Η ζωή στην πόλη των Σερρών το 1882 [δημοσίευμα]

Επιστολή εκ Σερρών, δημοσιευθείσα στο Νεολόγο της Κωνσταντινουπόλεως στις 02.10.1882, μετέφερε κάποιες γενικές, πλην όμως ενδιαφέρουσες εικόνες από τη ζωή της πόλης, χωρίς να φοβηθεί να μνημονεύσει και τ’ αρνητικά (παρότι δεν τολμήσε να επιρρίψει ευθύνες στον Οθωμανό δήμαρχο). Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το σχόλιο του συντάκτη για τη μονή του Τιμίου Προδρόμου και τις κατηγορίες που αυτή αντιμετώπιζε για φιλοβουλγαρισμό.

«Εν τη πόλει Σερρών η μεν τέχνη ολίγην παρέχει ψυχαγωγίαν, αλλ’ αι φυσικαί καλλοναί αυτής, μαγευτικαί λίαν, καθιστώσι τον βίον ικανώς τερπνόν. Ο προ τινος χρόνου κατά τα ανατολικά της πόλεως πρόθυρα καταρτισθείς δημαρχιακός κήπος εξωράισε την πόλιν πλέον, η πράξις δ’ αύτη ως και η διόρθωσις οδών τινων προοιωνίζονται καλάς τας διαθέσεις της δημαρχίας, ην από τινος διευθύνει ο Ισμαήλ βέης, ανήρ εκ των τα πρώτιστα εν τοις μωαμεθανοίς φερόντων, προσφιλής δε τοις πάσι, φιλάνθρωπος και φιλοπρόοδος, παρ’ ου οι πάντες πολλά άλλα καλά προσδοκώσιν. Αι οδοί της πόλεως μένουσι κατά την νύκτα αφώτιστοι. Και κίνησις μεν τις σπουδαία δεν γίνεται εν ώρα νυκτός, διότι ουδεμία τελείται ενταύθα δημοσία νυκτερινή διασκέδασις, αλλά και πάλιν αναγκαίος κρίνεται ο φωτισμός το μεν προς ασφάλειαν, το δε προς καλλωπισμόν της πόλεως, διό πολλών επαίνων θ’ αξιωθή η δημαρχία, ης τα εισοδήματα ουκ ολίγα, εάν και περί τούτου και περί άλλων κοινωφελών μέτρων, ως λ.χ. της καταρτίσεως καλού πυροσβεστικού σώματος, της τακτικής των οδών καθάρσεως κτλ., τελέση τα δέοντα.

Των εν τοις δικαστηρίοις τεταγμένων οι μεν ανώτεροι λειτουργοί φαίνονται καλώς τελούντες τα εαυτών καθήκοντα, οι δε κατώτεροι, γραμματείς κλπ. υπ’ ολιγωτέρας εμφορούνται προθυμίας, δι’ ο και τα εξ αυτών εξαρτώμενα έχουσιν εν πολλοίς κακώς. Αίτιον τούτου η μη μετάθεσις αυτών επί χρόνον πολύν, εν ω πάσα μετάθεσις δικαίως γινομένη καθίστησι τους υπαλλήλους δικαιοτέρους και φιλοτιμοτέρους· ούτω δε παύουσι τα παράπονα των εις τα δικαστήρια προσερχομένων, και πάντες ευρίσκουσι τα δίκαια αυτών, ουχί σπανίως καταπατούμενα, και ευλογούσι το όνομα του άνακτος.

Τα εκπαιδευτήρια ήρξαντο ήδη λειτουργούντα. Έχουσι δε ταύτα ενταύθα υπό πολλάς επόψεις καλώς, διότι από δωδεκαετίας περίπου δοθείσης ευτυχώς σπουδαιοτάτης σημασίας τη δημοτική παιδεύσει, τα δημοτικά ιδία σχολεία ου μόνον ενταύθα αλλά και εν τοις πέριξ πολλαίς ελληνικαίς κοινότησι, διερρυθμίσθησαν επί το βέλτιον και καρποφορούσι λαμπρώς. Από διετίας ήρξατο ολονέν προαγόμενον και το Γυμνάσιον υπέρ της τελείας καταρτίσεως του οποίου καταβάλλονται αι δέουσαι προσπάθειαι. Ανάγκη δ’ όπως οι ομογενείς συντελέσωσιν εις τούτο, καθόσον γνωστόν τοις πάσιν εν οπόσον επικαίρω θέσει κείται η πόλις Σερρών και οπόσην σημασίαν έχει η εμψύχωσις ενταύθα και της μέσης παιδεύσεως. Το νυν προσωπικόν του Γυμνασίου απαρτίζουσιν άνδρες καλώς μεμορφωμένοι και προθύμως το εαυτών καθήκον επιτελούντες.

Το από 12ετίας λειτουργούν ενταύθα μονότακτον Διδασκαλείον, το κατά πάσαν τριετίαν ή τετραετίαν απολύον και παραλαμβάνον τροφίμους, απέλυσε κατά τον παρελθόντα ιούνιον την τετάρτην έκδοσιν αυτού, εισέρχεται δε νυν εις την πέμπτην περίοδον ην θ’ αποτελέση η των δοκίμων τάξις. Το διδασκαλείον τούτο άρχεται των εργασιών αυτού μόλις κατ’ αυτάς, διότι ο διευθυντής αυτού απήν εις Αθήνας άρτι αφικόμενος. Πάντες κατανοήσαντες τα καλά αποτελέσματα του μορφωτηρίου τούτου εύχονται υπέρ της όσον ένεστιν αξιοπρεπούς διατηρήσεως αυτού, του κάλλιον παντός άλλου ειδότος την σημασίαν του καλώς κατηρτισμένου διδασκαλείου και υπέρ τούτου μοχθούντος.

Από τινος εσίγησαν αι αντεγκλήσεις και εξέλιπεν ο αποτρόπαιος διχασμός,  ο πολύν επενεγκών μαρασμόν τη πόλι εκείνη. Συνεννόησίς τις φαίνεται υπάρχουσα νυν μεταξύ των πρότερον εριζουσών μερίδων εν τη εκπαιδευτική εργασία, ην οι όντως φιλοπάτριδες από πολλού ηύχοντο. Ο ενταύθα Μακεδονικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος, ούτινος προεδρεύει ανήρ γινώσκων να εργάζηται λίαν δεξιώς, ο κ. Κ. Χόνδρος, συνέστησεν εσχάτως διδασκαλιστάς εκ του εν Σέρραις διδασκαλείου εις πολλάς κοινότητας πολλαχού αντί των τέως εκ του εν Θεσσαλονίκη διδασκαλείου διδασκαλιστών.

[...] Δύο ώρας προς βορράν των Σερρών κείται εντός ορέων και εν μέσω ελαιώνων η μονή του Τιμίου Προδρόμου. Η μονή αύτη διατηρεί είδος ιεροδιδασκαλείου, περιέχοντος τάξεις τρεις. Παρετηρήθη ότι οι πλείστοι των τροφίμων του μορφωτηρίου τούτου ορμώνται εκ κοινοτήτων βουλγαρικών. Η μονή ουδόλως εστίν αξιόμεμπτος επί τούτω, καθόσον τελεί έργον όντως χριστιανικόν όλως ανεξικάκως φερομένη. Αλλά το λυπηρόν ότι δεν πολεμούσι προς ημάς διά τοιούτων βελών και οι αντίπαλοι. Εάν η μονή συμμορφουμένη προς τας περιστάσεις ήλλασέ πως τον κανονισμόν του ιεροδιδασκαλείου αυτής, ηδύνατο να παράσχη σπουδαίας ωφελείας τη τε εκκλησία και τω έθνει».