Το καλοκαίρι του 1849 η επαρχία των Σερρών περιλαμβανόταν μεταξύ των
ευρωπαϊκών επαρχιών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (όπως το Διδυμότειχο, η
Φιλιππούπολη, η Λάρισα και ο Τύρναβος), όπου η χολέρα σημείωνε θραύση. Όμως το
γεγονός που σημάδεψε την πόλη των Σερρών τη χρονιά αυτή -και ενδεχομένως
επέτεινε την επιδημία της χολέρας- ήταν η πυρκαγιά της 28 Ιουνίου/10 Ιουλίου, η
οποία προκάλεσε τεράστιες καταστροφές, με την κατάσταση να επιδεινώνεται στη
συνέχεια εξαιτίας ενός ακραίου καιρικού φαινομένου.
Η αλήθεια είναι ότι ερευνώντας τις ελληνικές εφημερίδες, που είχαν σταθεί τόσο φιλόξενες στην ανταλλαγή επιθέσεων μεταξύ των Σερραίων τα προηγούμενα χρόνια, δυσκολεύτηκα να βρω κάποια σχετική αναφορά -σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένα λόγω και της δυσκολίας στην επικοινωνία με τα μέσα μεταφοράς της εποχής. Αντίθετα σε πολλές ξένες εφημερίδες δημοσιεύτηκαν σχετικά τηλεγραφήματα, με το πιο αναλυτικό να δημοσιεύεται στη γερμανόφωνη εφημερίδα Die Press του Μπρνο (που τότε ανήκε στην αυτοκρατορία της Αυστρίας, στην οποία πολλοί Σερραίοι δραστηριοποιούνταν εμπορικά, εξ ου και το ισχυρό ενδιαφέρον) στις 9 Αυγούστου 1849. Μαζί γινόταν αναφορά σε μια είδηση για τη μεταφορά στις φυλακές των Σερρών (λογικά προ φωτιάς) και πολλών ληστών που είχαν συλληφθεί από το Μουσταφά Αγά. Ειδικά όμως αναφορικά με την πιο σημαντική είδηση της καταστρεπτικής πυρκαγιάς της 28ης Ιουνίου, διαβάζουμε:
«Οι Σέρρες, η αναπτυσσόμενη πόλη της Ρουμελίας, η
αντίπαλος της Αδριανούπολης, μετά βίας συνεχίζει να υφίσταται, καθώς τα δύο
τρίτα της πόλης κάηκαν. Φωτιά ξέσπασε σ’ ένα καφενείο της αγοράς, η οποία
φούντωσε από πολύ ισχυρούς βόρειους ανέμους, επεκτάθηκε σε τεράστια έκταση, ενώ
οι φτωχές εγκαταστάσεις της πυροσβεστικής χωρίς σωλήνες και νερό έκαναν τη
φωτιά ανίκητη από τους εργαζόμενους. [...] Η ισραηλιτική συνοικία σώθηκε,
επειδή οι Ισραηλίτες είχαν γκρεμίσει όλα τα σπίτια στη γειτονιά για να
διατηρήσουν τη Συναγωγή τους, δημιουργώντας αρκετό ελεύθερο χώρο ανάμεσα στη
φωτιά και τη συνοικία τους. Σαν να μην έφτανε η δυστυχία, ένας πολύ δυνατός
τυφώνας λίγες μέρες αργότερα γκρέμισε τους στρατώνες και τις σκηνές που είχαν
στηθεί στην ανοιχτή πεδιάδα, ώστε πολλές χιλιάδες [άνθρωποι], οι οποίοι μέχρι
πρόσφατα ευημερούσαν, πλέον περιφέρονται σαν ζητιάνοι, γυμνοί και άστεγοι».
Από το δημοσίευμα της Die Press δεν
συμπεριέλαβα το κομμάτι του απολογισμού των κατεστραμμένων κτιρίων (σπίτια,
μαγαζιά, αποθήκες, εκκλησίες, τζαμιά, σχολεία) εξαιτίας της πυρκαγιάς, επειδή
τα νούμερα (κυρίως ως προς τον αριθμό των καμένων σπιτιών) διέφεραν σημαντικά
ανάλογα με την πηγή, ώστε είναι δύσκολο να εξακριβωθεί ο ακριβής αριθμός τους.
Για παράδειγμα στις γαλλικές εφημερίδες γράφτηκε ότι κάηκαν 1000
μαγαζιά, 1700 ελληνικά σπίτια, 200 άλλα σπίτια, 2 τζαμιά, 4 σχολεία, 3
τεκκέδες, 17 ελληνικές εκκλησίες μαζί με την πρώην Μητρόπολη, 22 χάνια, 2
μεγάλα βαφεία, 30 εργαστήρια μπασματζήδων, εκτυπώσεις (ζωγραφιές) σε καμβάδες
και μουσλίνα και 27 εργαστήρια σαπουνιού. Η αμερικανική The New York Herald έκανε έναν
πολύ γενικό απολογισμό 3000 κατεστραμμένων κτιρίων, ενώ σύμφωνα με την Die Press κάηκαν όλες οι αποθήκες της αγοράς, 2000 μαγαζιά, μόλις 632 ελληνικά
και 15 τουρκικά σπίτια, 2 τζαμιά και 15 εκκλησίες, 4 τουρκικά σχολεία, 22 χάνια
και 2 βαφεία που το καθένα περιείχε 40 ζωγραφιές.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα χειρόγραφα της μονής του
Τιμίου Προδρόμου η φωτιά φέρεται να ξεκίνησε από το Ορτά Μεζάρι (δηλαδή το
τουρκικό νεκροταφείο) και όχι από κάποιο καφενείο της αγοράς.
Μία από τις παράπλευρες απώλειες της πυρκαγιάς, αρχαιολογικής αξίας,
ήταν η εξαφάνιση μιας αρχαίας επιγραφής, που βρισκόταν εντοιχισμένη στον
περίβολο της Μητρόπολης:
Η ΠΟΛΙΣ
ΤΟΝ ΑΡΧΙΕΡΕΑ ΚΑΙ ΑΓΩΝΟΘΕΤΗΝ
ΤΩΝ ΣΕΒΑΣΤΩΝ
ΤΙ ΚΛΑΥΔΙΟΝ ΦΛΑΟΥΙΑ-
ΝΟΝ ΛΥΣΙΜΑΧΟΝ ΥΙΟΝ
ΤΙ ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ
ΑΡΧΙΕΡΕΩΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ
ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΤΟΝ ΕΝ ΠΑ-
ΣΙΝ ΕΥΕΡΓΕΤΗΝ ΕΥΝΟΙΑΣ
ΕΝΕΚΕΝ ΤΗΣ ΕΙΣ ΕΑΥΤΗΝ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΔΙΗΝΕΚΟΥΣ ΦΙΛΟΔΟΞΙΑΣ
ΔΙ ΕΠΙΜΕΛΙΗΤΩΝ
ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΟΥ ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΙΠΠΟΥ
ΠΕΛΟΠΟΣ ΕΙΣΙΔΟΡΟΥ
ΕΙΣΙΔΟΡΟΥ ΟΥΑΛΕΡΙ…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου