Β΄. 1891 - Σεπτέμβριος 1912

Οι 407 σελίδες του δεύτερου τόμου της έρευνάς μου αναφέρονται στην τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα και την πρώτη (συν κάτι ψιλά) του 20ου. Πρόκειται για τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας στην περιοχή των Σερρών, με την έμφαση να δίνεται κυρίως στην καθημερινότητα των Σερραίων: γιορτές, πολιτιστικές εκδηλώσεις (θέατρο), αθλητικές διοργανώσεις, η έλευση του σιδηροδρόμου, οι δράσεις των σωματείων, ευεργέτες, ευχάριστες και δυσάρεστες ιστορίες από τη ζωή στην πόλη των Σερρών και τα χωριά κλπ. Χάρη σε μια γαλλόφωνη εφημερίδα της Θεσσαλονίκης μας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα και την ξεχασμένη σήμερα ισραηλιτική κοινότητα των Σερρών, όπως αυτή ήταν διαμορφωμένη στις αρχές του 20ου αιώνα. Μας δίνεται η ευκαιρία να διαβάσουμε για τη δυναμική πρώτη Σερραία φοιτήτρια, διάφορες ιστορίες με πρωταγωνιστή τον "γκιαούρ δήμαρχο", όπως οι Τούρκοι αποκαλούσαν τον ομοεθνή τους Ακήλ βέη και άλλα πολλά σημαντικά και ασήμαντα, μικρά και μεγάλα συμβάντα από την ευρύτερη περιοχή των Σερρών, τα οποία κρίθηκαν αρκετά ενδιαφέροντα για να φιλοξενηθούν στις σελίδες των εφημερίδων. Αναπόφευκτα θα γίνει αναφορά και στον Μακεδονικό αγώνα, όχι όμως με διάθεση ιστορικής ανάλυσης -άλλωστε δεν είναι αυτός ο σκοπός της έρευνάς μου- αλλά πιο επιγραμματικά, μέσα από τη σκοπιά του ελληνικού τύπου.