Μικρές και μεγάλες ειδήσεις από την περιοχή των Σερρών το 1879

-- Οι επιθέσεις των Βούλγαρων ανταρτών συνεχίστηκαν το 1879. Στις αρχές της χρονιάς στους δρόμους της πόλης των Σερρών τοιχοκολλήθηκαν προκηρύξεις της τουρκικής κυβέρνησης, που υποσχόταν αμνηστία σε όποιον είχε λάβει τα όπλα και συμμετείχε στην εξέγερση. Πόσο ειλικρινής όμως ήταν η ανακοίνωση αυτή;

Τις πρώτες μέρες εννέα άτομα εκδήλωσαν τη διάθεση ν’ ανταποκριθούν στο κάλεσμα. Μετέβησαν, λοιπόν, στη Ράμνα (αργότερα Ομαλό) έτοιμοι να παραδώσουν τα όπλα τους στην τοπική αρχή, τα όργανα της οποίας όμως τους συνέλαβαν και τους σκότωσαν. Σύμφωνα με την επίσημη έκθεση της υποδιοίκησης του Δεμίρ Ισσάρ, τα θύματα δεν είχαν συμμορφωθεί με τους όρους της αμνηστίας και άνοιξαν πυρ κατά των οργάνων της εξουσίας, αλλά δεν πείστηκαν όλοι από την εκδοχή αυτή.

-- Στις 30 Ιανουαρίου η Βυζαντίς έγραφε για την κινητοποίηση του αυτοκρατορικού οθωμανικού στρατού μετά την επίθεση που είχαν δεχτεί από είκοσι αντάρτες δύο αδέρφια από το χωριό Λόφτσα (σήμερα Ακρινό Δράμας) επιστρέφοντας από το όρος Μπέλες, μία περίπου ώρα μακριά από τη Βέτρινα (σήμερα Νέο Πετρίτσι), όπου είχαν πάει για να κόψουν ξύλα.

-- Κρούσματα απαγωγής πολιτών κυρίως σε ορεινές περιοχές κοντά στην πόλη των Σερρών προκάλεσαν ανησυχία στους κατοίκους της το Μάιο και κυρίως το καλοκαίρι του 1879, ώστε πολλοί φοβούνταν ακόμη και να κυκλοφορήσουν.

Με τις επιθέσεις στην περιοχή του Μελενίκου και του Δεμίρ Ισσάρ ουσιαστικά να μην έχουν σταματήσει όλο αυτό το διάστημα, η αίσθηση της γεωγραφικής επέκτασής τους ολοένα και πιο κοντά στην πόλη προκάλεσε μια αναστάτωση άνευ προηγουμένου. Στις 5 Ιουνίου, όταν τα κρούσματα δεν είχαν ακόμη γενικευτεί, ο ανταποκριτής του Τηλέγραφου στις Σέρρες έγραφε για την κατάσταση που επικρατούσε στην πόλη:

«Η δημόσια ασφάλεια της πόλεως ημών και των πέριξ ευρίσκεται από τινων ημερών εις την αθλιωτάτην κατάστασιν. Τα πέριξ ημών όρη και ιδίως τα προς βορράν είναι πλήρη ληστρικών συμμοριών, και καθ’ εκάστην σχεδόν διαπράττονται ληστείαι και φόνοι ου μακράν της πόλεως ημών εις διάφορα μέρη. Και ημείς δε οι κάτοικοι της πόλεως δεν ευρισκόμεθα εν ασφαλεία και δεν τολμώμεν να εξέλθωμεν και εν ημέρα ακόμη εις τας πλησίον της πόλεως λαμπράς εξοχάς· διότι και πλησίον αυτής εφάνησαν λησταί, οίτινες προ τινων ημερών ετόλμησαν να στείλωσι και επιστολάς προς δύο κατοίκους της πόλεως ημών, ζητούντες παρ’ αυτών χρήματα, και απειλούντες, ότι εν εναντία περιπτώσει θα καταστρέψωσι τα πλησίον της πόλεως κτήματα αυτών. Ο εις δε φοβούμενος και περί της ιδίας αυτού ζωής και εντός αυτής της πόλεως ανεχώρησε νύκτωρ εις Θεσσαλονίκην».

Σερραίοι που δέχτηκαν απειλητικές επιστολές ήταν: ο Γεώργιος Κωνσταντίνου Αρπατζής, στον οποίο έστειλαν τουλάχιστον δύο επιστολές συνοδευόμενες από δύο σφαίρες και του ζητούσαν 200 λίρες, ο Χ΄΄ Δ. Σαμολαδάς ζητώντας του 550 λίρες, ο Αντώνιος Παρίσης, από τον οποίο ζητούσαν 300 λίρες, ενώ 50 λίρες ζήτησαν οι ληστές από τον αρχιμανδρίτη παπά Αθανάσιο.

Η αποστολή απειλητικών επιστολών ήταν συνηθισμένη πρακτική και σε άλλες περιοχές, όπως π.χ. στα Πορόια, όπου οι Έλληνες και οι Τούρκοι κάτοικοι του χωριού αποφάσισαν να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των εκβιαστών ληστών τον Μάιο.

Την αγωνία των Σερραίων αποτύπωνε και επιστολή που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ώρα στις 23.06.1879: «Τα διάφορα ληστρικά στίφη, άτινα λυμαίνονται και αυτά τα πλησιόχωρα των Σερρών 2 ½ ώρας απέχοντα της πόλεως αναβιβάζονται παρά των καλώς πεπληροφορημένων άνω των 500-600 ανδρών ωπλισμένων δι’ οπισθογεμών όπλων. Φόβος και τρόμος κατέχει ενταύθα Τούρκους και χριστιανούς διά το αδύνατον και ανεπαρκές της καταδιώξεως των ληστών εκ μέρους της κυβερνήσεως, στερουμένης στρατιωτικής δυνάμεως. Φοβούμαι δε μη το κακόν λάβη μείζονας διαστάσεις». 

Ληστρικές επιθέσεις και απαγωγές στο σαντζάκι Σερρών το 1879:

α.) Τον Φεβρουάριο στα δάση του Καπακλή δολοφονήθηκαν ο Ρεπζδή σουβαρής (έφιππος χωροφύλακας), ο ζαπτιές Καρά Αχμέτ και ένας διαβάτης έμπορος αλβανικής καταγωγής.

β.) Τον Μάρτιο κοντά στην Μπάνιτζα δολοφονήθηκε ο ζαπτιές Ιντζέ Χουσεήν.

γ.) Στις 25 Απριλίου/7 Μαΐου, ο Αθανάσιος Κομπόκης, μέλος του επαρχιακού συμβουλίου Ζίχνης, επέστρεφε από τη Ζηλιάχοβα στο χωριό του, Εγρή Δερέ (η σημερινή Καλλιθέα της Δράμας), όταν έπεσε θύμα απαγωγής από δώδεκα ληστές, οι οποίοι τον μετέφεραν στο κρησφύγετό τους κοντά στη Σκρίτζοβα (αργότερα Σκοπιά), αφού πρώτα δολοφόνησαν τον τσαούση συνοδό του.

Μαρτυρικό θάνατο όμως βρήκε και ο ίδιος ο Κομπόκης, καθώς οι ληστές, αφού πρώτα παρέλαβαν τα λύτρα (1500 οθ. λίρες) για τη δήθεν απελευθέρωσή του, τον πυρπόλησαν με πετρέλαιο και τον έβλεπαν να πεθαίνει, ενώ οι ίδιοι χόρευαν. Αρχηγοί της συμμορίας ήταν οι Στογιάννης ή Γερογιάννης και Στόγιος Βοεβόδας.

Στις αρχές Ιουνίου η ίδια μάλλον συμμορία εισέβαλε μέρα μεσημέρι στο σπίτι του Κομπόκη στο Εγρή Δερέ αφαιρώντας ό,τι υπήρχε (από ρούχα μέχρι χρήματα, ομόλογα και τίτλους ιδιοκτησίας). Κατόπιν οι ληστές επιτέθηκαν στο σπίτι του αδερφού του και ανενόχλητοι έφυγαν από το χωριό με χορούς και τραγούδια!

δ.) Στις 11/23 Μαΐου, η ίδια συμμορία κατακρεούργησε τρεις Οθωμανούς από το χωριό Καρλίκοβο (Μικρόπολη).

ε.) Στις 17/29 Μαΐου στάλθηκαν απειλητικές επιστολές στους Γ. Κωνσταντίνου Αρπατζή και Χ΄΄ Δ. Σαμολαδά, οι οποίες μνημονεύονται πιο πάνω. Έφεραν υπογραφή «πέντε βοηβόδες».

στ.) Την ίδια περίοδο, συμμορία έκαψε ένα σπίτι και σκότωσε μια γυναίκα στο τσιφλίκι Τσιαμί Μαχαλά (το σημερινό Κουβούκλιο).

ζ.) Στις 24 Μαΐου/5 Ιουνίου συμμορία εισέβαλε στο τσιφλίκι Βερζιανή (Ψυχικό) και ύστερα από ανταλλαγή πυροβολισμών απήγαγαν έναν κάτοικο, τον οποίο άφησαν ελεύθερο την επόμενη μέρα σε ημιθανή κατάσταση.

η.) Τον Ιούνιο, 15 Βούλγαροι αντάρτες κατέλυσαν στο μοναστήρι του Αγίου Πνεύματος του χωριού Βεζνίκο (σήμερα Άγιο Πνεύμα) ανενόχλητοι για δύο ολόκληρες μέρες. Μέχρι να κινητοποιηθεί ο στρατός για τη σύλληψή τους, αυτοί είχαν ήδη μεταβεί στο Σφελινό, όπου απήγαγαν τον πολιτευόμενο Γεώργιο Σιούρα και λήστεψαν την οικία του Β. Α. Αλεξανδρή.  Ύστερα από 15 μέρες, μετά την καταβολή 150 λιρών, ο Σιούρας αφέθηκε ελεύθερος.

[Σύμφωνα με ανταπόκριση στην εφημερίδα Θράκη, όπως αναδημοσιεύτηκε στον αθηναϊκό Χρόνο (18.07.1879), οι επιδρομές στο Βεζνίκο και το Σφελινό είχαν προηγηθεί εκείνης στη Βερζιανή, όπου (το δημοσίευμα έγραφε ότι) οι ληστές αναζήτησαν κάποιον Τήνα με καταγωγή από την Ήπειρο, ο οποίος όμως απουσίαζε από το σπίτι του και τη γλίτωσε από καθαρή τύχη. Δεν αποκλείεται όμως να υπήρξε κάποια σύγχυση και η τελευταία περίπτωση να ταυτίζεται με την επιδρομή που περιγράφεται στο στοιχείο ζ) του καταλόγου.]

θ.) Στις 4/16 Ιουνίου 1879 ληστρική συμμορία λεηλάτησε το σπίτι κάποιου Χρήστου Τσιολάκη στο χωριό Κοτσάκι (η σημερινή Μυρρίνη),

ι.) Τον Αύγουστο, στην οδό μεταξύ των Σερρών και της μονής Τιμίου Προδρόμου Βούλγαροι ληστές απήγαγαν κάποιον Νικόλαο, που ήταν άνθρωπος του μητροπολίτη Σερρών. Ωστόσο ύστερα από μερικές μέρες τον άφησαν ελεύθερο, πιθανόν επειδή είχαν φοβηθεί την κινητοποίηση του αυτοκρατορικού στρατού.

ια.) Τον ίδιο μήνα στην περιφέρεια Μελενίκου Βούλγαροι ληστές σκότωσαν τον Μήτσο Γκοτζάμπαση, αφού πρώτα του άρπαξαν 66 λίρες.

ιβ.) Κάποιο Σάββατο του Αυγούστου, ο Αθ. Νάνου Παπάζογλου από την Αλιστράτη και κάποιος Μώζας (;) από τη Ζηλιάχοβα επέστρεφαν στις πατρίδες τους από την Προσοτσάνη, όταν έπεσαν σε ενέδρα της συμμορίας του Στόγιου. Οι λησταντάρτες αφαίρεσαν χρήματα και εμπορεύματα αξίας περίπου 200 λιρών και στη συνέχεια απήγαγαν τους δύο άνδρες στα όρη της Σκρίτζοβας, για να τους αφήσουν ελεύθερους την επομένη μετά την καταβολή 120 λιρών.

ιγ.) Τον ίδιο μήνα η συμμορία του Στόγιου επιτέθηκε και λήστεψε τον εκ Σερρών οθωμανό Χ΄΄ Ιαπούση, από τον οποίο αφαίρεσαν έγγραφα και ομόλογα, στη θέση Κεμέρι σε απόσταση μισής ώρας από την Αλιστράτη.

ιδ.) Ακόμη μία απαγωγή τον Αύγουστο ήταν του Γ. Μπουζούκα από τη Βροντού. Αυτήν τη φορά το τέλος δεν ήταν χαρούμενο, καθώς παρά την καταβολή 50 λιρών οι απαγωγείς σκότωσαν τον αιχμάλωτο.

ιε.) Μια Κυριακή του Σεπτέμβρη οι βοεβόδες Στογιάννης και Στόγιος επιτέθηκαν στην εκκλησία της Αλιστράτης την ώρα της θείας λειτουργίας, απ’ όπου απήγαγαν και μετέφεραν στα λημέρια τους κοντά στη Σκρίτζοβα τους Στοϊμένο Στόγιο, Στέργιο Μπαλμπουλτζή, Μανώλη Θεολόγο και Θεόδωρο Κ. Βογιατζή. Ύστερα από τρεις μέρες και μετά την καταβολή 200 λιρών αφέθηκαν ελεύθεροι.

Εν τω μεταξύ η απαγωγή αυτή οδήγησε τις οικογένειες Ν. Παπάζογλου και Δ. Μισηρλή να φύγουν από την Αλιστράτη και να μεταβούν σε Σέρρες και Δράμα.

ιστ.) Τον Σεπτέμβριο, ο αρχιληστής Στογιάννης από το χωριό Τσεκβελή του Μελενίκου μαζί με 30 οπαδούς του απήγαγαν τον Κωνσταντίνο Βαγγίρη από το ξενοδοχείο του στο χωριό Κρομμυδά (;), από το οποίο αφαίρεσαν και 10 λίρες. Ο Βαγγίρης ωστόσο δεν άντεξε και από το φόβο του πέθανε.

ιζ.) Τον ίδιο μήνα στον καζά Μελενίκου ο ληστής Κρέμενλης και 30 οπαδοί του άρπαξαν τα γαϊδούρια των Ιωάννη Γεωργίου και Ατού βέη αξίας 50 λιρών.

ιη.) Τον Οκτώβριο, Βούλγαροι ληστές συνέλαβαν κάποιον αλβανό Σαλή τσαούση, άρπαξαν το άλογό του και σκότωσαν έναν από τους ζαπτιέδες του.

ιθ.) Την ίδια μέρα, θύμα ληστείας έπεσε ο μουδίρης Ραζλοκίου και το χαρέμι του κατά την επιστροφή τους από τις Σέρρες στο Ραζλόκι.

κ.) Τον ίδιο μήνα, ο Γεώργιος Κρέμενλης απήγαγε τον Ιωάννη Γεωργίου από το Μελένικο και έλαβε 200 λίρες ως λύτρα.

κα.) Τον Νοέμβριο, ο αρχιληστής Στογιάννης με 20 οπαδούς του επιτέθηκαν και σκότωσαν τον παπά Σταμάτιο μέσα στην οικία του στο χωριό άνω Σπάντζα του καζά Μελενίκου, αρπάζοντας παράλληλα 500 λίρες.

κβ.) Τον Δεκέμβριο, βουλγαρική ληστοσυμμορία με 70 μέλη σκότωσαν κοντά στη Βελούσιτσα του καζά Μελενίκου τους Σπανδωνή Κωνσταντίνο, Δημήτριο Σουσίτσαλη, Χρήστο Γκέσιο, Γεώργιο Σίσκο, Νικόλαο Πέτκο, Τάκο Πέτκο και Δημήτριο Γκέσιο, από τους οποίους αφαίρεσαν 156 λίρες.

κγ.) Τον ίδιο μήνα συμμορία αγνώστων απέσπασε 500 λίρες από τον Χ΄΄ Στογιάννη Βλαχλή –στον καζά Μελενίκου και πάλι.

-----------------------------------------------------

ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΕΡΡΑΪΚΑ

-- Στα τέλη του 1878 με αρχές 1879, οι σφοδρές καταιγίδες και οι χαμηλές θερμοκρασίες επέφεραν σοβαρές βλάβες σε ογδόντα τηλεγραφικούς πασσάλους της επαρχίας Σερρών καθιστώντας αδύνατη την τηλεγραφική επικοινωνία της πόλης των Σερρών με τη Θεσσαλονίκη, ώστε για αρκετό διάστημα οι δύο πόλεις επικοινωνούσαν μόνο με έκτακτες ταχυδρομικές αποστολές.

-- Στις αρχές της χρονιάς η σύγκλητος του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αθήνας αποφάσισε ν’ απονείμει τον τίτλο του διδάκτορα της Θεολογίας στον μητροπολίτη Σερρών Γρηγόριο για τα εκκλησιαστικά συγγράμματά του, όπως και στον πρώην Σερρών (πλέον Νικομηδείας) Φιλόθεο Βρυένιο για τα Κλημέντιά του.

Σύντομα όμως και ο Γρηγόριος θα γινόταν πρώην Σερρών. Στις 3/15 Φεβρουαρίου τα μέλη της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον εξέλεξαν μητροπολίτη Ηρακλείας, ενώ αντικαταστάτης του στη μητρόπολη Σερρών εξελέγη ο Ναθαναήλ, μέχρι τότε πρωτοσύγκελος του μητροπολίτη Δέρκων.

-- Τον Μάρτιο, η αδελφότητα «Ουρανία» εξέλεξε τους Ι. Καλοστύπη και Ν. Κουμπίδη αντιπροσώπους της στο συνέδριο όλων των ελληνικών συλλόγων.

-- Η αναστάτωση των προηγούμενων χρόνων δεν θα μπορούσε να μην έχει αντίκτυπο στην εύρυθμη λειτουργία του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου. Η πρώτη από το 1876 λογοδοσία του συλλόγου έγινε από τον γραμματέα του, Λουκά Δημητριάδη, και κάλυπτε την περίοδο από τις 23 Μαΐου 1876 έως τις 27 Μαΐου 1879. Αναμενόμενα, η πολεμική αναταραχή ελάττωσε σε πολύ μεγάλο βαθμό τους οικονομικούς πόρους του συλλόγου, ώστε από 305 οθωμανικές λίρες που είχε εισπράξει κατά το έβδομο έτος της λειτουργίας του (1876-77), το τελευταίο δωδεκάμηνο τα έσοδά του έπεσαν μόλις σε 18.57 λίρες.

-- Τον Ιούνιο τυπώθηκε στις Σέρρες το αποτελούμενο από 90 σελίδες βιβλίο του Δημήτριου Μαρούλη με τίτλο «Τα έργα των χειρών μου και το έργον μου ενώπιον του ενεστώτος και του μέλλοντος». Παρά την απολογητική διάθεση από τη μεριά του συγγραφέα, στον απόηχο της διαμάχης των προηγούμενων ετών, το βιβλίο προκάλεσε αντιδράσεις. Ο συντάκτης της θεσσαλονικιώτικης εφημερίδας Ερμής, χωρίς καν να το έχει διαβάσει, έγραφε για τη «δυσάρεστη εντύπωση» που αυτό είχε προκαλέσει στους αναγνώστες του «ως καθαπτόμενον εν γένει της υπολήψεως και τιμής πολλών της Μακεδονίας χρησίμων τέκνων».

-- Νέος διευθυντής του Γυμνασίου Σερρών ανέλαβε από τον Σεπτέμβριο ο Ιωάννης Τσικόπουλος.

-- Και κάτι από την Ελβετία. Τον Μάρτιο του 1879, ύστερα από πρόταση του Δημήτριου Μαρούλη, στο σπίτι του οποίου ο καθηγητής Alfred Gilliéron είχε αφήσει την τελευταία του πνοή πέντε μήνες νωρίτερα, στο Νεσατέλ συστάθηκε επιτροπή για τη συγκέντρωση χρημάτων με σκοπό την ανέγερση ενός μνημείου στις Σέρρες, αφιερωμένου στον άτυχο Ελβετό καθηγητή.

--------------------------------------------------------------------

ΠΡΟΣΩΠΑ

-- Ερμής, 19.06.1879: «Ο εν Σέρραις εμπορικώς εγκαταστημένος αξιόλογος νέος και ημέτερος φίλος κύριος Κωνστ. Καπέτης εμνηστεύσατο αρτίως την ευγενή και υπό πολλών προτερημάτων κεκοσμημένην κόρην Ελένην Ζλάτκου. Ευχόμεθα τοις μνηστευθείσι ταχείαν στέψιν».

-- Από αγγελίες ή ενημερώσεις αφίξεων/αναχωρήσεων Σερραίων στην εφημερίδα Ερμής της Θεσσαλονίκης αντλούμε κάποια ονόματα γνωστών Σερραίων της εποχής, που δεν έχουν αναφερθεί μέχρι τώρα: Αθανάσιος Αντωνιάδης, Δημ. Βλάτζης, Αλκιβιάδης Βουγιουκλής (κτηματίας), Αστέριος Γοργίας (γραμματέας του εμπορικού οίκου Δούμπα στη Θεσσαλονίκη), Αθανάσιος Εμμανουήλ (γιατρός), Δ. Πεσνικίδης (πράκτορας του παρά την πόλη των Σερρών ανθρακωρυχείου ΚΑΤΑΚΟΝΟΣ και ΜΟΝΟΣΠΗΤΩΝ), Εμμανουήλ Σιάσιος (έμπορος).

-- Τον Ιούνιο του 1879, μεταξύ των απολυθέντων μαθητών της τρίτης τάξης της σχολής των απόρων παίδων στην Αθήνα περιλαμβανόταν κι ένας Σερραίος, ο – πιλοποιός στο επάγγελμα – Ι. Θεοχάρης.

-- Τον Σεπτέμβριο η δασκάλα Αικατερίνη Λασκαρίδου με καταγωγή από το Μελένικο εισήγαγε για πρώτη φορά στην Αθήνα, άρτι αφιχθείσα από το Παρίσι, το φροβελιανό εκπαιδευτικό σύστημα στο νηπιαγωγείο.

___________________________________________

* Από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 159-165.