Μικρές και μεγάλες ειδήσεις από την περιοχή των Σερρών το 1869

-- Τον Ιούλιο του 1869, νέος Έλληνας υποπρόξενος στις Σέρρες διορίστηκε ο Αλέξανδρος Ευγενίδης.

-- Ένα φρικτό έγκλημα αναστάτωσε τη σερραϊκή κοινωνία τον Σεπτέμβριο. Κάποιος Μαχμούτ βέης, ανιψιός του πανίσχυρου τυραννίσκου της Δράμας Χατζή Ταχήρ Ομέρ βέη, αναχώρησε από την πόλη των Σερρών για το οικογενειακό του κτήμα στον Θολό μαζί μ’ έναν φίλο του Σερραίο, οθωμανικής επίσης καταγωγής. Από εκεί ξεκίνησαν αργότερα για τη Δράμα, όμως λίγο μετά τη Ζηλιάχοβα, κοντά στον ποταμό Στρυμόνα, τα ίχνη του νεαρού άνδρα χάθηκαν.

Δυο μέρες μετά, ο Μαχμούτ επέστρεψε στη Ζηλιάχοβα αναζητώντας τον φίλο του. Μεγάλη ήταν η κινητοποίηση των κατοίκων, που κατέληξε στον εντοπισμό του πτώματος του νεαρού, όπως και του αλόγου του. Ο μουτεσαρίφης των Σερρών ξεκίνησε ανακρίσεις για την εξιχνίαση της μυστηριώδους αυτής υπόθεσης, να διαπιστωθεί δηλαδή αν ο θάνατος είχε προέλθει από κάποιο τραγικό δυστύχημα ή αν ήταν προϊόν εγκληματικής ενέργειας.

Κάτοικος της περιοχής, ο οποίος το μοιραίο εκείνο βράδυ έψαχνε στο ποτάμι τα βόδια του, κατέθεσε ότι είχε ακούσει τη φωνή του Μαχμούτ και στη συνέχεια δύο πυροβολισμούς, ενώ στη συνέχεια είδε να επιστρέφουν μόνο τα δύο άλογα. Ίδιο ήταν το περιεχόμενο και μιας δεύτερης μαρτυρίας, με αποτέλεσμα ο Μαχμούτ βέης να οδηγηθεί στη φυλακή.

Πιθανόν επρόκειτο για εκδικητική ενέργεια ως συνέπεια παλιότερης αντιπαλότητας. Άλλωστε, πολλές φορές στο παρελθόν ο Μαχμούτ βέης είχε απειλήσει κατοίκους της περιοχής που τολμούσαν να υψώσουν τη φωνή τους, ενώ και γενικότερα η οικογένεια του Ταχήρ Ομέρ βέη στη Δράμα ήταν γνωστή για τις απροκάλυπτες αυθαιρεσίες της, έχοντας διασφαλισμένη την ανοχή των τοπικών αρχών.

-- Τον Οκτώβριο του 1869 οι Σερραίοι παραπονιούνταν για τη νέκρα που επικρατούσε στην τοπική αγορά συγκριτικά με την κατάσταση παλιότερων ετών, με το εγχώριο βαμβάκι να πωλείται μόλις προς 10 ¾ γρόσια την οκά έναντι 14 ¾ του αμερικανικού.

-- Στις αρχές Νοεμβρίου, οι Σερραίοι εξέπεμψαν ένα μήνυμα κατά της μισαλλοδοξίας με αφορμή τον θάνατο του μηχανικού Φίλιππου Τίλμαν, γερμανικής καταγωγής και διαμαρτυρόμενου στο θρήσκευμα, ο οποίος ζούσε στην πόλη των Σερρών επί πενταετία.

Παρότι ειδικά εκείνα τα χρόνια υπήρχε πολύ μεγάλη καχυποψία σε βάρος των μη ορθοδόξων Χριστιανών, όχι απλά ήταν μεγάλη η παρουσία των Σερραίων στην κηδεία του Γερμανού μηχανικού, αλλά –ελλείψει προτεστάντη ιερέα– ορθόδοξοι ιερείς και διάκονοι συνόδεψαν τον νεκρό από το σπίτι του μέχρι τον ναό, όπου εψάλη κανονικά η νεκρώσιμος ακολουθία, και στη συνέχεια ως το ορθόδοξο νεκροταφείο της πόλης. Εκεί, δύο φίλοι του νεκρού εκφώνησαν επικήδειους λόγους στη μνήμη του, οι οποίοι μεταφράστηκαν στα γερμανικά και αποστάλθηκαν στους συγγενείς του Τίλμαν στην πόλη Κόμπλεντζ.

-- Μια ακόμη μεγαλοπρεπής κηδεία στην πόλη των Σερρών έγινε στις 3/15 Δεκεμβρίου μετά τον θάνατο του πρώην μητροπολίτη Δαφνουσίας Χαρίτονα, ο οποίος ζούσε στις Σέρρες την τελευταία εικοσαετία, είχε δε έρθει στην πόλη ύστερα από πρόσκληση του τότε μητροπολίτη Ιακώβου.

Την ώρα της κηδείας, που τελέστηκε με έξοδα των εκπαιδευτικών καταστημάτων, η αγορά της πόλης ερήμωσε· πολίτες όλων των ηλικιών και των κοινωνικών τάξεων συνέρρευσαν στην οικία του εκλιπόντος και συνόδεψαν τον νεκρό σ’ όλη την απόσταση από το σπίτι μέχρι τον μητροπολιτικό ναό, ενώ ωσεί παρών ήταν και ο διοικητής των Σερρών εκπροσωπούμενος από οκτώ χωροφύλακες.

Επικεφαλής της πομπής βρίσκονταν οι μαθητές και οι μαθήτριες των σχολείων. Ακολουθούσαν οι χωροφύλακες με το όπλο επ’ ώμου, οι εκκλησιαστικές σημαίες με τα εξαπτέρυγα και πίσω τους οι ψάλτες, οι διάκονοι, ο μητροπολίτης Σερρών, ο ηγούμενος και οι ιερείς και στο μέσο αυτών ο νεκρός επί θρόνου φορώντας την επίσημη αρχιερατική στολή. Στο πίσω μέρος έρχονταν ο χριστιανός Μουαβίνης, ο Έλληνας υποπρόξενος, ο ταμίας των σχολείων και τέλος το πλήθος των πιστών.

Μία ώρα κράτησε η πομπή μέχρι τον μητροπολιτικό ναό, όπου εψάλη η νεκρώσιμος ακολουθία και εκφωνήθηκαν δύο επικήδειοι λόγοι. Ο σεβαστός νεκρός έμεινε στην εκκλησία μέχρι το μεσημέρι της επομένης και οι πιστοί εισέρχονταν ελεύθερα στο ναό για προσκύνημα, ασπαζόμενοι το ευαγγέλιο και το δεξί χέρι του. Από το πρωί της 4^ης Δεκεμβρίου ο κόσμος άρχισε να συρρέει αυθόρμητα στον ναό και το μεσημέρι έγινε ο ενταφιασμός στον περίβολο της Μητρόπολης.

Σύμφωνα με όσα γράφτηκαν, στη διαθήκη του ο Ιεράρχης κατέλειπε 500 οθωμανικές λίρες υπέρ των εκπαιδευτικών καταστημάτων της πόλης των Σερρών.

--------------------------------------------------

ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΙΚΡΑ ΣΕΡΡΑΪΚΑ

Από το 1869 οι εφημερίδες άρχισαν ν’ αναδημοσιεύουν διάφορες, επί της ουσίας αδιάφορες, μικρές ειδήσεις από την περιοχή των Σερρών, βάσει δημοσιευμάτων της τουρκικής Selanik («Θεσσαλονίκη»).

-- Τον Ιούνιο γράφτηκε η περίεργη και μάλλον διογκωμένη είδηση για τη δήθεν γέννηση παιδιού με μάτια στην κορυφή του κεφαλιού του και μ’ ένα πράσινο εξόγκωμα στη θέση του αφαλού, που λίγες ώρες μετά τη γέννησή του πέθανε.

-- Δεν ξέρω τι εντυπωσιακό είχε η παρακάτω είδηση, όμως κρίθηκε αρκετά σημαντική ώστε ν’ αναδημοσιευτεί σε ελληνική εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης τον Ιούνιο του 1869: Κάποιος, Ζαλιχά χανήμ, κάτοικος της συνοικίας Αλή των Σερρών, δώρισε στο βασιλικό ταμείο 450 γρόσια σε χαρτονομίσματα.

-- Στις αρχές Νοεμβρίου, μετά το θάνατο κάποιου Γεώργιου Ράμναλη, μαζεύτηκαν στην οικία του στις Σέρρες γύρω στα 20 άτομα. Όμως το σπίτι δεν ήταν πολύ γερό και δεν άντεξε το συνωστισμό, ώστε κατέπεσε και καταπλάκωσε τους συγκεντρωμένους, οι οποίοι τραυματίστηκαν σε διάφορα μέρη του σώματός τους, ενώ ορισμένοι έχασαν (;) κάποιο χέρι ή πόδι.

-- Στις 21 Δεκεμβρίου (π.η.) κάποιος Μουσταφά από το χωριό Ταβολνίκ μετέβαινε με το γαϊδουράκι του φορτωμένο αραβόσιτο στο μύλο του Ορτά Μαχαλά· όμως το ρυάκι δίπλα στο χωριό είχε κατεβάσει πολύ νερό λόγω των ισχυρών βροχών, το ζώο παρασύρθηκε και ο άτυχος Μουσταφά έχασε την ζωή του.

-----------------------------------------------------

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ

-- Το ακαδημαϊκό έτος 1868-1869 στην πόλη των Σερρών λειτούργησαν τρία αλληλοδιδακτικά σχολεία, ένα ελληνικό (στις τρεις τάξεις του οποίου είχε πλέον προστεθεί και μία τάξη Γυμνασίου) και το Παρθεναγωγείο. Στα περίχωρα της πόλης λειτούργησαν είκοσι αλληλοδιδακτικά, ενώ ένα ελληνικό σχολείο και ένα παρθεναγωγείο υπήρχαν στη Νιγρίτα.

Οι ετήσιες εξετάσεις των μαθητών της Ελληνικής Σχολής ξεκίνησαν στις 22 Ιουνίου, ημέρα Κυριακή. Το πρωί της ημέρας εκείνης, μετά τη συνηθισμένη ιεροτελεστία, ο διευθυντής της, Χριστοφόρος, εκφώνησε λόγο σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση και τις μελλοντικές προκλήσεις της σχολής. Ακολούθως ξεκίνησαν οι εξετάσεις για τους μαθητές της τάξης του Γυμνασίου και των τριών τάξεων του Ελληνικού σχολείου, οι οποίες συνεχίστηκαν και την επομένη.

Την τρίτη μέρα πήραν σειρά οι εξετάσεις των μαθητριών του Παρθεναγωγείου, ενώ από τις 25 έως τις 27 Ιουνίου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε η εξέταση των μαθητών του Ελληνικού σχολείου. Την τελευταία μάλιστα μέρα των εξετάσεων έδωσε το παρόν και ο Διοικητής της πόλης, Απτουράχ πασάς, συνοδευόμενος από τους υπαλλήλους του διοικητηρίου –ίσως επειδή μεταξύ των εξεταζόμενων μαθημάτων περιλαμβανόταν και η τουρκική γλώσσα.

Στις 28 Ιουνίου, ημέρα Σάββατο, συνεχίστηκαν οι εξετάσεις του Παρθεναγωγείου, στις 29 του μηνός εξετάστηκαν οι μαθητές του πρώτου αλληλοδιδακτικού σχολείου, το επόμενο διήμερο εξετάστηκαν οι μαθητές του δεύτερου, ενώ οι εξετάσεις των μαθητών του τρίτου αλληλοδιδακτικού σχολείου των Σερρών, που είχε ξεκινήσει να λειτουργεί κατά το τρέχον έτος, πραγματοποιήθηκαν αρκετά αργότερα, στις 13 Ιουλίου· τη μέρα εκείνη ορίστηκε και η κλήρωση του Λαχείου με έπαθλο τα χειροτεχνήματα του Παρθεναγωγείου της πόλης, που αποτελούσε σημαντική οικονομική βοήθεια για τα εκπαιδευτικά καταστήματα.

-- Μια και ο λόγος για τα οικονομικά των σερραϊκών σχολείων, αξίζει να σταθούμε στον έπαινο που επιφύλασσε ο Σερραίος συνεργάτης της εφημερίδας Κωνσταντινούπολις, του οποίου είναι γνωστά μόνο τ’ αρχικά Β.Χ., προς τον Α. Χ. Λαζάρου (Χατζηλαζάρου), ταμία των εκπαιδευτικών καταστημάτων, ο οποίος συχνά αναπλήρωνε τις ελλείψεις του Ταμείου με δικά του χρήματα, π.χ. προπληρώνοντας τα δίδακτρα των δασκάλων.

Ειδική αναφορά επιφύλασσε ο Β.Χ. στον μητροπολίτη Νεόφυτο, που είχε συμβάλει καθοριστικά στην επέκταση των σχολείων της πόλης, όπως και στον Μιχαήλ εφένδη, μέλος του οθωμανικού Συμβουλίου της Επικρατείας, ο πατέρας του οποίου, Ν. Μιχαήλ, είχε βοηθήσει στην επιβίωση των εκπαιδευτικών και εν γένει των φιλανθρωπικών καταστημάτων των Σερρών, προσφέροντας υπέρ αυτών τα έσοδα ενός κτήματός του, που σε ετήσια βάση έφταναν τα 20.000 γρόσια.

-- Τέλος, ας μεταφερθούμε για λίγο από τις Σέρρες στην Αθήνα, όπου ένας ακόμη Σερραίος, ο Γεώργιος Ι. Ναουστίδης, πήρε (το με αριθμό 1068) πτυχίο στην Ιατρική με βαθμό «καλώς» στις 10/22 Ιουνίου 1869. Ήταν ο δεύτερος διδάκτορας, δηλαδή πτυχιούχος της Ιατρικής, αλλά και γενικότερα του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αθήνας, που εμφανιζόταν με τόπο καταγωγής τις Σέρρες.

________________________________________

* Απόσπασμα από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 87-91.