Μικρές και μεγάλες ειδήσεις από την περιοχή των Σερρών το 1884

-- Στις αρχές του 1884 και με την προξενική αλλαγή σε εξέλιξη (με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για τη διασφάλιση των συμφερόντων της ελληνικής κοινότητας), οι κάτοικοι των Σερρών αναστατώθηκαν από τον νέο φόρο διαμονής, που επιβλήθηκε σε όλους τους κατοίκους όλων των φύλων και των ηλικιών, και συνίστατο στην πληρωμή ενός γροσιού το μήνα (δηλαδή 12 γρόσια το χρόνο ανά άτομο), μια επιβάρυνση εξαιρετικά δυσβάστακτη για μια πολυμελή οικογένεια με μεγάλο αριθμό ανήλικων τέκνων, που ήδη δυσκολευόταν να τα βγάλει πέρα.

-- Τον Ιανουάριο οι Σερραίοι είχαν επιτέλους την ευκαιρία να παρακολουθήσουν θέατρο. Στην πόλη βρέθηκε ο θίασος του Βασίλη Ανδρονόπουλου, που δύο με τρεις φορές την εβδομάδα παρουσίαζε διάφορα έργα.

-- Όπως κάθε χρονιά, λαμπρός ήταν ο εορτασμός της γιορτής των Τριών Ιεραρχών. Κατά τον εσπερινό, την παραμονή της γιορτής, ο μητροπολιτικός ναός γέμισε από το διδακτικό προσωπικό των σχολείων, τους μαθητές και τις μαθήτριες, οι οποίοι έφεραν λαμπάδες με ταινίες, στις οποίες αναγραφόταν το όνομα του κάθε σχολείου ή της συνοικίας όπου αυτό βρισκόταν.

Το επόμενο πρωί, μετά το πέρας της αρχιερατικής λειτουργίας μνημονεύθηκαν τα ονόματα όσων ανδρών και γυναικών είχαν συμβάλει στη συντήρηση και την πρόοδο των εκπαιδευτηρίων της πόλης, ο δε ιεροκήρυκας Ευσέβιος, που είχε προχειρισθεί αρχιδιάκονος την ίδια μέρα, ανέπτυξε ομιλία με θέμα την ανατροφή των παιδιών.

Στη συνέχεια το πλήθος κατευθύνθηκε στο Γυμνάσιο της πόλης, η αίθουσα του οποίου δεν αρκούσε να τους χωρέσει όλους. Εκεί, ο γυμνασιάρχης Ιωάννης Δέλλιος ανέπτυξε στην ομιλία του την επίδραση των δασκάλων της Εκκλησίας, οι δε μαθήτριες των δύο τελευταίων τάξεων του Παρθεναγωγείου έψαλαν τραγούδια, τα οποία είχαν διδαχτεί από τον καθηγητή της ωδικής Ν. Δέλλιο.

-- Στις 26 Φεβρουαρίου/9 Μαρτίου, Κυριακή της Ορθοδοξίας, το νοσοκομείο της πόλης των Σερρών γιόρτασε την επέτειό του. Μετά τη θεία λειτουργία έγινε ειδική μνημόνευση των ονομάτων των ιδρυτών και των δωρητών του, ενώ στη συνέχεια ο μητροπολίτης Ναθαναήλ, ενδεδυμένος την αρχιερατική του στολή και συνοδευόμενος από κληρικούς και πιστούς, μετέβη στο νοσοκομείο, στην αίθουσα του οποίου εψάλη τρισάγιο. Κατόπιν ο γιατρός Α. Χρυσάφης ανέβηκε στο βήμα και αναφέρθηκε στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του ιδρύματος.

Το νοσοκομείο των Σερρών (που παράλληλα λειτουργούσε και ως φρενοκομείο, γηροκομείο και βρεφοκομείο) ιδρύθηκε το 1756 και βρισκόταν στη συνοικία Δοχθενή (ή δίχνα μαχαλά, όπως την ονόμαζαν οι Τούρκοι), που όμως ήδη το 1884 ήταν περισσότερο γνωστή ως συνοικία της αγίας Βαρβάρας από τον ομώνυμο ναό.

Κάποια ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία: κατά το προηγούμενο δωδεκάμηνο είχαν νοσηλευτεί 62 ασθενείς, εκ των οποίων αποβίωσαν οι 14, ενώ συνολικά γράφτηκαν 9.000 φαρμακευτικές συνταγές· φιλοξένησε 18 βρέφη, εκ των οποίων άλλα υιοθετήθηκαν και άλλα παρέμειναν σ’ αυτό. Κατά το λήξαν έτος ανακαινίσθηκε πλήρως το φαρμακείο του νοσοκομείου, που απέκτησε για πρώτη φορά βιβλία καταγραφής των εισερχομένων και εξερχομένων φαρμάκων.

Όμως υπήρχαν πολλές ακόμη εκκρεμότητες για την πραγματικά εύρυθμη λειτουργία του νοσοκομείου και ο Χρυσάφης επικαλέστηκε τα φιλάνθρωπα αισθήματα της ελληνικής κοινότητας για την αναπλήρωσή τους:

«Εάν θέλωμεν το φιλανθρωπικόν τούτο κατάστημα να εκπληροί τον σκοπόν δι’ ον ίδρυται, εάν θέλωμεν να καταστή οίκος περιθάλψεως και κατηγορίας των δυστυχών, εάν θέλωμεν ν’ αποβάλη το σχεδόν αποτρόπαιον ο εν τη φαντασία του λαού ημών υπάρχει ώστε το όνομα αυτού να χρησιμεύη και ως κατάρα «κ εις τα σπητάλια να σε ίδω», πρέπει ανάγκη απόλυτος να φροντίσωμεν περί της επισκευής τουλάχιστον αυτού».

Ωστόσο μέσα στη χρονιά ο Χρυσάφης χρειάστηκε ν’ αποχωρήσει από το νοσοκομείο, προκειμένου να μεταβεί στο εξωτερικό για τελειοποίηση των σπουδών του. Ύστερα από μυστική ψηφοφορία των μελών της γενικής συνέλευσης της πόλης στις 16/28 Σεπτεμβρίου, διάδοχός του εξελέγη με 20 ψήφους ο Ν. Χρηστίδης. Πρώτος επιλαχών ήταν ο Αλέξιος Δημητριάδης με 14 ψήφους.

Και ενώ στο ελληνικό νοσοκομείο όλα έβαιναν καλώς, παράπονα υπήρχαν για τον γιατρό του δημαρχείου Σερρών, κάποιον Αβραμίκο ισραηλιτικής καταγωγής, ο οποίος κατείχε τη θέση χωρίς να διαθέτει δίπλωμα συστηματικής ιατρικής σχολής, ώστε οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι κάτοικοι της πόλης σκέπτονταν να συντάξουν αναφορά προς το δήμαρχο Ισμαήλ βέη ζητώντας το διορισμό γιατρού, που να διέθετε δίπλωμα αναγνωρισμένης ιατρικής σχολής.

-- Στις 17/29 Μαρτίου, στο θέατρο της πόλης των Σερρών δόθηκε μια εξαιρετική παράσταση υπέρ των ελληνικών σχολείων. Φιλόμουσοι νέοι της πόλης ανέβασαν τους «Ληστές» του γερμανού ποιητή Φρίντριχ Σίλερ, μια επιλογή που κρίθηκε κάπως τολμηρή, λόγω της μεγάλης διάρκειας του έργου, που έμοιαζε περισσότερο με δραματική ιστορία παρά με θεατρικό. Οι ηθοποιοί ήταν κατά βάση ερασιτέχνες, πλην της Ελένη Μιχαηλίδου, η οποία ήταν μέλος του θιάσου Ανδρονόπουλου. Ωστόσο η απαίτησή της να πληρωθεί, παρότι επρόκειτο για φιλανθρωπική παράσταση υπέρ των σχολείων, προκάλεσε δυσάρεστη εντύπωση.

Και λίγη θεατρική κριτική από τον ανταποκριτή του Νεολόγου:

«Η δεξιότης μεθ’ ης ο κ. Χρ. Κοντός υπεκρίθη τον ήρωα του δράματος, τον Κάρολον Moor, εν τω οποίω κυρίως η άρχουσα εν τω δράματι ιδέα της αντιθέσεως μεταξύ νόμου και ελευθερίας παρίσταται, είναι αξία επαίνου. Το παράστημα αυτού επί της σκηνής ην αληθώς ανδρικόν, αι κινήσεις φυσικαί και η απαγγελία εν γένει καλή. Ο τόνος μόνον της φωνής εξέκλινεν ενίοτε της φυσικότητος, αλλά παρ’ αυτοσχεδίω υποκριτή τούτο είναι όλως ευεξήγητον. Τον Φραγκίσκον υπεκρίθη ο κ. Μακρής· το πρόσωπον αυτού ποιητής αρχαίου δράματος θα προώριζε διά τον τριταγωνιστήν· είναι όντως ο αίτιος των παθημάτων του ήρωος· προσωποποίησις παντός εγκλήματος. Ο κ. Μακρής σπουδαίας είχε να υπερπηδήση δυσχερείας· οφείλομεν δε να ομολογήσωμεν ότι η υπόκρισις αυτού υπέβαλε [σ.σ. μάλλον ο συντάκτης εννοούσε «υπερέβαλε»] τας προσδοκίας ημών. Επίσης και οι υποκριθέντες τα πρόσωπα του γέροντος Μαξιμιλιανού (Ν. Δέλλιος), του Σπίγελβεργ (Ι. Πανταζής) ως και τα λοιπά ήττον σπουδαία του δράματος πρόσωπα καλώς τα μέρη αυτών διεξήγαγον, εφ’ ω τρεις στέφανοι ριφθέντες αυτοίς και επανειλημμέναι χειροκροτήσεις την των θεατών μεγάλην ευαρέσκειαν διετράνουν».

-- Στις 18/30 Μαρτίου τελέστηκε αρχιερατικό μνημόσυνο για τα τρία χρόνια από τον θάνατο του γιατρού και επί πολλά χρόνια προέδρου του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου, Ιωάννη Θεοδωρίδη. Μ’ αυτήν την αφορμή ο ιεροκήρυκας Ευσέβιος αναφέρθηκε στις προκλήσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας:

«Εμμελής εθνική αγωγή, ιδού εν μια λέξει ο σκοπός των φιλεκπαιδευτικών Συλλόγων και Αδελφοτήτων. Εις τούτο πρέπει να εμμείνωμεν αν θέλωμεν να σωθώμεν και να γείνωμεν και πάλιν εκλεκτά όργανα της θείας προνοίας εις τον πολιτισμόν και την ευδαιμονίαν της ανθρωπότητος. Αι εναντιώσεις που μεν μεγαλείτεραι, που δε μικρότεραι, που μεν υπόκωφοι, που δε εν εκρήξει, που μεν δυνάμει, που δε ενεργεία, αι δυσχέρειαι και τα εμπόδια εισίν αναπόφευκτα εν όσω ευρισκόμεθα εις ην κατάστασιν ευρισκόμεθα σήμερον. Ας εργασθώμεν το κατά δύναμιν προς διόρθωσιν αυτής, ας συνεχίσωμεν το έργον των πατέρων ημών και ας προλειάνωμεν την οδόν εις τους διαδεξομένους ημάς».

-- Τον Μάρτιο, ο Ν. Γουσιάδης διορίστηκε αρχιλογιστής του μονοπωλίου των καπνών στο υποπρακτορείο των Σερρών, όπου τα πράγματα φαίνεται ότι έβαιναν θετικά. Σ’ έναν πρώτο απολογισμό της δραστηριότητάς του από την εφημερίδα Νεολόγος τον Σεπτέμβριο του 1884 διαπιστωνόταν αισθητή μείωση του λαθρεμπορίου και αύξηση των εισπράξεων.

Ωστόσο ο Γουσιάδης δεν μακροημέρευσε στη θέση αυτή παρά την επιτυχημένη πορεία του, η οποία μέσα στον Σεπτέμβριο τερματίστηκε πρόωρα. Ύστερα από ανοίκεια επιστολή που δέχτηκε από τον πράκτορα της Καβάλας, Αλφρέδο βαν Λένεπ, στον οποίο πολλές φορές υποδείκνυε λάθη και παραλείψεις, ο Γουσιάδης απευθύνθηκε στη γενική διεύθυνση ζητώντας την αποστολή ελεγκτή στις Σέρρες, αλλιώς απείλησε με παραίτηση. Η γενική διεύθυνση επέλεξε το δεύτερο!

«Είναι λυπηρόν τη αληθεία να γίνηται θύμα κακεντρεχείας υπάλληλος ευπαίδευτος, πείρας εμπορικής κάτοχος και ρέκτης, οίος ο κ. Ν. Γουσιάδης» σχολίαζε ο ανταποκριτής του Νεολόγου στις Σέρρες, ο οποίος περιέγραφε ένα περιστατικό ενδεικτικό των ικανοτήτων και της πυγμής του απολυθέντα διευθυντή:

«Έχομεν υπ’ όψει το πρόσφατον γεγονός του χωρίου Έλσιν [σ.σ. σήμερα Καρπερή], όπερ πάντας εξέπληξε και τοις λαθρεμπόροις αυτής αίσθησιν και τρόμον ενεποίησε, διότι οι κάτοικοι του χωρίου τούτου είναι γνωστοί διά την θρασύτητα, την ανδρίαν και την εις το λαθρεμπόριον επίδοσιν. Ουδέποτε επέτρεψαν ούτοι κατά τα παρελθόντα έτη εις τους υπαλλήλους των εξ εμμέσεων φόρων να προσβάλωσι το χωρίον των. Εν τούτοις ο κ. Γουσιάδης δι’ ανεπαρκούς φυλάξεως μεταβάς ο ίδιος εις το εν λόγω χωρίον απέσπασεν εκ των χειρών λαθρεμπόρου τινός, καθ’ ην ώραν έκοπτεν καπνόν εν τη οικία του εκ των προυχόντων του χωρίου, το χαβάνιον με 82 χιλιόγραμμα καπνού· αψηφών δε τας απειλάς των κατ’ αυτού συνασπισθέντων χωρικών ανεχώρησε περί την 11 ώραν τουρκιστί εκ του χωρίου άνευ ουδενός απευκταίου και έφθασεν εις Σέρρας τη 4 ώρα της νυκτός φέρων το χαβάνιον και τον καπνόν. Προς δε τούτοις διά της αβρόφρονος συμπεριφοράς και εν γένει της καλής αυτού διαγωγής ο κ. Ν. Γουσιάδης προσεκτήσατο την εύνοιαν και την υπόληψιν των πολιτικών αρχών, των προξένων των ξένων δυνάμεων και των κατοίκων της πόλεως Σερρών».

-- Τον Απρίλιο, νέος ιεροδικαστής Σερρών διορίστηκε ο Σαλήχ εφένδης.

-- Στις εκλογές για την ανάδειξη των επαρχιακών συμβουλίων στη Ζηλιάχοβα (μάλλον κατά τα τέλη Απριλίου), μεταξύ των επιτυχόντων ήταν ο Ζήσης Οικονομίδης και ο Ν. Μαρινίδης, ο οποίος απολάμβανε της υπολήψεως όλης της επαρχίας «διά τε την νοημοσύνην και αμεροληψίαν του χαρακτήρος αυτού και τας αφιλοκερδείς υπηρεσίας, ας απονέμει τη ιδιαιτέρα αυτού πατρίδι κατά το μακρόν διάστημα εικοσιπενταετούς πολιτικού βίου», σύμφωνα με τον ανταποκριτή του Φάρου της Μακεδονίας.

-- Τον Μάιο, ο μητροπολίτης Ναθαναήλ έδωσε δυναμικό αγώνα κατά μιας απόπειρας απογραφής του πληθυσμού, δεδομένου ότι αυτή παραμόρφωνε την πραγματικότητα. Έφερε ενώπιον του διοικητικού συμβουλίου των Σερρών την περίπτωση μιας οικογένειας, άλλα μέλη της οποίας είχαν σημειωθεί ως «βουλγάρ» και άλλα ως «γκαιρ μουσλήμ», δηλαδή «μη μουσουλμάνοι». Υποτίθεται ότι στη συνέχεια ο διοικητής κάλεσε τους νουφούζ τεσκερέδες, δηλαδή τους αρμόδιους υπαλλήλους, για τη διόρθωση των λανθασμένων στοιχείων, κάτι που όμως έγινε σε πολύ περιορισμένη έκταση και ο μητροπολίτης επέμεινε στις παρεμβάσεις του προς τον διοικητή των Σερρών, Μεχμέτ Φεχήμ πασά.

-- Ο ανταποκριτής του Νεολόγου στις Σέρρες έγραφε τον Μάιο για την άθλια κατάσταση στους δρόμους της πόλης, οι οποίοι ήταν γεμάτοι ακαθαρσίες και πτώματα ζώων (από σκυλιά και γάτες μέχρι πουλερικά και ποντίκια), τα οποία κανείς δεν φρόντιζε ν’ απομακρύνει ούτε καν από τα πιο κεντρικά σημεία!

-- Γύρω στις 23 Μαΐου/4 Ιουνίου πυρκαγιά αποτέφρωσε το Κερβάν χάνι της πόλης των Σερρών, εντός του οποίου γινόταν παλιότερα η εμποροπανήγυρη.

-- Στις 27 Μαΐου/8 Ιουνίου ο Μακεδονικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος γιόρτασε τη δέκατη τέταρτη επετηρίδα του. Μετά τη λογοδοσία του τελευταίου δωδεκαμήνου ενώπιον του μητροπολίτη Σερρών, του προξένου Ν. Φουντούλη, των μελών του συλλόγου και άλλων πολιτών, ακολούθησε η διά μυστικής ψηφοφορίας εκλογή της διοικητικής επιτροπής.

Νέος πρόεδρος εξελέγη ο Β. Σταμούλης, αντιπρόεδρος ο Ιωαννίδης, ταμίας επανεξελέγη ο Αναγνώστου, όπως επανεξελέγησαν οι καθηγητές Ι. Τσικόπουλος, Β. Δημητριάδης και Ν. Κουμπίδης ως γενικός γραμματέας, ειδικός γραμματέας και βιβλιοφύλακας αντίστοιχα, ενώ ως απλοί σύμβουλοι αναδείχτηκαν οι Ε. Σαρρής, Α. Χρυσάφης και Π. Πέντζος.

Κατά το λήξαν δωδεκάμηνο ο σύλλογος είχε αποκτήσει μόλις πέντε νέα μέλη, τα έσοδα ανήλθαν σε 156 οθωμανικές λίρες και οι δαπάνες του σε 125 οθ. λίρες. Ως προς τις υποτροφίες, ο Σύλλογος υποστήριξε δύο μαθητές του γυμνασίου Σερρών, δύο μαθήτριες του παρθεναγωγείου της πόλης, ενώ διατήρησε τον Κ. Μικρούλη υπότροφο στη Θεολογική σχολή της Χάλκης.

-- Στις 30 Μαΐου/11 Ιουνίου (με μία μέρα καθυστέρηση λόγω κακοκαιρίας) γιορτάστηκαν τα γενέθλια του Σουλτάνου. Το διοικητήριο και ο μητροπολιτικός ναός φωταγωγήθηκαν, ενώ ο διοικητής Φεχίμ πασάς παρέθεσε δείπνο σε 40 άτομα. Η ελληνική κοινότητα εκπροσωπήθηκε από τον μητροπολίτη Ναθαναήλ, ο οποίος εκφώνησε και ευχετήριο λόγο, τον Αθ. Κοντό και τον Ι. Παπαμακρίδη.

Το δείπνο δόθηκε στο υπαίθριο στρατόπεδο, που την τελευταία χρονιά είχε κατασκηνώσει στην ανατολική είσοδο της πόλης, η όψη της οποίας είχε αρχίζει να μεταμορφώνεται παρουσιάζοντας ένα πρωτοφανές θέαμα. Εκεί, σε μία έκταση σχήματος τραπεζίου, διασχιζόμενη από μικρές διώρυγες, είχε αρχίσει να διαμορφώνεται ένας όμορφος κήπος, που πρακτικά αποτελούσε ένα σύνολο πολλών μικρότερων (ανθόκηπος, λαχανόκηπος κλπ.). Επίσης είχαν αρχίσει να οικοδομούνται διάφορα σπίτια, ενώ στο κέντρο του στρατοπέδου είχε ανεγερθεί ένα μικρό περίπτερο, που χρησίμευε ως κατοικία του στρατιωτικού διοικητή. Όλη η έκταση ήταν γεμάτη από σειρές φώτων, ενώ στις δύο κύριες εισόδους είχαν στηθεί αψίδες, στις οποίες –ειδικά για τον εορτασμό– έγραφε «ζήτω ο βασιλιάς μας».

-- Μετά την παραίτηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ τον Ιούνιο και εν όψει της εκλογής του διαδόχου του, η επαρχία Σερρών εξέλεξε ως αντιπρόσωπό της τον Βασίλειο Ελευθεριάδη, έμπορο στην Κωνσταντινούπολη.

Σχολιάζοντας την εκλογή αυτή, η εφημερίδα Ακρόπολις διατύπωσε κάποιες επιφυλάξεις για το πρόσωπο του Ελευθεριάδη, που καθαυτές δεν έχουν την παραμικρή αξία, όσο η αιτιολόγηση που έδωσε η εφημερίδα στην κριτική της, αποδίδοντάς τη στην «υψίστη των τιμών ν’ αντιπροσωπεύη τις τας Σέρρας».

-- Τον Ιούλιο νέος μουφτής της επαρχίας Δεμίρ Ισσάρ -στη θέση του αποθανόντα Μεχμέτ Χιλμή εφέντη- διορίστηκε ο ιεροδιδάσκαλος Χ`` Ισμαήλ εφένδης.

-- Κρούσματα ευλογιάς εμφανίστηκαν στο Ροδολίβος κατά τον Οκτώβριο πλήττοντας κυρίως παιδιά ηλικίας 2 έως 7 ετών.

-- Την ίδια περίοδο οι αρχές έβγαλαν από το συρτάρι κάποια παλιά σχέδια για την κατασκευή αμαξιτής οδού από την πόλη των Σερρών μέχρι τις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα, έργο που θα διευκόλυνε τη μεταφορά των εμπορευμάτων μέσω της σερραϊκής πεδιάδας. Ο μουτεσαρίφης των Σερρών, κυβερνητικοί υπάλληλοι, Οθωμανοί πρόκριτοι και ο μηχανικός του δημαρχείου Σερρών βρέθηκαν στον Στρυμονικό κόλπο για να εξετάσουν την περιοχή.

Σε κάθε περίπτωση, πέρα από την εμπορική διάσταση των όποιων παρεμβάσεων, απαραίτητη ήταν η διενέργεια σοβαρών αντιπλημμυρικών έργων στον Στρυμόνα, ο οποίος στα μέσα του Δεκέμβρη πλημμύρισε «τοσούτον όσον από τινων ετών δεν επλημμύρισε», κατά την περιγραφή σε ρεπορτάζ του Νεολόγου.

-- Μια περίεργη διαμάχη ανέκυψε μέσα στη χρονιά ανάμεσα στους μοναχούς της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους και στους ενοικιαστές του μετοχίου που εκείνη διατηρούσε στην επαρχία Σερρών και είχε την επωνυμία Νιβέρων.

Ειδικότερα, από το 1869 η Μονή Ιβήρων νοίκιαζε το εν λόγω μετόχι, οι δε ενοικιαστές έφεραν τη σφραγίδα αυτού. Όμως μετά από 25 χρόνια, στη διάρκεια των οποίων υπέπεσε στην αντίληψη των μοναχών η αρπαγή γαιών ιδιοκτησίας τη μονής, το μοναστήρι αποφάσισε να κρατήσει μόνο του το κτήμα που είχε στην ιδιοκτησία του κι έτσι ζήτησε από τους ενοικιαστές να επιστρέψουν τη σφραγίδα, εκείνοι όμως ισχυρίστηκαν ότι η σφραγίδα είχε χαθεί.

Ο απεσταλμένος των μοναχών ζήτησε από τον μουτεσαρίφη Σερρών την απόδοση νέας σφραγίδας με την επωνυμία του μετοχίου «Νιβέρω», η δε μονή Ιβήρων στις 10/22 Νοεμβρίου 1884 εξέδωσε δημόσια δήλωση, με την οποία καθιστούσε σαφές ότι «οψέποτε ήθελον ευρεθεί έγγραφον φέρον την πρώτην σφραγίδα, δι’ οιανδήποτε υπόθεσιν το Μετόχιον αφορώσαν, αγοράν δήλον ότι, ή πώλησιν αγρών, λειβαδιών ή ως είρηται, δι’ άλλην υπόθεσιν, είτε εν τω μέλλοντι χρόνω, είτε εν τω παρελθόντι, κηρύττει αυτήν ανίσχυρον και άκυρον, ωσαύτως και τα παρουσιασθησόμενα, τυχόν, έγγραφα. Επίσης κηρύττεται σφραγιδοκλόπος και όστις ήθελεν αποδειχθή έχων την πρώτην σφραγίδα».

Είχε προηγηθεί στις 6/18 Οκτωβρίου η σύναψη εγγράφου διαμαρτυρήσεως ενώπιον συμβολαιογράφου των Σερρών, ο οποίος ονομαζόταν Χασάν, ο δε οικονόμος του μετοχίου Νιβέρων, Ευγένιος Δόμβρος, διακήρυξε «πάσας τας μέχρι τούδε άνευ επιβεβαιώσεως της επιτροπείας της εν λόγω Μονής γενομένας πωλητικάς πράξεις πάντη ακαίρους» και ενημέρωσε ότι εφεξής «πάσα επιχείρησις αγοραπωλησίας τοιαύτης γης [θα] απορριφθή και αποκρουσθή οπόταν εν τω καταλλήλω εγγράφω δεν ενυπάρχη η ημετέρα υπογραφή και η επίσημος σφραγίς του προεστώτος [...]».

-- Στις αρχές Νοεμβρίου πάνω από 70 κάτοικοι της Άνω Βροντούς συνέταξαν αναφορά, την οποία και επέδωσαν στον μουτεσαρίφη Σερρών, διαμαρτυρόμενοι για τις ραδιουργίες της φιλοβουλγαρικής προπαγάνδας από το 1870 και μετά. Ένα απόσπασμα της αναφοράς (μεταφερόμενο στη δημοτική με το σκεπτικό ότι το κείμενο είχε συνταχθεί μάλλον στα τουρκικά κι όχι στην καθαρεύουσα):

«[...] Η πολιτική και στρατιωτική αρχή των Σερρών γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα όχι μόνο τις ραδιουργίες και σκευωρίες των οργάνων του πανσλαβισμού, αλλά και το θράσος και την αναίδειά τους να συνέρχονται κάθε μέρα [λειτουργίας] του δικαστηρίου στο καφενείο που βρίσκεται ακριβώς απέναντι του διοικητηρίου και εκεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας συχνάζοντας και συνομιλώντας να βλέπουν όσους από τα γύρω χωριά εισέρχονται και εξέρχονται του διοικητηρίου για διάφορες υποθέσεις, ν’ αποπλανούν όσους είναι δυνατόν, να κάνουν κατήχηση και να ραδιουργούν υποσχόμενοι πολλά για το μέλλον σ’ αυτούς. Η διαγωγή τους αυτή και οι διακηρυγμένες ραδιουργίες όχι μόνο παρέχουν διαρκώς ζητήματα στην πολιτική αρχή σχετικά με τη διεξαγωγή και τη διεκπεραίωση διαφόρων υποθέσεων, αλλά και αληθινό όλεθρο στα αληθινά συμφέροντα του κράτους και του τόπου  υπονομεύουν, όπως πολλές φορές δυστυχώς απέδειξαν τα πράγματα. Πολλοί είναι πραγματικά εκείνοι που εκπλήσσονται από τη μεγάλη αυτή ανοχή και μακροθυμία της αυτοκρατορικής κυβέρνησης [...]».

Τελικά, μετά από ένα μπαράζ φιλοβουλγαρικών δημοσιευμάτων στον ευρωπαϊκό τύπο μέσα στη χρονιά, για πρώτη φορά η τοπική οθωμανική διοίκηση άρχισε να συναισθάνεται τον κίνδυνο εξάπλωσης της βουλγαρική προπαγάνδας και στις 17/29 Δεκεμβρίου ο διοικητής Σερρών, Μεχμέτ Φεχήμ βέης, τηλεγράφησε στο οθωμανικό υπουργείο Εσωτερικών εκτενή έκθεση αναφορικά με την ελεεινή κατάσταση της επαρχίας Σερρών εξαιτίας της δράσης των κομιτατζήδων.

Ένα απόσπασμα από την έκθεση του διοικητή Σερρών, ο οποίος ωστόσο ενδιαφερόταν ν’ αποκρούσει μόνο τις κατηγορίες σε βάρος των Μουσουλμάνων:

«Εσχάτως διαβάσαμε στις ευρωπαϊκές εφημερίδες υπό τον τίτλο «Η Μακεδονία και οι μουσουλμανικές ωμότητες» διάφορες κακόβουλες δημοσιεύσεις, αναγραφείσες εκ του ευρωπαϊκού τύπου και στις εφημερίδες της πρωτεύουσας της αυτοκρατορικής κυβέρνησης. Αν και γνωρίζουν όλοι οι κάτοικοι της Μακεδονίας και οι λοιπές όμορες κυβερνήσεις, οι οποίες διατελούν σε γνώση των πραγμάτων στις χώρες αυτές, ότι αυτά τα επιβλαβή δημοσιεύματα και τις συκοφαντίες τις χαλκεύουν οι Βούλγαροι γείτονες της Μακεδονίας, ως ποθούντες να εξερεθίσουν το φρόνημα των Ευρωπαίων πολιτικών υπέρ των Βουλγάρων και κατά των Μουσουλμάνων, λόγω της επίσημης ιδιότητάς μου και της κατά καθήκον φιλοπατρίας μου προβαίνω στην έκθεση της αλήθειας συμπεριλαμβάνοντας και στατιστικές πληροφορίες.

Το σαντζάκι των Σερρών, το οποίο θεωρείται ως ένα από τα τμήματα της Μακεδονίας, περιλαμβάνει πάνω από 350.000 ψυχές, εκ των οποίων σύμφωνα με την τελευταία απογραφή 200.000 περίπου είναι Μουσουλμάνοι, ένα μέρος είναι Έλληνες, ένα μέρος είναι Βούλγαροι και ελάχιστο μέρος αποτελείται από τους πρεσβεύοντες διάφορα θρησκεύματα. Κατά την επί τριετία επί εντολή διατριβή μου στη Βολόβα, ούτε είδα ούτε άκουσα ότι οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι είτε εν σώματι είτε κατά μερίδες προέβησαν σε ληστοπραξίες ή σε βιαιοπραγίες εναντίον των συμπολιτών τους. Λαμβάνοντας υπόψη επίσης ότι ούτε άκουσα ούτε είδα ότι έγινε πάλη και αλληλοσφαγή μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων εξαιτίας δίκης για κήπο, αγρό ή οικία, ουδόλως διστάζω να διαβεβαιώσω ότι τα λεγόμενα περί μουσουλμανικών βιαιοπραγιών είναι όλα ψευδή [...]».

Στις 15/27 Δεκεμβρίου ο μητροπολίτης Σερρών Ναθαναήλ διαβίβασε τηλεγραφικά στον Οικουμενικό Πατριάρχη μια περίληψη του πρακτικού της συνέλευσης των Σερραίων προκρίτων μία μέρα νωρίτερα, οι οποίοι αποκήρυσσαν τα δημοσιεύματα του ξένου τύπου περί δήθεν βιαιοπραγιών σε βάρος των Βουλγάρων από τους Έλληνες και τους Οθωμανούς των Σερρών, καθώς και τα εκτός τόπου και χρόνου πλαστά στοιχεία του Αιμίλιου Λαβελαίη αναφορικά με την πληθυσμιακή σύνθεση της Μακεδονίας.

Στη συνέλευση της κοινότητας των Σερρών παραδοσιακά συμμετείχαν μέλη της δημογεροντίας, των εφορειών του νοσοκομείου και των σχολείων, του διοικητικού συμβουλίου, του πολιτικού δικαστηρίου, του εμποροδικείου, του δημαρχείου, των διπλωματούχων επιστημόνων, των αντιπροσώπων των ενοριών της πόλης, των εσναφίων και των μουχτάρηδων.

«Αι Σέρραι, ο οφθαλμός της ανατολικής Μακεδονίας, ίσως πρώται αξιεπαίνως και αξιομιμήτως έσπευσαν εις τούτο, δικαιώσασαι άπαξ έτι την ην κέκτηνται φήμην και σπουδαιότητα» σχολίασε ο ανταποκριτής του Νεολόγου, που προέβλεψε ότι και άλλες πόλεις θ’ ακολουθούσαν το παράδειγμα των Σερραίων. Πραγματικά, λίγες μέρες αργότερα τηλεγράφημα διαμαρτυρίας (με ημερομηνία 22 ή 25 Δεκεμβρίου) έστειλαν στο σουλτάνο από κοινού οι αντιπρόσωποι των χριστιανικών κοινοτήτων Δεμίρ Ισάρ και Τζουμαγιάς, ενώ τις επόμενες μέρες ακολούθησαν το Μελένικο, το Πετρίσι και το Νευροκόπι.

Εξάλλου επιστολή διαμαρτυρίας κατά της βουλγαρικής προπαγάνδας απέστειλε στον πρωθυπουργό της Αγγλίας και ο Μακεδονικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος στις 18/30 Δεκεμβρίου.

ΠΡΟΣΩΠΑ

-- Ονόματα Σερραίων, που συναντούμε κυρίως στην εφημερίδα της Θεσσαλονίκης Φάρος της Μακεδονίας: Εμμανουήλ Σάσσος (έμπορος), Θωμάς Σάσιος (έμπορος) · καθηγητές του Γυμνασίου Σερρών: Β. Δημητριάδης, Γεώργιος Δημητριάδης, Β. Διαμαντόπουλος, Αθανάσιος Φυλακτός· καλόγεροι στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου: Χατζή Αρσένιος και Γεράσιμος.

-- Στις 08.02.1884 η εφημερίδα Ακρόπολις έγραφε για ακόμη μία επιτυχία Σερραίου φοιτητή στο Εθνικό Πανεπιστήμιο: «Προχθές εξετασθένες ενώπιον της ιατρικής σχολής οι εκ Μακεδονίας τελειόφοιτοι κύριοι Γεώργιος Λόγης (εκ Σερρών) και Κων. Χινοβίτης (εκ Βλάτσης) ανηγορεύθησαν διδάκτορες μετά του επιζήλου βαθμού «λίαν καλώς». Συγχαίρομεν εγκαρδίως αυτοίς τε και ταις ιδιαιτέραις αυτών πατρίσι, ιδιαιτέρως δε διά τον νεαρόν Γεώργιον Λόγην, ον εγνωρίσαμεν και εκ του πλησίον, νέον διανύσαντα τας Πανεπιστημιακάς αυτού σπουδάς εν όντως Μακεδονικώ ζήλω και επιμελεία, τη βοηθεία δε του ισχυρού νοός του και της φιλοτιμίας και ευκοσμίας αυτού κατορθώσαντα εν τόσω τρυφερά ηλικία ν’ αναγορευθή διδάκτωρ· εσμέν δε βέβαιοι ότι μεταβαίνων εις Ευρώπην και τελειοποιούμενος θέλει μορφωθή διακεκριμένος ιατρός, τιμήσων εαυτόν και την πατρίδα του. Συγχαίρομεν αυτώ τε και τω αγαθώ πατρί αυτού, ον μεταβαίνει προσεχώς να εύρη εν Ρουμανία».

-- Τον Απρίλιο ο Λάσκαρις Κ. Ζλάτκου, έμπορος στη Θεσσαλονίκη και γόνος της γνωστής οικογένειας των Σερρών, αρραβωνιάστηκε στις Σέρρες την κόρη του γιατρού Αθ. Εμμανουήλ, Ευτέρπη.

-- Στις αρχές Μαΐου δεύτερος αρραβώνας προσείλκυσε το ενδιαφέρον των Σερραίων, όταν ο Κάρολος Μ. Σπόντης, γιός του σερραϊκής καταγωγής υποπροξένου της Αυστροουγγαρίας στην Καβάλα, μνηστεύθηκε την Αναστασία Χατζηδήμου.

-- «Ανεχώρησε μεταβαίνων εις Θεσσαλονίκην και εκείθεν εις την πατρίδα του Σέρρας ο νεαρός τελειόφοιτος της ιατρικής κ. Ιωάννης Θεοδωρίδης, ο προσβληθείς εσχάτως υπό εξανθηματικού τύφου και σωθείς προς μεγάλην χαράν της οικογενείας και των φίλων του και της ιδιαιτέρας αυτού πατρίδος, πολλά προσδοκώσης εκ της ευφυίας και της χρηστότητος αυτού», έγραφε η Ακρόπολις στις 24.05.1884.

-- Τον Μάιο, ο ανταποκριτής του Φάρου της Μακεδονίας στην Αλιστράτη επιφύλασσε έναν έπαινο για τον συμπατριώτη του οφθαλμίατρο Γ. Οικονομίδη, που είχε σπουδάσει στην Ελβετία και μετά το πέρας των σπουδών του εγκαταστάθηκε στην πόλη των Σερρών, όπου «εκίνησε την γενικήν επιδοκιμασίαν και τον θαυμασμόν της κοινωνίας διά των αξιοθαυμάστων αυτού ιατρικών επιτυχιών, ιδία δε των οφθαλμικών εγχειρήσεων».

Εστίασε στην περίπτωση μιας 50χρονης γυναίκας από το Χούμκο (σήμερα Χουμνικό), η οποία επί μια δεκαετία έπασχε από καταρράκτη. Ο Οικονομίδης πραγματοποίησε εγχείρηση κατά τη μέθοδο του πρωτοπόρου της οφθαλμολογίας Albrecht von Graefe, που μπορούμε να εικάσουμε ότι εφαρμοζόταν για πρώτη ή έστω μια από τις πρώτες φορές στην περιοχή των Σερρών, ώστε η γυναίκα βρήκε το φως της –μόνο από το ένα μάτι, γιατί η ίδια δεν ήθελε δεύτερη εγχείρηση, αρκούμενη στο ανέλπιστο για εκείνη αποτέλεσμα ή απλά από φόβο. 

_______________________________________

* Από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 209-219 και 230-231