Κάποιοι από τους πρώτους Σερραίους φοιτητές του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αθήνας

Με πηγές ορισμένες -και σίγουρα όχι όλες- τις πανεπιστημιακές επετηρίδες του Εθνικού Πανεπιστημίου (σήμερα Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) σε συνδυασμό με ευχετήρια σημειώματα και άλλα «μικρά» δημοσιεύματα στον αθηναϊκό τύπο του 19^ου αιώνα έως τις αρχές του 20^ου, είμαστε σε θέση να έχουμε μια καλή εικόνα για τους πρώτους Σερραίους φοιτητές, παρότι ο κατάλογος οπωσδήποτε δεν είναι πλήρης. Αν έχετε κάποια προσθήκη με τα ονόματα Σερραίων φοιτητών στη χρονική περίοδο που καλύπτει το παρόν αφιέρωμα, δηλαδή από την ίδρυση του Εθνικού Πανεπιστημίου μέχρι την απελευθέρωση των Σερρών, μπορείτε να το κάνετε στα σχόλια.

Κατ’ αρχάς, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι στην ίδρυση του Εθνικού Πανεπιστημίου είχαν συμβάλει οικονομικά και πολλοί Έλληνες που εκείνη την περίοδο δεν ζούσαν εντός των τότε ορίων της επικράτειας του ελληνικού κράτους. Μεταξύ αυτών ήταν και οι Σερραίοι. Ειδικότερα, στα πλαίσια αφιερώματος της εφημερίδας Σκριπ (28.11.1903) στην ιστορία του ιδρύματος, ως παράδειγμα του ζήλου που είχαν επιδείξει οι Έλληνες του εξωτερικού για την ευόδωση της προσπάθειας ίδρυσης του Πανεπιστημίου, αναφέρθηκε και το παράδειγμα ενός κουρέα από τις Σέρρες, ο οποίος είχε νηστέψει επί έναν ολόκληρο μήνα και όσα χρήματα του περίσσεψαν, τα πρόσφερε μαζί με το χρυσό δαχτυλίδι του για το σκοπό αυτό.

Ανατρέχοντας στις πανεπιστημιακές επετηρίδες, εντοπίζουμε τον πρώτο Σερραίο που αποφοίτησε από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας –ή τέλος πάντων τον πρώτο απόφοιτο, ως τόπος καταγωγής του οποίου αναφέρονται ρητά οι Σέρρες. Αυτός ήταν ο Μιχαήλ Παπαδόπουλος, ο οποίος στις 15/27 Ιανουαρίου 1856 ανακηρύχτηκε διδάκτορας της Ιατρικής (δηλαδή είχε περάσει επιτυχώς τις θεωρητικές εξετάσεις της σχολής και πήρε πτυχίο) με βαθμό «καλώς». 

Όπως φαίνεται και στο επόμενο απόσπασμα από την Επετηρίδα του 1878, ο Παπαδόπουλος υπήρξε ο 104ος διδάκτορας (δηλαδή απόφοιτος) της Ιατρικής και συνολικά ο 152ος πτυχιούχος του Εθνικού Πανεπιστημίου.

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι ο Παπαδόπουλος ήταν ο πρώτος Σερραίος με πτυχίο πανεπιστημίου στην Ιατρική (ή σε οποιαδήποτε άλλη σχολή). Υπήρχαν και εκείνοι που είχαν αποφοιτήσει από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και ασκούσαν κανονικά το επάγγελμά τους στην ιδιαίτερη πατρίδα τους. Χαρακτηριστικό ήταν το εξής:

Τον Ιανουάριο του 1859, με αφορμή κυβερνητικό διάταγμα που υποχρέωνε όσους εξασκούσαν το επάγγελμα του γιατρού στην επικράτεια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας να λάβουν επίσημα την άδεια από το ιατρικό συνέδριο της Κωνσταντινούπολης, εξετάστηκαν τα έγγραφα όσων ασκούσαν το ιατρικό επάγγελμα στις Σέρρες. Ο έλεγχος έγινε από τον Έλληνα υποπρόξενο, ο οποίος ήταν γιατρός και παράλληλα απολάμβανε της εμπιστοσύνης του τοπικού Διοικητή. Στον έλεγχο αυτό, λοιπόν, διαπιστώθηκε ότι μόλις τέσσερις γιατροί πληρούσαν τις προϋποθέσεις, εκ των οποίων οι δύο ήταν Έλληνες υπήκοοι, κάτοχοι πτυχίων από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, ο τρίτος ήταν Οθωμανός υπήκοος που είχε παρακολουθήσει μαθήματα στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (άρα εύλογα μπορούμε να εικάσουμε ότι ήταν ελληνικής καταγωγής) παρότι δεν ήταν ακόμη κάτοχος πτυχίου, ενώ ο τέταρτος ήταν Ισραηλίτης χωρίς κάποιο πανεπιστημιακό δίπλωμα, ο οποίος όμως διέθετε παλαιότερη κυβερνητική άδεια.

Το ακαδημαϊκό έτος 1870-71 δύο ήταν οι Σερραίοι που εγγράφτηκαν ως φοιτητές στο Εθνικό Πανεπιστήμιο: ο Ιωάννης Δέλλιος (αλλά γραμμένος ως Δελίου) στη Φιλοσοφική και ο Δημήτρης Μανασίδης στην Ιατρική, αμφότεροι απόφοιτοι του Α΄ Γυμνασίου Αθηνών με βαθμούς απολυτηρίου «κάλλιστα» και «καλώς» αντίστοιχα. 

Για τον Δέλλιο να σημειωθεί ότι τα επόμενα χρόνια θα συνέχιζε τις σπουδές του στην Ιένα (στον τομέα της ελληνικής και λατινικής φιλολογίες) ως υπότροφος του Συλλόγου προς διάδοση των ελληνικών γραμμάτων και τον Σεπτέμβριο του 1880 προσκλήθηκε στην πόλη των Σερρών για ν’ αναλάβει τη διεύθυνση του Γυμνασίου της πόλης. Τα επόμενα χρόνια θα άφηνε το αποτύπωμά του στα εκπαιδευτικά πράγματα των Σερρών, αλλά και της Αθήνας, όπου θα ίδρυε ιδιωτικό σχολείο, ενώ μετά την απελευθέρωση της περιοχής θα εκλεγόταν από τους πρώτους Σερραίους βουλευτές του ελληνικού κοινοβουλίου.

Αποφεύγω να δώσω περισσότερα βιογραφικά στοιχεία, ωστόσο ας καταγραφεί και αυτό: Ο Ιωάννης Δέλλιος πέθανε στην Αθήνα στις 8/21 Απριλίου 1919 και λίγες μέρες αργότερα δημοσιεύτηκε η διαθήκη του, με την οποία κληροδότησε όλη την περιουσία του ύψους 500.000 δραχμών στο Πανεπιστήμιο αφήνοντας την επικαρπία εφ’ όρου ζωής στα δύο αδέρφια του, Νικόλαο Δέλλιο και Ελένη Γεωργίου. Σύμφωνα με την επιθυμία του, τα έσοδα από την περιουσία του θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν: α) για την αποστολή νέων επιστημόνων στο εξωτερικό με σκοπό την τελειοποίηση των σπουδών τους σε οποιαδήποτε επιστήμη πλην της Ιατρικής με προτίμηση κατά προτεραιότητα στους φοιτητές με καταγωγή από την ανατολική Μακεδονία, αλλιώς από την υπόλοιπη Μακεδονία ή –ελλείψει διαθεσίμων Μακεδόνων φοιτητών- από την υπόλοιπη χώρα· β) για την εκτύπωση πρωτότυπων επιστημονικών εργασιών, αλλιώς για τη συλλογή λαογραφική η γλωσσικής ύλης, αλλιώς για τη συντήρηση επιστημονικών περιοδικών. Ως απάντηση, η πανεπιστημιακή σύγκλητος αποφάσισε μεταξύ άλλων να χαράξει το όνομα του Ιωάννη Δέλλιου στη στήλη των μεγάλων ευεργετών του Πανεπιστημίου και ν’ αναρτήσει την εικόνα του στην αίθουσα συνεδριάσεων πλάι στις εικόνες άλλων μεγάλων ευεργετών.

Πίσω στους Σερραίους με πτυχίο από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας το 19ο αιώνα. Ελλείψει σχετικών πηγών δεν έχω εντοπίσει την ακριβή ημερομηνία, ωστόσο προς τα τέλη της δεκαετίας 1871-1880 με βαθμό «λίαν καλώς» αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της ελληνικής πρωτεύουσας και ο Βασίλειος Δημητριάδης από τη Νιγρίτα. 

Ο Δημητριάδης ήταν από τους επιτυχόντες στον πρώτο φιλολογικό διαγωνισμό του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου και μαζί με τον Γ. Κωνσταντινίδη άρχισαν να σπουδάζουν δωρεάν ως υπότροφοι στο εκπαιδευτήριο του Κ. Π. Αντωνιάδη στην Αθήνα από τον Σεπτέμβριο του 1871. Στο βιογραφικό του ξεχώριζε η συμμετοχή του στην επανάσταση του Πηλίου το 1878 πολεμώντας στην Πορταριά και τη Μακρινίτσα υπό τον Ζήσιμο Μπασδέκη. Διετέλεσε επί επτά ή οκτώ χρόνια καθηγητής στο γυμνάσιο των Σερρών και διευθυντής στο οικοτροφείο της πόλης κερδίζοντας την εκτίμηση όχι μόνο των συναδέλφων του, αλλά και όλων των Σερραίων. Έφυγε από τη ζωή στις 3/15 Ιανουαρίου 1889 σε ηλικία 33 ετών και ο θάνατός του σκόρπισε τη θλίψη στην ελληνική κοινότητα των Σερρών. Ο ανταποκριτής της Νέας Εφημερίδος τον περιέγραφε με λίγα λόγια: «Μονογενής υιός ατυχών γονέων και στήριγμα της οικογενείας του, ήτο γλυκύς το ήθος και τους τρόπους προσηνέστατος, απήλαυεν δ’ αμερίστου αγάπης εν τη πόλει, ήτις κατεθλίβη επί τω προώρω θανάτω αυτού».

Στις 4/16 Φεβρουαρίου 1880, ο Σερραίος Νικόλαος Χρηστίδης έδωσε τις πτυχιακές του εξετάσεις στην Ιατρική σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αθήνας και αξιώθηκε τον βαθμό «άριστα». Ήταν ένας από τους πρώτους αποφοίτους της Ιατρικής σχολής που απέσπασαν αυτόν τον πολύ τιμητικό βαθμό. Εκείνα τα χρόνια, οι αθηναϊκές εφημερίδες συχνά δημοσίευσαν ευχετήρια σημειώματα προς τους νέους διδάκτορες. Έτσι, στις 05.02.1880 η Παλιγγενεσία δημοσίευσε ένα -ασυνήθιστα μεγάλο σε έκταση- σημείωμα για τον Ν. Χρηστίδη, το οποίο υπέγραφε ο Γ. Λ. Αγγελίδης:

 «Ο εκ Σερρών της Μακεδονίας Νικόλαος Χρηστίδης δους τας νενομισμένας θεωρητικάς εξετάσεις ενώπιον των Καθηγητών της Ιατρικής Σχολής ηξιώθη του βαθμού άριστα παμψηφεί, απέναντι των ατρύτων [= αδιάκοπων] κόπων, ους κατέβαλεν υπέρ της επιστήμης. Ο κ. Ν. Χρηστίδης διαγωνισθείς και άλλοτε εις το Μαυροκορδάτιον διαγώνισμα επίσης ανεδείχθη υπότροφος μετά της αυτής επιτυχίας. Είναι παρήγορον από καιρού εις καιρόν ν’ αναδείκνυνται και εν τω ημετέρω εθνικώ Πανεπιστημίω τοιούτοι νέοι δίδοντες πολλά τα σημεία εξόχου μέλλοντος. Συγχαίροντες από καρδίας τω νεαρώ και διαπρεπεί μύστη της Ιατρικής επιστήμης, ευχόμεθα όπως και εν τω πρακτικώ σταδίω διακριθή μετά της αυτής επιτυχίας».

Ακόμη μία διάκριση Σερραίου φοιτητή στο Εθνικό Πανεπιστήμιο γνωστοποιούσε η Νέα Εφημερίς στις 24.12.1881: «Ο εκ Σερρών της Μακεδονίας κάλλιστος νέος κ. Αναστάσιος Χρυσάφης, τελειόφοιτος της ιατρικής, δους τας νενομισμένας εξετάσεις ενώπιον της οικείας σχολής, έτυχεν επαξίως του βαθμού «λίαν καλώς»».

Όσον αφορά τους Σερραίους φοιτητές του Εθνικού Πανεπιστημίου το 1882: 

α. «Ο εκ Δεμίρ Ισάρ της Μακεδονίας Κ. Αριστοτέλης Δ. Κώτσιου υποστάς χθες τας θεωρητικάς αυτού εξετάσεις ανηγορεύθη επαξίως των κόπων του διδάκτωρ της Ιατρικής· διό συγχαίροντες αυτώ ως και τω πατρί αυτού ευχόμεθα και εις τον πρακτικόν βίον την αυτήν επιτυχίαν», έγραφε η Παλιγγενεσία στις 03.06.1882.

β. Την ίδια χρονιά έδωσε πρακτικές εξετάσεις στην Ιατρική και ο επίσης Σερραίος Μιχαήλ Παπαδόπουλος, ο οποίος βαθμολογήθηκε με «καλώς». Δεν διευκρινίζεται αν πρόκειται για τον ίδιο Μιχαήλ Παπαδόπουλο, που είχε περάσει τις θεωρητικές εξετάσεις και πήρε το πτυχίο του –ο πρώτος Σερραίος– στην Ιατρική τον Ιανουάριο του 1858 (περιμένοντας να περάσουν 24 χρόνια για να δώσει και τις πρακτικές του εξετάσεις) ή αν ήταν απλή συνωνυμία.

Στις 08.02.1884 η εφημερίδα Ακρόπολις έγραφε για ακόμη μία επιτυχία Σερραίου φοιτητή στο Εθνικό Πανεπιστήμιο: «Προχθές εξετασθένες ενώπιον της ιατρικής σχολής οι εκ Μακεδονίας τελειόφοιτοι κύριοι Γεώργιος Λόγης (εκ Σερρών) και Κων. Χινοβίτης (εκ Βλάτσης) ανηγορεύθησαν διδάκτορες μετά του επιζήλου βαθμού «λίαν καλώς». Συγχαίρομεν εγκαρδίως αυτοίς τε και ταις ιδιαιτέραις αυτών πατρίσι, ιδιαιτέρως δε διά τον νεαρόν Γεώργιον Λόγην, ον εγνωρίσαμεν και εκ του πλησίον, νέον διανύσαντα τας Πανεπιστημιακάς αυτού σπουδάς εν όντως Μακεδονικώ ζήλω και επιμελεία, τη βοηθεία δε του ισχυρού νοός του και της φιλοτιμίας και ευκοσμίας αυτού κατορθώσαντα εν τόσω τρυφερά ηλικία ν’ αναγορευθή διδάκτωρ· εσμέν δε βέβαιοι ότι μεταβαίνων εις Ευρώπην και τελειοποιούμενος θέλει μορφωθή διακεκριμένος ιατρός, τιμήσων εαυτόν και την πατρίδα του. Συγχαίρομεν αυτώ τε και τω αγαθώ πατρί αυτού, ον μεταβαίνει προσεχώς να εύρη εν Ρουμανία».

Πρέπει να επισημανθεί και μια πολύ θετική εξέλιξη τον Οκτώβριο του 1884, που διευκόλυνε τις φιλοδοξίες όσων Σερραίων επιθυμούσαν να σπουδάσουν στο Εθνικό Πανεπιστήμιο. Τότε, η ελληνική κυβέρνηση αναγνώρισε το Γυμνάσιο των Σερρών ισότιμο με εκείνα του ελληνικού κράτους. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι οι απόφοιτοι του γυμνασίου θα μπορούσαν πλέον να γίνονται δεκτοί στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας απευθείας, χωρίς να χρειάζονται απολυτήριο από γυμνάσιο πόλης του ελεύθερου κράτους.

Στην πειραϊκή εφημερίδα Σφαίρα της 17 Φεβρουαρίου 1887 διαβάζουμε: «Αφίκετο εκ Παρισίων ο εκ Σερρών της Μακεδονίας διδάκτωρ της ιατρικής κ. Ιωάννης Θεοδωρίδης, διατρίψας αυτόθι επί διετίαν προς τελειοποίησιν των σπουδών του. Ο κ. Θεοδωρίδης διακριθείς εις τας σπουδάς του, ας εποιήσατο εν τω ημετέρω πανεπιστημίω και ήδη τελειοποιηθείς εκ της μεταβάσεώς του εις Παρισίους, ένθα ηκροάσατο των αρίστων διδασκάλων της μεγαλουπόλεως εκείνης, απέρχεται εις την γενέτειραν αυτού πατρίδα προς εξάσκησιν του επαγγέλματός του. Εν Σέρραις ο κ. Θεοδωρίδης ερειδόμενος επί των λαμπρών αυτού σπουδών και των φίλων του αοιδίμου αυτού θείου Ιωάννου Θεοδωρίδου, ου αι υπέρ της ελληνικής παιδείας και της επικρατήσεως του ελληνισμού εν τη Ανατολική Μακεδονία επί τριακονταετίαν όλην ενδελεχείς μέριμναι μένουσιν εισέτι ανεξίτηλοι εις τους ασχολουμένους εις το Μακεδονικόν ζήτημα, θέλει εξασφαλίση λαμπράν και επίζηλον θέσιν. Ευχόμεθα δε όπως ο νεαρός διδάκτωρ της ιατρικής ο κατ’ ουδέν υστερήσας εν τη μορφώσει του αοιδίμου αυτού θείου, επιδοθή εις την εξάσκησιν του επαγγέλματός του και την άλλην εθνικήν ενέργειαν μετά της αυτής επιτυχίας και της εξόχου φιλοπατρίας, ήτις διακρίνει τους υπέρ του γένους εργαζομένους».

Πριν επιστρέψει στις Σέρρες, όπου παμψηφεί θα διοριζόταν από τη γενική συνέλευση γιατρός του νέου νοσοκομείου, ο Ιωάννης Μ. Θεοδωρίδης πέρασε την πρακτική δοκιμασία ενώπιων των καθηγητών της Ιατρικής σχολής του Εθνικού Πανεπιστημίου με βαθμό «λίαν καλώς». Η εφημερίδα Σφαίρα επανήλθε με νέο μακροσκελή και διθυραμβικό έπαινο στις 07.03, όπου μεταξύ άλλων σημείωνε: «Κάλλιστα κατηρτισμένος εν τη επιστήμη, εις ην ετελειοποιήθη επί τριετίαν διατρίψας εν Παρισίοις, πεπροικισμένος δε δαψιλώς υπό της φύσεως και ευμοιρών χαρακτήρος σοβαρού πιστεύομεν ότι θέλει εν τοις μάλιστα ευδοκιμήση εν τη πράξει» και κατέληγε με τη διαπίστωση ότι «η Μακεδονία εν τω προσώπω του κ. Θεοδωρίδου αποκτά έγκριτον του καλού εργάτην».

Στις 26 Οκτωβρίου 1889 η Νέα Εφημερίς γνωστοποιούσε: «Η φιλοσοφική σχολή ήρξατο από της προχθές να δέχεται προφορικάς εξετάσεις των υποψηφίων διδακτόρων. Πρώτος, πρώτος εξητάσθη ο εκ των ελληνικωτάτων Σερρών καταγόμενος κ. Νικόλαος Τέγος και έλαβε το δίπλωμά του επαξίως των κόπων του, διωρίσθη δ’ αμέσως και καθηγητής του εν Σέρραις γυμνασίου της ιδιαιτέρας πατρίδος του».

Στη λίστα των Σερραίων αποφοίτων του Εθνικού Πανεπιστημίου προστέθηκε στα τέλη Νοεμβρίου 1889 και ο Δημήτριος Κωνσταντινίδης, ο οποίος στις θεωρητικές εξετάσεις της Φαρμακευτικής σχολής βαθμολογήθηκε με «λίαν καλώς».

Εξάλλου, γνωρίζουμε και το όνομα ενός -τουλάχιστον- Σερραίου φοιτητή στο Εθνικό Πανεπιστήμιο το ακαδημαϊκό έτος 1889-1890. Ήταν ο Γεώργιος Ασπρομάλλης, ο οποίος σπούδαζε μαθηματικά στο δεύτερο ή σε μεγαλύτερο έτος.

Σερραίοι που έλαβαν το πτυχίο τους από το Εθνικό Πανεπιστήμιο το ακαδημαϊκό έτος 1890-91: στην Ιατρική σχολή οι Κωνσταντίνος Δ. Δεσποτίδης και Τιμολέων Ν. Εμμανουήλ με βαθμό «καλώς» αμφότεροι· στη Φιλοσοφική σχολή στο τμήμα Φιλολογίας ο Δημήτριος Ν. Μακρής με βαθμό «λίαν καλώς» και στο τμήμα Μαθηματικών ο Θεόδωρος Εμμ. Θεοδωρίδης με «λίαν καλώς» επίσης.

Τουλάχιστον δύο ήταν οι Σερραίοι που αποφοίτησαν από το Εθνικό Πανεπιστήμιο κατά το ακαδημαϊκό έτος 1892-93: από τη Νομική σχολή ο Μάρκος Μ. Θεοδωρίδης με «λίαν καλώς» (στα μέσα Μαρτίου) και από το Φιλολογικό τμήμα της Φιλοσοφικής σχολής ο Βασίλειος Γ. Παλιούρας με βαθμό «καλώς».  Σημαντική λεπτομέρεια: την ίδια χρονιά με τον Παλιούρα πήρε το πτυχίο του (με τον ίδιο βαθμό) κι ένας άνθρωπος, τ’ όνομα του οποίου ύστερα από είκοσι χρόνια θα συνδεόταν άρρηκτα με την πόλη των Σερρών, ο Λεωνίδας Παπαπαύλου με καταγωγή από την Κοζάνη.

Στις 11.02.1899 κάποιος Κ. Σοϊλέδης ευχήθηκε μέσω της Ακροπόλεως στον Σερραίο απόφοιτο του Εθνικού Πανεπιστημίου Κωνσταντίνο Τενεκετζή για τον βαθμό «Άριστα», που είχε αποσπάσει παμψηφεί κατά τις διδακτορικές (πτυχιακές) εξετάσεις του στην Ιατρική σχολή: «Πέποιθα δ’ ότι και εν τω μέλλοντι θέλει εξακολουθήσει ούτω θεραπεύων την του Ασκληπιού θείαν επιστήμην και καταλάβει διαπρεπή θέσιν μεταξύ των εν τη πατρίδι συναδέλφων του». Κάτι σπάνιο, τρεις μέρες αργότερα, στην ίδια εφημερίδα, δημοσιεύτηκε δεύτερη συγχαρητήρια αγγελία για τον Τενεκτζή, αυτήν τη φορά από κάποιον Ι.Χ.

Το ακαδημαϊκό έτος 1899-1900 δύο Σερραίοι έδωσαν πρακτικές εξετάσεις στην Ιατρική σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου και βαθμολογήθηκαν αμφότεροι με «καλώς», οι Βασ. Σ. Μελισσάς και Γεώργιος Κ. Ασπρομάλλης. Την ίδια χρονιά, ο –επίσης Σερραίος– Κωνσταντίνος Σνωκ αποφοίτησε από τη Φαρμακευτική Σχολή με βαθμό «λίαν καλώς».

Ο Νέστορας Στ. Φωκάς, ένας από τους Σερραίους μάρτυρες των βαλκανικών πολέμων, έδωσε εξετάσεις στη Φαρμακευτική σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου στα μέσα Φεβρουαρίου 1901 και βαθμολογήθηκε παμψηφεί με «άριστα».

Την ίδια περίοδο, ο Σερραίος φοιτητής της Θεολογίας του Εθνικού Πανεπιστημίου, Παρθένιος Φωτιάδης, ήταν ένας εκ των τριών σπουδαστών/μαθητών που κέρδισαν υποτροφία χάρη στο Βελλίειο κληροδότημα, όπως διαβάζουμε στο Εμπρός της 02.03.1901.

Τέσσερις Σερραίοι φοιτητές αποφοίτησαν από το Εθνικό Πανεπιστήμιο Αθηνών το ακαδημαϊκό έτος 1904-05, οι τρεις εξ αυτών από την Ιατρική σχολή: ο Γεώργιος Σίμου, ο οποίος αρίστευσε στις επ’ αδεία (πρακτικές) εξετάσεις του στις 29 Μαρτίου/11 Απριλίου, ενώ διδάκτορες της Ιατρικής (δηλαδή είχαν ολοκληρώσει το θεωρητικό μέρος των σπουδών τους) αναγορεύτηκαν ο Αθανάσιος Α. Ακριβιάδης από τις Σέρρες και ο Ευρυσθένης Χ. Θεοδωρίδης από την Αλιστράτη με βαθμό «λίαν καλώς» αμφότεροι.

Την ίδια χρονιά όμως έδωσε τις πτυχιακές της εξετάσεις και η πρώτη Σερραία φοιτήτρια του Εθνικού Πανεπιστημίου: η Αναστασία Κ. Χατζηαράπη, φοιτήτρια της Φιλοσοφικής, η οποία είχε εγγραφεί το Σεπτέμβριο του 1898. Η νεαρή Σερραία πήρε το πτυχίο της με βαθμό «λίαν καλώς» ύστερα από μια επεισοδιακή εξέταση, η οποία απασχόλησε εκτενώς τον τύπο της εποχής. Όμως για την ιστορία αυτή έχω ετοιμάσει ειδικό αφιέρωμα. Βλ. περισσότερα στο Αναστασία Χατζηαράπη: Η πρώτη Σερραία φοιτήτρια του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αθήνας

Δύο ονόματα Σερραίων φοιτητών του Εθνικού Πανεπιστημίου το ακαδημαϊκό έτος 1907-1908: Ο ένας ήταν ο 23χρονος Ιωάννης Ζιούλας από τη Νιγρίτα, ο οποίος στις 6 Ιανουαρίου 1908 έγινε... είδηση στην εφημερίδα Εμπρός ύστερα από ένα «σοβαρόν δυστύχημα» στον κήπο του Ζαππείου, το αποτέλεσμα του οποίου ήταν ότι «Εκ της ανατροπής ταύτης υπέστη σοβαρά τραύματα εις διάφορα μέρη του σώματός του, κατεστράφη δε εντελώς η καινουργής ενδυμασία του»!

Ο δεύτερος ονομαζόταν Γεώργιος Τέγουτσικ και περιλαμβανόταν μεταξύ των τεσσάρων τυχερών στους οποίους χορηγήθηκε υποτροφία από το ελληνικό κράτος τον Αύγουστο του 1908 προκειμένου να φοιτήσουν σε γερμανικά πανεπιστήμια την επόμενα ακαδημαϊκή χρονιά. Ειδικά ως προς τον Τέγουτσικ, η υποτροφία περιλάμβανε δινόταν μηνιαία χορηγία 100 δραχμών για τη φοίτησή του στη Φυσικομαθηματική σχολή.

___________________________________________

Μεταξύ των πολύ πρώτων Σερραίων φοιτητών του Εθνικού Πανεπιστημίου πρέπει να συμπεριλάβουμε και τον γιατρό Αθανάσιο Εμμανουήλ, ο οποίος πέθανε στις Σέρρες τον Ιούνιο του 1894. Προσωπικά δεν κατάφερα να εντοπίσω χρονολογικές λεπτομέρειες, πέραν του ότι ο Αθανάσιο Εμμανουήλ φοίτησε αρχικά στη φιλοσοφική σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου, χωρίς να είναι σαφές αν ολοκλήρωσε τις σπουδές του, προτού μεταβεί στη Βιέννη όπου πήρε το πτυχίο της Ιατρικής κερδίζοντας τα εγκωμιαστικά σχόλια ενός γνωστού γιατρού της εποχής, του Opolzer.

Υπήρχαν βέβαια και εκείνοι που σπούδαζαν στο Πανεπιστήμιο, αλλά δεν κατάφεραν να το ολοκληρώσουν για διάφορους λόγους, όπως ο άδικος πρόωρος θάνατος. Εντόπισα δύο σχετικές περιπτώσεις. 

Ένας από τους πρώτους Σερραίους φοιτητές ήταν ο Μαργαρίτης Σκαμπάλης, ο οποίος πέθανε πρόωρα στις 31 Μαρτίου/12 Απριλίου 1857 στην πόλη των Σερρών, έχοντας διακόψει τις σπουδές του τον προηγούμενο χρόνο για λόγους υγείας. Μάλιστα ο θάνατός του συγκίνησε τότε τους Σερραίους, «διότι ήτο νέος σπανίων προτερημάτων και μεγίστης φιλοπατρίας», όπως παρατηρούσε ο ανταποκριτής του Αιώνα. Με τη διαθήκη του ο Σκαμπάλης άφησε όλη τη μικρή περιουσία του (ένα μεγάλο σπίτι με κήπο) στα σχολεία της πόλης. Λίγες δε μέρες μετά το θάνατό του, η οικία του (χωρίς όμως τον κήπο) πουλήθηκε έναντι 80.000 γροσιών, τα οποία προφανώς διατέθηκαν στον συγκεκριμένο σκοπό.

Η δεύτερη περίπτωση αφορά τον Γ. Κωνσταντινίδη, το νήμα της ζωής του οποίου κόπηκε απότομα και τραγικά κατά τη διάρκεια των σπουδών του το Δεκέμβριο του 1877 κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες. 

Ο Γ. Κωνσταντινίδης ήταν μαζί με τον Β. Δημητριάδη οι πρώτοι Σερραίοι που είχαν επιτύχει στον πρώτο φιλολογικό διαγωνισμό του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου και από τον Σεπτέμβριο του 1871 άρχισαν να σπουδάζουν δωρεάν ως υπότροφοι στο εκπαιδευτήριο του Κ. Π. Αντωνιάδη στην Αθήνα. Στα τέλη του 1877, όντας πλέον φοιτητής φιλολογίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, ο νεαρός Σερραίος παρέδιδε μαθήματα κατ’ οίκον, προκειμένου να βγάλει τα προς το ζην. Μεταξύ των μαθητών του ήταν και ο γιός του Μιχαήλ εφέντη, πρώην βουλευτή Σερρών στο οθωμανικό κοινοβούλιο, ο οποίος σπούδαζε επίσης στην ελληνική πρωτεύουσα.

Στις 21 Δεκεμβρίου/2 Ιανουαρίου 1877, λοιπόν, ο Γ. Κωνσταντινίδης επισκέφθηκε το σπίτι του συμπατριώτη μαθητή του για την τακτική διδασκαλία. Σύμφωνα με όσα δημοσίευσε η εφημερίδα Καρτερία, όταν τελείωσε το μάθημα και ενώ ο μαθητής έγραφε κάποιες τελευταίες σημειώσεις, ο Κωνσταντινίδης άρχισε να περιεργάζεται τα πράγματα του δωματίου. Σ’ ένα μικρό τραπεζάκι βρήκε ένα περίστροφο, το οποίο, καθώς το περιεργαζόταν, ξαφνικά εκπυρσοκρότησε τραυματίζοντάς τον σοβαρά στο αριστερό μάτι. Ο νεαρός Σερραίος οδηγήθηκε στο νοσοκομείο με τη φροντίδα της αστυνομίας, όμως μία ώρα μετά αποβίωσε.

Ήταν αυτή όμως η πλήρης ιστορία; Πέρα από τη λεπτομερή περιγραφή της Καρτερίας, οι υπόλοιπες αθηναϊκές εφημερίδες περιέγραψαν λιτά την είδηση, χωρίς να δίνουν περισσότερες λεπτομέρειες, αλλά αποδίδοντας το θάνατο σε δυστύχημα. Μόνο η Παλιγγενεσία εξέφρασε κάποιες αόριστες αμφιβολίες: «Προ ημερών εγράφη ότι ηυτοκτόνησεν ακουσίως ενταύθα ο εκ Σερρών Κωνσταντινίδης εν τη οικία του κ. Μιχαλήνου εκ Σερρών και τούτου και πρώην εν Κωνσταντινουπόλει βουλευτού. Ουδεμία δε εγένετο ανάκρισις προς ανεύρεσιν της αληθείας. Πολλά ηκούσαμεν διαδιδόμενα, και οφείλει η εισαγγελία να επιχειρήση λεπτομερείς και επιμελείς ανακρίσεις».

________________________________________

* Για τους σκοπούς της παρούσας ανάρτησης προχώρησα σε σύνθεση των σχετικών αποσπασμάτων από την έρευνά μου «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων»...

τόμος Α΄: σελίδες 19, 47, 49, 67, 101, 103, 146-147, 174-175, 182, 188, 225, 230, 314-315, 331-332, 345

τόμος Β΄: σελίδες 21-22, 35, 38, 91, 107, 123, 227, 302, 303

τόμος Δ΄: σελίδα 34