Ο πρώτος επίσημος εορτασμός της 29ης Ιουνίου στην πόλη των Σερρών - Ο πανηγυρικός της ημέρας

Στις 29 Ιουνίου 1927 τιμήθηκε για πρώτη φορά η επέτειος απελευθέρωσης της πόλης των Σερρών. Στις 11 το πρωί άρχισε η δοξολογία στον μητροπολιτικό ναό, όπου παρών ήταν και ο αρχιραβίνος εκπροσωπώντας την ισραηλιτική κοινότητα. Φυσικά παρόν ήταν και σύσσωμο το δημοτικό συμβούλιο: ο δήμαρχος Ε. Τικόπουλος, ο πρόεδρός του Κ. Μουρατίδης και οι σύμβουλοι Ν. Πέτρου, Χ. Πάτρας, Γ. Κηπουρίδης, Σ. Σταμούλης, Β. Χατζηιακώβου, Α. Λαζαρίδης, Ε. Αδαμίδης, Ν. Γούτας, Γ. Ζιώγας, Κ. Θεοδωρίδης, Χ. Καβάζης, Α. Μόσχου, Πολυμέρης Τριαντάφυλλος, Ι. Ρακιτζής, Ε. Σκουλίδης, Ηλ. Σαραϊδάρης.

Το γενικό πρόσταγμα της τελετής είχε ο αντισυνταγματάρχης Λιούμπης. Μετά το πέρας της δοξολογίας, ο καθηγητής Αναστάσιος Γαλδέμης εκφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας και ακολούθησε παρέλαση των παρατεταγμένων στρατιωτικών σωμάτων στην οδό Μεραρχίας.

Στις 03.07.1927 η εφημερίδα Μακεδονία αναδημοσίευσε την ομιλία του Αν. Γαλδέμη. Για ιστορικούς λόγους θεώρησα σκόπιμη την αναπαραγωγή του, παρότι ήταν γραμμένος σύμφωνα με το πομπώδες και μεγαλόστομο ύφος των αγορητών της εποχής εκείνης, πλαισιωμένος από μια δύστροπη και οπωσδήποτε κουραστική σε πολλά σημεία καθαρεύουσα.

Συμπολίται,

Προς τι των κωδώνων οι γλυκύθυμοι και χαρμόσυνοι ήχοι; Προς τι ο πάγκοινος της αχνιζούσης έτι εκ των αιμάτων και καπνών πολυπαθούς ταύτης πόλεως, από των Ανωτάτων θρησκευτικών, πολιτικών και στρατιωτικών Αρχών μέχρι του κοινοτάτου των βροτών συναγερμός; Ποίον το συναρπάσαν την ευαίσθητον άλλως τε Ελληνικήν καρδίαν, απανταχού μεν της Μητρός Ελλάδος, ιδίη δ’ εν τη νεορράντω ταύτη, εξ αίματος θαλερών της Ενιαίας Πατρίδος βλαστών, των ελευθερωτών της κατατυραννουμένας πρότερον υπό των Κρουμιστών του Αλεξάνδρου μας γης;

Μήπως η μυστική της ονειροπολημένης μας Αγιάς Σοφιάς ηνοίχθη θυρίς και χρυσοΰφαντον περιβεβλημένος στολήν, ο θρυλικός εκείνος ιεροφάντης ενεφανίσθη, συνεχίζων την διακοπείσαν τότε θείαν Μυσταγωγίαν; Μήπως το σάλπισμα της ολικής Εθνικής αποκαταστάσεως κατακηλεί τα ώτα μας ήδη και συναρπάζει την ψυχήν μας!

Εξ ίσου τερψίθυμον το γεγονός, παραπλησία η χαρά, εύλογος η φρενίτις, δικαία η αγαλλίασις, επιτακτική η συγκέντρωσις.

«Το δαιμόνιον της Ανατολικής Μακεδονίας πτολίεθρον, η κλινή των Σερρών πόλις, άγει σήμερον την επέτειον της απελευθερώσεώς της από τε του Τουρκικού και Βουλγαρικού ζυγού!».

Χαίρε αγνόν της ημέρας βλέφαρον, του θείου ηλίου το γλυκύτατον φέγγος, το κάλλιστον ενταύθα φανέν των προτέρων! Σε, διφρηλάτα, προσφωνώ την ώραν ταύτην, τον διασκεδάσαντα την Αδικίαν, τον αποτυφλώσαντα των μυσαρών δολοφόνων τα ειδεχθή όμματα, τον ευεργέτην της υδρογείου. Η διέπουσα το σύμπαν θεότης, ο της Δίκης πανόπτης οθφαλμός, ο αμείλικτος ούτος των κακουργημάτων τιμωρός, ηυδόκησε την εκ των δεινών απολύτρωσιν του τηλαυγούς τούτου φάρου, του εξακοντίσαντος τας ενεργητικάς του ακτίνας, από τε απόψεως εθνικής και εκπολιτιστικής, ου μόνον καθ’ άπασαν την Ανατολικήν Μακεδονίαν, αλλά και πέραν της Βασιλίδος, μέχρι των παραλίων της Μικρασίας και του Ευξείνου. Αι Σέρραι απηλευθερώθησαν. Αλλά πώς;

Η Βαλκανική Συμμαχία του 1912, συντρίψασα τον Τουρκικόν δεσποτισμόν, εγκαθίδρυσεν επί των ελληνικωτάτων τούτων εδαφών το Βουλγαρικόν άγος, ουδαμώς λαμβανομένης υπ’ όψει της ελληνικής συγκυριαρχίας, της εκπροσωπημένης υπό της ταξιαρχίας του ιππικού υπό τον Πιεράκον Μαυρομιχάλην, προς ην, ως προς άλλον πολιτικόν αστέρα, εν τω μέσω τρικυμιώδους σάλου οι Σερραίοι ητενίζομεν. Η επιδειχθείσα δε τότε προς τους ομαίμονας λατρεία, εν αντιθέσει προς την αποστροφήν και περιφρόνησιν έναντι των επηλύδων [= ξενόφερτων] Βουλγάρων, εξήψε τον χόλον τούτων κατά της ακροπόλεως ταύτης του Μακεδονικού Ελληνισμού. Έκτοτε αι Σέρραι ή θ’ απετέλουν οριστικόν και αναπαλλοτρίωτον τμήμα των Βουλγαρικών ονείρων ή θα παρέμενον ως γεωγραφικός μόνον όρος. Θεία όμως βουλήσει και συνάρσει, το Βαλκανικόν εκείνο σύμφωνον διελύθη κ’ επηκολούθησεν ο λεγόμενος Συμμαχικός πόλεμος.

Κατά το βραχυχρόνιον διάστημα της Βουλγαρικής κατοχής, κατά το οποίον «η μάνα σφίγγει το παιδί βαθειά στην αγκαλιά της, γιατ’ είναι χρόνοι δίσεχτοι, φοβείται μην το χάση», ο αγέρωχος βουλγαρικός πτερνιστήρ ενέσπειρεν ανά τας ελληνικάς συνοικίας τον όλεθρον και την καταστροφήν, επιταθείσαν ευθέως ως εκρότησεν εκ του Παγγαίου το πρώτον τηλεβόλον, προάγγελος των φόνων, των εμπρησμών.

Αχός βαρύς ακούεται, πολλά ντουφέκια πέφτουν/ Μήνα σε γάμο ρίχνονται; Μήνα σε χαροκόπι;/ Ουδέ σε γάμο ρίχνονται, ουδέ σε χαροκόπι. Οι σταυραετοί μας πολεμούν μ’ αφάνταστη ανδρεία κατ’ εκείνων, οι οποίοι ετόλμησαν αναιδέστατα να διακηρύξουν urbi et orbi τα κυριαρχικά των δικαιώματα επί της από της γεννήσεως του κόσμου ελληνικωτάτης Μακεδονίας μας!

Πικρόχολος ο ελικοειδής Στρυμών κυλίων τα  θολά νερά του μεταδίδει ανά το Αιγαίον την απαισίαν είδησιν των Σερραϊκών μαρτυρίων και δη μετά την μάχην του Λαχανά. Υπερπλήρεις θυμάτων αι φυλακαί, αποβαίνουσι μετά και της αυλής του Διοικητηρίου ο Γολγοθάς του μαρτυρίου, και οι πρόκριτοι των Σερρών Κωνσταντίνος Σταμούλης, Αθανάσιος Χρυσάφης ιατρός, Νέστωρ Φωκάς, Λεωνίδας Παπαπαύλου γυμνασιάρχης, στυλοβάται παντός εθνικού ιδεώδους, μετά τινων άλλων αφανών ηρώων της Σερραϊκής γης δίκην ανδραπόδων κατακρεουργούνται επί των υψωμάτων του Λιβούνουβου, εξιλαστήρια θύματα της μελλούσης απελευθερώσεώς μας. Κλίνωμεν γόνυ προ του μαρτυρικού θανάτου των τιμημένων τούτων της πόλεώς μας τέκνων, τα οποία και διά της ζωής και του θανάτου των επεσφράγισαν το Σωκρατικόν εκείνο: «Πατρός και μητρός και των άλλων προγόνων απάντων σεμνότερον, τιμιώτερον και αγιώτερον εστίν η πατρίς».

Αμείλικτος όμως τιμωρός επέρχεται η Νέμεσις. Η ελληνική λόγχη θριαμβεύσασα καταδιώκει κατά πόδας τους πανικοβλήτους Πρώσσους της Ανατολής και φωτίζει διά της λάμψεώς της την ζοφώδη των Σερρών περιοχήν. Ολίγαι υπολείπονται στιγμαί και η ελευθερία θα κατευγάση διά του φωτός της την πολυπαθή πόλιν μας! Ιδού ο ελευθερωτής στρατός μας κρούει σχεδόν τας πύλας μας! Οποία αγωνία!; Οι Βούλγαροι επιδίδονται εις γενικήν λεηλασίαν και συναποκομίζοντες τον πλούτον της Σερραϊκής αγοράς τρέπονται την άγουσαν προς Νευροκόπιον. Οι Σερραίοι αναθαρρούσιν, οπλίζονται και τη βοηθεία ευαρίθμων εθελοντών στρατιωτών μας συμπλέκονται σχεδόν εκ του συστάδην προς τους επιδρομείς, οι οποίοι όμως ασυγκρίτως πολυαριθμότεροι όντες υπερισχύουν και κατέρχονται εις την πόλιν, ίνα επισφραγίσουν διά του εμπρησμού το καταχθόνιον σχέδιόν των.

Απερίγραπτος τότε σκηνή εκτυλίσσεται φρίκης και απογνώσεως. Μητέρες συναποκομίζουσαι τα τέκνα των και τους εφεστίους, λυσίκομοι [=αχτένιστες] παρθένοι τιμή και καύχημα των εκθρεψάντων αυτάς γονέων και πας ο πληθυσμός αλλόφρων τρέπεται προς τον Στρυμόνα, την ελπίδα της σωτηρίας του.

Οι ιεροί της πίστεως και της θρησκείας βωμοί, τα περικαλλή των Μονών ενδιαιτήματα ως και τα εγκλείνοντα την ευλάβειαν και την αρχοντιάν μέγαρα εγκατελείφθησαν επί μόνη τη αναμνήσει της έστω και επ’ ολίγον παλιννοστήσεως του βουλγαρικού λύκου.

Και καθώς οι μόλις το φως ατενίσαντες νεοσσοί, αποφεύγοντες την μανίαν του ιέρακος, σπεύδουν να κρυφθούν υπό τας πτέρυγας αγωνιώσης μητρός, η οποία παρ’ όλην την μητρικήν της στοργήν αδυνατεί να προστατεύση τ’ απειλούμενα νεογνά της από την αρπακτικήν του ορνέου επιδρομήν, τοιουτοτρόπως και οι πέραν του Στρυμόνος απελευθερωταί δεν επέτυχον παρ’ όλην την ενδόμυχον επιθυμίαν των ν’ αποσοβήσουν την καταστροφήν της ανθούσης ταύτης καθ’ όλα Μητροπόλεως. Αι Σέρραι παρεδόθησαν εις το πυρ! Η 29 Ιουνίου του 1913 ανήγγειλεν ανά τα τέσσαρα σημεία του ορίζοντος την ολικήν καταστροφήν του προμαχώνος τούτου του Ελληνισμού! Όμορφες Σέρρες! Αλήθεια, πόσον όμορφες ήσασθε! Αλλ’ αλήθεια θα γίνετε, και ομορφότερες θα γίνετε, διότι εκπροσωπείτε διά της ιστορίας σας την δυναμιτικότητα της Φυλής, διότι τον μυθικόν Ανταίον σεις συμβολίζετε ως και τον φοίνικα τον εκ της τέφρας του αναγεννώμενον. Σέρραι, πόλις προόδου και συμπονιάς, μ’ ακλόνητον βήμα και γοργόν διανύουν τον Εθνικόν δόλιχόν σου. Ταχθείσα άγρυπνος φύλαξ των αναφαιρέτων δικαίων του Έθνους μας κατά πάσης επιβουλής των ποικιλωνύμων εχθρών του, κράτει σφιχτά στα χέρια σου την άγια μας σημαία ως πρωτοπορεία της απελευθερώσεως των πέραν του Έβρου εδαφών μας.

Σέρραι, η σημερινή ημέρα πλαισιώνει με φωτοστέφανον δόξης το λαμπρόν μέτωπόν σου, αι φεγγοβόλοι του οποίου ακτίνες σαλογίζουν το Ελληνικόν απ’ άκρον εις άκρον στερέωμα. Κι όταν με χρόνια με καιρούς περάση ο διαβάτης και ιδή όχι πια ερείπια, αλλά κούκλα ζηλεμένη, τότε μ’ ολάνοιχτη καρδιά για σένα θ’ ανακράξη: «Αλήθεια, μένουν όμορφες παντοτεινά αι Σέρραι!».