Μικρές και μεγάλες ειδήσεις από την περιοχή των Σερρών το 1872

Φτωχός είναι ο απολογισμός των ειδήσεων σερραϊκού ενδιαφέροντος το 1872.

-- Τον Ιούλιο, νέος υποπρόξενος στις Σέρρες διορίστηκε ο Π. Ματαράγκας.

-- Ένα δημοσίευμα στον Ανατολικό Αστέρα της 02.12 υπενθύμιζε τις νέες δυναμικές που είχαν αρχίσει ν’ αναπτύσσονται στην περιοχή με την άνοδο του βουλγαρικού εθνικισμού κι έδινε το στίγμα όσων επρόκειτο ν’ ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια: «Εκ Σερρών γράφουσιν εις τον Τύπον, ότι ένεκα των Βουλγαρικών εις λίαν δυσάρεστον θέσιν ευρίσκονται τα πράγματα εκεί και εν Μελενίκω, και εν γένει εν ταις μικταίς επαρχίαις, δεινούμενα από ημέρας εις ημέραν. Εάν δεν προληφθή να ορισθή η αλλαγή του καλυμμαυχίου των σχισματικών, τα πράγματα θέλουσι χειροτερεύει».

------------------------------------------------------------------

Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ

Στην ετήσια έκθεση του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου τον Ιούνιο του 1872 δίνεται μια λεπτομερής εικόνα όσων είχαν σπεύσει να τον συνδράμουν οικονομικά, ώστε τα καθαρά έσοδά του έφτασαν ήδη τις 939 οθωμανικές λίρες.

Κάποιες ενδεικτικές προσφορές: από τη Βιέννη, ο Θεόδωρος Δούμπας όρισε βοήθεια είκοσι οθωμανικών λιρών ανά έτος και η Ευγενία Σταύρου εγγράφηκε ως δωρήτρια και μέλος του· ο εκ των συνιδρυτών του Συλλόγου, Μ. Ν. Μιχαήλ, θέσπισε διαγώνισμα 25 λιρών επί τετραετία με στόχο την έκδοση παιδικού διδακτικού βιβλίου· από τις Σέρρες, ο Ι. Παππαμαρκίδης δώρισε πέντε νεόδμητα εργαστήρια, ενώ οι –επίσης Σερραίοι– Αθανάσιος και Κωνσταντίνος Στερίου Σχοινά πρόσφεραν 50 οθωμανικές λίρες.

Τον Ιούνιο του 1872 ο Σύλλογος αριθμούσε συνολικά 126 μέλη, οι 86 εκ των οποίων είχαν εγγραφεί τους τελευταίους δώδεκα μήνες. Εβδομήντα ένας ήταν Σερραίοι, 14 προέρχονταν από τη Θεσσαλονίκη, 17 από διάφορα μέρη της Μακεδονίας και 1 από τη Σερβία. Δύο από τα ιδρυτικά μέλη του είχαν φύγει από την ζωή: οι Ν. Κόκκινος και Πολυζώης Ιωάννου.

Εξάλλου, μετά τις αρχαιρεσίες της 4^ης Ιουνίου, η επιτροπή του Συλλόγου είχε πλέον καταρτισθεί ως εξής: πρόεδρος, Ιωάννης Θεοδωρίδης· αντιπρόεδρος, Αθανάσιος Κοντός· ταμίας, Δημ. Θεοδωρίδης· γραμματείς οι Νικόλαος Ιωαννίδης και Κωνσταντίνος Χόνδρος· συμπράκτορες οι Κωνσταντίνος Σλάτκος, Κωνσταντίνος Καπέτης, Αναστάσιος Κοντός και Παναγιώτης Αντωνιάδης.

Ίσως είναι κουραστική η καταγραφή πολλών ονομάτων, όμως θεωρώ σημαντικό ν’ αναφερθούν εκείνοι που έσπευσαν να συνδράμουν οικονομικά το Σύλλογο στα πολύ πρώτα βήματά του.

Από τα ήδη υπάρχοντα μέλη, στον κατάλογο των ευεργετών (δηλαδή όσων είχαν συνεισφέρει από 10 έως 50 οθωμανικές λίρες) προστέθηκαν: ο μητροπολίτης Σερρών, ο Μ. Ν. Μιχαήλ, οι αδελφοί Κοντού και οι αδελφοί Θεοδωρίδου.

Επτά ήταν οι νέοι δωρητές: ο ηγούμενος της ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Διονύσιος, ο Δημ. Χατζή Λαζάρου, ο Κ. Καπέτης, ο Στέργιος Τσεκτησάρης, ο Αθανάσιος Κομπότης, ο Τριαντάφυλλος Δαμπαλάκης από τον Σοχό και ο Ανδρέας Κουμανούδης από το Βελιγράδι. Εξάλλου δύο Σερραίοι κάτοικοι Βιέννης, ο Σ. Γοργίας και ο Θ. Σάσσος, είχαν προσφέρει: ο πρώτος 50 φιορίνια ανά έτος συν τα έξοδα για την κατασκευή σφραγίδας και ο δεύτερος τρεις οθωμανικές λίρες ανά έτος. Τέλος, ο επίσκοπος Ελευθερουπόλεως Νεόφυτος πρόσφερε 72 τόμους βιβλίων, εκ των οποίων ορισμένα σπάνια, στη βιβλιοθήκη του Συλλόγου.

Από τα μη μέλη του Συλλόγου, μεταξύ των Μεγάλων Ευεργετών συμπεριλήφθηκε ο Χρηστάκης εφέντης Ζωγράφος καταβάλλοντας 20 οθωμ. λίρες εφάπαξ και παράλληλα αναλαμβάνοντας τη χορήγηση 40 λιρών ανά έτος επί πενταετία για την οικονομική εξυπηρέτηση των υποτροφιών.

Ως ευεργέτες εγγράφηκαν ο βαρόνος Σίνας από τη Βιέννη προσφέροντας 800 φιορίνια, οι κωνσταντινουπολίτες Γ. Ζαρείφης και Στεφάνοβικ (από 20 λίρες έκαστος) και ο σερραίος Γρηγόριος Κωνσταντίνου (15 λίρες).

Μη μέλη-δωρητές ήταν μεταξύ άλλων: ο επίσκοπος Χριστουπόλεως Ταράσιος και ο πανοσιότατος Μελέτιος Προδρομίτης προσφέροντας από πέντε οθωμανικές λίρες· από την Κωνσταντινούπολη 10 λίρες πρόσφερε ο Δ. Ρογκότης και από 5 λίρες οι: μέγας λογοθέτης Σ. Αριστάρχης, Κορωνέος, Ι. Ν. Κρικότιος, Π. Στεργίου, Κ. Καραπάνος, Κ. Καλλιάδης, Ανδρέας Βαλλιάνος και Α. Τζυχάρης, καθώς και ο Λάσκαρης Ζλάτσος από το Ριμισβάρι· ο Ν. Γ. Καρατσάς από τη Σεμέντρα της Καππαδοκίας διέθεσε 9 λίρες και από 10 λίρες οι Χριστοδούλου από την Καππαδοκία· σημαντική ήταν η βοήθεια των Ελλήνων της Στεφανούπολης (το σημερινό Μπρασόφ της Ρουμανίας), καθώς από 50 φιορίνια απέστειλαν στον Σύλλογο η Ελένη Γ. Ιωαννίδου και ο Αντώνιος Ι. Σαφράνος, 30 φιορίνια η Μαρία Τριανταφυλλίδου που έδειξε μεγάλο ζήλο ανοίγοντας κατάλογο για την εγγραφή τακτικών μελών από την περιοχή, 20 φιορίνια έστειλε η Πηνελόπη Μηλίου και 25 φράγκα η Ελευθερία Σ. Σάσσου (ή Τάσσου)· 13 ουγγρικά φλουριά ήταν η προσφορά της Μαρίας Θεοδώρου από την Τσαριτσάνη· 5 λίρες από τον Μ. Αποστολίδη, κάτοικο Νευροκοπίου, καθώς και από τους Σερραίους Κ. Σλάτκο και Εμμανουήλ Σάσσο Waldstein.

Από την Αθήνα, ο Νίκανδρος Ζανούβιος δώρισε 50 αντίτυπα του βιβλίου ιστορίας, που είχε εκδώσει ο ίδιος. Εξαιρετικά σημαντική ήταν η συνεισφορά του Συλλόγου «προς διάδοσιν των ελληνικών γραμμάτων» στέλνοντας 2642 βιβλία στον πρώην διευθυντή του ελληνικού σχολείου των Σερρών, Χριστόφορο, και άλλα 6178 βιβλία απευθείας στον Μ.Φ.Σ., προκειμένου όλα να διανεμηθούν δωρεάν σε φτωχούς μαθητές και σε σχολεία των χωριών της Μακεδονίας.

Στην ετήσια έκθεση του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου δεν θα μπορούσε να μη γίνει ειδική αναφορά στον Κ. Π. Αντωνιάδη, ο οποίος φάνηκε «μέγιστος ευεργέτης και εν τοις σπαργάνοις αυτού υποστηρίξας ηθικώς και υλικώς μετά γενναιοδωρίας» το σύλλογο, υποδεχόμενος μάλιστα τρεις υποτρόφους στο σχολείο του έναντι των δύο που είχε αρχικά προτείνει. Το παράδειγμά του ακολούθησε και η Αικατερίνη Χρηστομάνου, διευθύντρια ιδιωτικού Παρθεναγωγείου στην Αθήνα, εκφράζοντας κι αυτή την προθυμία της να δεχτεί μία υπότροφο μαθήτρια από τη Μακεδονία.

Τον Ιούλιο του 1872 οι τρεις υπότροφοι του εκπαιδευτηρίου Αντωνιάδη (οι δύο Σερραίοι Γ. Κωνσταντινίδης και Β. Δημητριάδης, μαθητές της πρώτης και της δεύτερης αντίστοιχα τάξης του Γυμνασίου, και ο δευτεροετής φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής, Α. Ζωγράφου) εξέφρασαν δημόσια την ευγνωμοσύνη τους προς το διακεκριμένο καθηγητή, μέσω επιστολής τους που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Μέριμνα. Δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα της επιστολής αυτής:

«Όπως η κακία πρέπει να στηλιτεύεται και να καταδιώκηται προς σωτηρίαν της κοινωνίας, ούτω βεβαίως και η αρετή αναγκαίον υπάρχει να επαινήται και βραβεύηται προς όφελος των ανθρώπων. [...] Λήξαντος δε του πρώτου έτους της υποτροφίας ημών, θεωρούμεν ιερόν και απαραίτητον καθήκον να διακηρύξωμεν δημοσία και μεγάλη τη φωνή την άπειρον και αιώνιον ευγνωμοσύνην ημών προς τον ευεργέτην μας· τούτον όχι μόνον διά την οποίαν κάμνει και θα κάμη προς ημάς μεγίστην υλικήν θυσίαν, καίτοι μη πλούσιος ων, αλλά πολύ μάλλον διά τας οποίας ακαταπαύστως διά παντός τρόπου προσπαθεί να εμφυτεύση εις τας καρδίας ημών και απάντων των άλλων μαθητών αρετάς διά καταλληλοτάτων διδασκαλιών, νουθεσιών και πατρικωτάτων επιπλήξεων και αυτήν την υγείαν του απειράκις αψηφίσας».

Πέρα όμως από τις οικονομικές συνδρομές των πλούσιων και ευκατάστατων Ελλήνων, ακόμη συγκινητικότερη ήταν η προθυμία ανθρώπων που δεν είχαν την ίδια οικονομική άνεση, αλλά έδειχναν την ίδια, πολλές φορές και μεγαλύτερη διάθεση προσφοράς για το καλό του τόπου.

Ήταν κάτι παραπάνω από εντυπωσιακό το παράδειγμα του Σερραίου ράφτη Ιωάννη Ν. Κόκκινου, ο οποίος κατέλειπε μεγάλο μέρος της μικρής περιουσίας του για την ίδρυση Ελληνικού Διδασκαλείου της Μακεδονίας στις Σέρρες, το οποίο –κατά την επιθυμία του διαθέτη– θα ονομαζόταν «Κοκκίνειο» και σ’ αυτό θα φοιτούσαν 16 υπότροφοι από τη Μακεδονία και την Ήπειρο με πρωτοβουλία και υπό την επιτροπεία του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου.

Τα σχετικά αποσπάσματα από τη διαθήκη του δημοσίευσε η τεργεσταία εφημερίδα Ημέρα στις 13/25.05.1872:

____________________________________________

* Από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 105-109.