Μικρές και μεγάλες ειδήσεις από την περιοχή των Σερρών το 1890

-- Τον Φεβρουάριο του 1890 οι προύχοντες των Σερρών συνεδρίασαν για να εξετάσουν την ένωση της πόλης με τη σιδηροδρομική γραμμή που θα κατασκευαζόταν και θα συνέδεε τη Θεσσαλονίκη με το Δεδέ Αγάτς (σήμερα Αλεξανδρούπολη). Διαπίστωσαν την ανάγκη συγκέντρωσης τοπικών κεφαλαίων, γι’ αυτό και πρότειναν τον διπλασιασμό των κυβερνητικών φόρων για μία διετία, αλλά και την προκαταβολική είσπραξή τους (προφανώς για να συγκεντρωθεί άμεσα το απαιτούμενο ποσό και να ξεκινήσει η υλοποίηση του έργου), κάτι που προκάλεσε μάλλον δυσπιστία για το εφικτό της πρότασης αυτής.

-- Στις αρχές Μαρτίου το Οικουμενικό Πατριαρχείο χορήγησε εκκλησιαστική άδεια στον μητροπολίτη Σερρών Κωνσταντίνο Βαφείδη, ώστε το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς να επισκεπτόταν το Άγιο Όρος για προσκύνημα και μελέτη των θησαυρών της ιεράς τέχνης και φιλολογίας.

-- Τον Μάρτιο ανακοινώθηκε η απόφαση ανέγερσης 50 ξύλινων οικιών για την εγκατάσταση των προσφύγων στην περιοχή των Σερρών.

-- Στα τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου τοποθετείται χρονικά η σύλληψη ενός Βούλγαρου δασκάλου στις Σέρρες, ο οποίος –μάλλον μεθυσμένος– φώναζε στο κέντρο της πόλης ότι σύντομα η Βουλγαρία θα ελευθέρωνε τη Μακεδονία από τον τουρκικό ζυγό. Ωστόσο λίγες ώρες μετά αφέθηκε ελεύθερος ύστερα από διαταγή του Γενικού Διοικητή Θεσσαλονίκης.

Για τον Θεσσαλονικιό, που γνωστοποίησε το γεγονός με επιστολή του στην εφημερίδα Αθηναϊκή, η εξέλιξη αυτή αποδείκνυε τον φιλοβουλγαρισμό των τουρκικών αρχών, συγκρίνοντάς την με «την άκραν αυστηρότητα, ην έδειξαν και δεικνύουσιν αι τουρκικαί αρχαί προς τους έλληνας, ους επί απλή υπονοία ότι συνηγορούσιν υπέρ των ελληνικών συμφερόντων, συλλαμβάνουσι και ρίπτουσι εις τας φυλακάς, παραπέμποντες αυτούς εις τα στρατοδικεία, τα οποία πάντοτε σχεδόν καταδικάζουσι».

-- Τον Απρίλιο βγήκε η απόφαση του συμβουλίου του κράτους, με την οποία ο τέως διοικητής των Σερρών Νετζίπ πασάς κηρυσσόταν αθώος και αναμενόταν η επιστροφή του στις Σέρρες, η οποία τελικά έγινε στις αρχές Δεκεμβρίου.

Φυσικά οι ελληνικές εφημερίδες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας δεν είχαν πολλά περιθώρια κριτικής σ’ ένα κράτος συγκεντρωτικό και αυταρχικό. Έτσι, στις 12.12 ο Φάρος της Μακεδονίας περιέγραφε τον Νετζίπ πασά ως άνδρα «εξόχου δικαιοσύνης και άπειρων προτερημάτων συνεπώς δε πολλά καλά αναμένονται εκ της διοικήσεώς του».

-- Αλλαγή φρουράς στο προξενείο των Σερρών. Στις 26 Απριλίου/8 Μαΐου ο Αριστείδης Μεταξάς, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του, έφτασε με ατμόπλοιο στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να μεταβεί στη νέα του θέση.

-- Στις 30.04 ο Νεολόγος έγραφε ότι στο χωριό Πετρίτσα της επαρχίας Σερρών είχαν ανακαλυφθεί αρχαία νομίσματα σε ιδιωτικό αγρό, τα οποία κατασχέθηκαν από την αρχή και επρόκειτο να σταλούν στο μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

-- Δύο οικογενειακά δράματα έγιναν αντικείμενο συζήτησης στο ευρύτερο σαντζάκι των Σερρών κοντά στα μέσα Μαΐου. Στο Μελένικο δύο άνδρες κατηγορήθηκαν ότι είχαν σκοτώσει τον πατέρα τους για να τον κληρονομήσουν, ενώ στο Σουμπάσκιοϊ μια γυναίκα, επικουρούμενη από το σύζυγό της, κατηγορήθηκε ότι κι αυτή είχε σκοτώσει τον πατέρα της για τα κληρονομικά.

-- Τον Μάιο, η γιορτή του Μπαϊραμιού στην πόλη των Σερρών βάφτηκε με αίμα. Την ώρα των κανονιοβολισμών ένα τηλεβόλο με κακή γόμωση τινάχτηκε προς τα πίσω με αποτέλεσμα να χάσει την ζωή του ένας τσαούσης (= λοχίας του οθωμανικού στρατού), να πάθει σοβαρά εγκαύματα ένας δεύτερος και ν’ απανθρακωθεί το χέρι ενός στρατιώτη.

-- Στις 25 Ιουνίου η εφημερίδα Εθνική γνωστοποίησε τη σύσταση του συλλόγου «Σερραϊκή σύμπνοια» από Σερραίους που ζούσαν στην Αθήνα και τον Πειραιά. Σκοπός του συλλόγου ήταν η αδελφική ένωση και επικοινωνία των απανταχού Σερραίων για την περίθαλψη όσων ασθενών συντοπιτών τους ζούσαν στο εξωτερικό και την προαγωγή της μόρφωσης όσων ζούσαν στο ελληνικό κράτος, καθώς επίσης η ίδρυση λαϊκών σχολείων στις Σέρρες και σε άλλες κωμοπόλεις για τη διδασκαλία στρατιωτικών μαθημάτων από ειδικούς δασκάλους.

Εξάλλου, στις 30 Αυγούστου η Ακρόπολις ανέφερε τη συνεισφορά 100 δραχμών «έγκριτου Σερραίου εκ των εν Πειραιεί από πολλού διαμενόντων» ως παράδειγμα προς μίμηση, προκειμένου η Σερραϊκή Σύμπνοια ν’ ανταποκριθεί στο σκοπό της.

-- Μια παράξενη είδηση διαβάζουμε στον Νεολόγο της 30^ης Ιουνίου. Ένας χωρικός στις Σέρρες είχε δει στον ύπνο του ένα όνειρο για κρυμμένο θησαυρό σε συγκεκριμένο σημείο της πόλης. Ειδοποίησε αμέσως την τοπική αρχή, που διέταξε ανασκαφές και πράγματι εντοπίστηκαν σπαθί με πολύτιμους λίθους, χρυσή λυχνία ορθόδοξου ναού βάρους μισής οκάς, ένας μαρμάρινος σταυρός κλπ.

-- Στις 12/24 Ιουλίου στη Νιγρίτα, άγνωστος υπεξαίρεσε την κάρα του αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω, την οποία είχαν φέρει στην περιοχή οι πατέρες της ομώνυμης Μονής για προσκύνημα, περιφρονώντας ωστόσο την αργυρή θήκη, στην οποία φυλασσόταν. Ο μητροπολίτης Σερρών εξέδωσε ανώνυμο εκκλησιαστικό επιτίμιο, όμως μέχρι σήμερα η τύχη της τίμιας κάρας αγνοείται.

-- Τον Αύγουστο, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία η δεκάτη των πωληθέντων μερών στη διοίκηση Σερρών απέφερε πλεόνασμα 121.030 γροσιών συγκριτικά με την προηγούμενη χρονιά. Ωστόσο η δεκάτη όσων μερών δεν είχαν πουληθεί, αναμενόταν να κυμανθεί μόλις στο ένα πέμπτο των περσινών εισοδημάτων.

-- Περί τα μέσα Οκτωβρίου ανακοινώθηκε η σύλληψη μελών ληστρικής συμμορίας κοντά στο Ντουτλί (Ελαιώνας) από απόσπασμα χωροφυλάκων υπό τον ταγματάρχη Αβδουλά βέη.

-- Τον ίδιο μήνα, ο πράκτορας του μονοπωλίου των καπνών στις Σέρρες, ο Σεραφειμίδης, μετέβη σ’ ένα χωριό για τις ανάγκες της εργασίας του, συνοδευόμενος από καπνοφύλακες και χωροφύλακες, οι οποίοι χρειάστηκε να διανυκτερεύσουν σε ξενώνα. Εκεί εμφανίστηκε ένας άνδρας φέροντας όπλο τύπου μαρτίνι κατά παράβαση του νόμου που απαγόρευε τη χρήση κυβερνητικών όπλων, ώστε οι χωροφύλακες επιχείρησαν να το κατάσχουν. Ξέσπασε μεγάλη φασαρία, ώστε ξύπνησαν όλοι οι ένοικοι του ξενώνα, οι οποίοι αναγνώρισαν στο πρόσωπο του οπλοφόρου τον αρχιληστή Καρτάλ Μεχμέτ, ο οποίος και συνελήφθη.

-- Ισχυρές χιονοπτώσεις σημειώθηκαν στην πόλη των Σερρών στις αρχές Δεκεμβρίου, όμοιες των οποίων δεν θυμούνταν οι κάτοικοι να είχαν ξαναζήσει.

-- Στις 6/18 Δεκεμβρίου, γιορτή του αγίου Νικολάου, πολίτες των Σερρών μετέβησαν στη μητροπολιτική οικία στο ναό των Ταξιαρχών και κατέθεσαν έγγραφες αναφορές τασσόμενοι υπέρ των προνομίων των χριστιανικών πληθυσμών, τα οποία όμως τα προηγούμενα χρόνια παραβιάζονταν συστηματικά από τις οθωμανικές αρχές, αρχής γενομένης από τις πραξικοπηματικές καθαιρέσεις των μητροπολιτών Σερρών και Καστοριάς τον Μάρτιο του 1888.

Μάλιστα στις 4/16 Οκτωβρίου 1890 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος είχε κηρύξει την Εκκλησία «εν διωγμώ», με αποτέλεσμα να κλείσουν όσες εκκλησίες υπάγονταν στο Πατριαρχείο, δηλαδή δεν ιερουργούσαν από τη μέρα εκείνη μέχρι και τις 24 Δεκεμβρίου/5 Ιανουαρίου, οπότε η Πύλη υποχώρησε εκφράζοντας το σεβασμό της στα προνόμια του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

 

ΠΡΟΣΩΠΑ

-- «Εκ Σερρών αγγέλονται ημίν οι γάμοι του κ. Αλεξάνδρου Δ. Νάτσιου, διερμηνέως του εκεί ελληνικού προξενείου, μετά της αξιεράστου, ευ ηγμένης και διά πολλών προτερημάτων κεκοσμημένης δεσποινίδος Ελίζας Δ. Θεοδωρίδου εκ των πλουσιωτέρων και ευπατριδών ομογενών. Το μυστήριον του γάμου ηυλόγησεν η Α.Π. ο άγιος Σερρών κ. Κωνσταντίνος Βαφείδης, παράνυμφος δε ην ο εκ Σερρών καταγόμενος και από ετών εν Θεσσαλονίκη μένων κ. Χρήστος Σ. Χ. Λαζάρου εκ των εκεί πλουσίων και άλλοτε πρόξενος της Ελλάδος», γνωστοποιούσε ο Νεολόγος στις 04.04.1890.

-- Ένα άνευ προηγουμένου εγκωμιαστικό κείμενο για το γιατρό Αριστοτέλη Κώτζιο από συμπολίτη του Δεμιρισσαριανό φιλοξένησε ο Νεολόγος στις 18.09:

«Δίκαιος οφείλεται έπαινος τω ενταύθα ιατρώ και συμπολίτη ημών κ. Αριστοτέλει Δ. Κώτζιου διά τον ζήλον και την σπανίαν δραστηριότητα, ην επιδείκνυται εις το επάγγελμα αυτού, όπερ άριστα κατέχει. Καυχάται η πατρίς ημών διά το επίζηλον τούτο ανάστημα του εν Αθήναις Πανεπιστημίου εν τω προσώπω αυτού ευρούσα τον άριστον επιστήμονα και ρέκτην και συμπαθή αυτής ιατρόν, όστις συν ταις περικοσμούσαις αυτόν κοινωνικαίς αρεταίς και τη αρίστη κατοχή της επιστήμης δικαίως προσεκτήσατο την συμπάθειαν ου μόνον των ομογενών, αλλά και των συνοίκων ημίν Οθωμανών, ενεργησάντων όπως προσληφθή από ενός ήδη έτους εις το δημαρχείον ιατρός και αυξηθή ο μέχρις της εποχής εκείνης διδόμενος τω προκατόχω αυτού μισθός. Συγχαίρομεν από καρδίας τη σεβαστή ημών κυβερνήσει διά την απόκτησιν τοιούτου ευσυνειδήτου και επιστήμονος ιατρού ως και τη πατρίδι ημών, ευμοιρούση τοιούτου αξιολόγου πατριώτου και Ασκληπιάδου, όστις συν ταις αρεταίς αυτού ταύταις παρέχει χριστιανικώτατα δωρεάν τοις απόροις την ιατρικήν αυτού συνδρομήν».

 

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ

Κάποια γενικά αριθμητικά στοιχεία αναφορικά με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, που λειτούργησαν στην πόλη των Σερρών κατά το σχολικό έτος 1889-90, δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες Κωνσταντινούπολις και Ανατολικός Αστήρ:

Στο Κεντρικό Νηπιαγωγείο της πόλης φοίτησαν πάνω από 400 παιδιά και δίδαξαν τρεις δασκάλες.

Το Νηπιοπαρθεναγωγείο των Άνω Καμενικίων αριθμούσε 70 κορίτσια και τρεις δασκάλες, στο Νηπιαγωγείο των Κάτω Καμενικίων υπήρχε μία δασκάλα για 50 μικρά παιδιά, ενώ στο Νηπιοπαρθεναγωγείο του Αραβατζή μαχαλά τα νήπια ήταν 65 και σ’ αυτά δίδασκε επίσης μία δασκάλα.

Στο Δημοτικό σχολείο Άνω Καμενικίων δύο δάσκαλοι δίδασκαν σε περισσότερους από 70 μαθητές, ενώ στο Δημοτικό των Κάτω Καμενικίων υπήρχαν περίπου 50 με 60 μαθητές και ένας δάσκαλος.

Στο Δημοτικό του Αραμπατζή Μαχαλά οι μαθητές ανέρχονταν σε 60, διδασκόμενοι από έναν επίσης δάσκαλο, ενώ στο Δημοτικό σχολείο του Αγίου Παντελεήμονα οι μαθητές υπερέβαιναν τους 140, οι δε δάσκαλοι ήταν τρεις.

Η εξατάξια Αστική σχολή των Σερρών είχε έξι δασκάλους και 390 μαθητές.

Στο εξατάξιο Γυμνάσιο υπό τη διεύθυνση του Πέτρου Παπαγεωργίου δίδασκαν τρεις καθηγητές και φοιτούσαν 170 μαθητές.

Στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο υπό τη διεύθυνση της Αγγελικής Μαργαρίτου δίδασκαν εννέα δασκάλες και τρεις καθηγητές, ενώ φοιτούσαν 260 μαθήτριες. Το σχολείο ήταν χωρισμένο σε δέκα τάξεις, που αντιστοιχούσαν σε τέσσερις τάξεις Δημοτικού, τρεις Ελληνικού, δύο Γυμνασίου και μία Διδασκαλείου.

 

ΜΙΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ;

Στις 13.06.1890 ο Νεολόγος δημοσίευσε την επιστολή Σερραίου, ο οποίος σχολίαζε την καταστροφή της βλάστησης στους λόφους γύρω από την πόλη, η αποψίλωση των οποίων είχε συμβάλλει στις πλημμύρες των γειτονικών χειμάρρων, ρίχνοντας την ευθύνη στους Αθίγγανους της πόλης και τους γύρω χωρικούς.

«Οι λόφοι ούτοι ου προ πολλών ετών ήσαν κατάφυτοι και κεκαλυμμένοι υπό απεράντων αμπελώνων εξ ων παρήγετο άφθονος και γενναίος οίνος, ως μαρτυρεί το πλήθος των κεκλεισμένων οινώνων, προς τον οποίον δεν ηδύνατο να ανταγωνισθή ούτε πόρρωθεν καν ο του Μελενίκου [...]. Τώρα τι συμβαίνει; Εάν τις ανέλθη εις τους πέριξ λόφους και περιφέρη τα βλέμματά του, βλέπει μετά μεγίστης θλίψεως την ερήμωσιν και την καταστροφήν. Ουδέν ίχνος της πρώην σφριγώσης και πλουσίας βλαστήσεως! Πάντες οι λόφοι εισί κατάξηροι και έρημοι πάσης φυτείας, και εδώ και εκεί ο οφθαλμός του παρατηρητού διακρίνει δένδρα τινά, άπερ ως εκ θαύματος διέφυγον τον πέλεκυν των Αθιγγάνων και των λοιπών υλοτόμων [...]. Και όμως οποίον θαύμα! Η φύσις οιονεί αντιμαχομένη προς τον άγριον αυτόν πόλεμον δεν παύει του να αναδίδη νέους θάμνους και νέα δενδρύφια, άπερ διαιωνίζουσι το έργον των καταστροφέων. Και τω όντι καθ’ εκάστην κυριακήν, καθ’ εκάστην εορτήν, ότε είναι κεκλεισμένη η αγορά και οι πολυπληθείς αθίγγανοι αχθοφόροι εξ ανάγκης αργούσιν, εξορμώσιν εκ της Δίβρης καθ’ ολοκληρίαν σχεδόν αθιγγανικού προαστείου και των λοιπών αυτών καταγωγίων συν γυναιξί και τέκνοις μετά των φονικών αυτών εργαλείων και [...] μη αρκούμενοι εις το να αποκόπτωσιν αυτούς, όπερ ήθελεν είσθαι ήττον ολέθριον, ανασπώσιν αυτούς σύρριζα και μάλιστα τους πρίνους, οίτινες έχουσι μεγάλας ρίζας και αντέχουσι πλειότερον εις την καύσιν [...] Αλλά δυστυχώς το κακόν δεν λήγει έως εδώ, αλλ’ εκτείνεται και επί των πέριξ ορέων, ένθα οι αμαθείς χωρικοί ξυλευόμενοι αμεθόδως και ατάκτως καταστρέφουσι βαθμηδόν τα δάση και απογυμνούσι τα όρη [..] Η αυτή δε αθλιότης επεξετάθη και επί της περικαλλούς και ευφόρου ημών πεδιάδος, ήτις άλλοτε εκαλύπτετο υπό μεγάλων δασών συντελούντων τα μέγιστα επί την ευφορίαν αυτής και μάλιστα το μέρος, όπερ τουρκιστί ονομάζεται Ορμάν-Κολού, ένθα υπήρχον άριστα ιπποφορβεία, όθεν εξήρχοντο επιβόητοι ίπποι. Τώρα δε τα πλείστα εκ των δασών έπεσαν υπό τον πέλεκυν του υλοτόμου και το άροτρον του γεωργού και μόλις υπάρχουσιν εδώ και εκεί δάση τινά ιτεών και μάλιστα παρά τον ποταμόν».

  ____________________________________

* Από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 347-352