-- Στις αρχές Απριλίου
1881 ανακοινώθηκε η μετάθεση του Ιωάννη Παπακωστόπουλου από το υποπροξενείο
Σερρών στα Βιτώλια (σήμερα Μπίτολα ή Μοναστήρι), ενώ από την Τραπεζούντα
μετατέθηκε στις Σέρρες ως αντικαταστάτης του ο Ναπολέων Μπέτσος, ο οποίος δεν
βιάστηκε και πολύ ν’ αναλάβει τα νέα του καθήκοντα, καθώς έφτασε στην περιοχή μετά
από ένα εξάμηνο.
-- Μια μεγάλη απώλεια
σημάδεψε την πόλη των Σερρών το 1881. Στις 16/28 Απριλίου έφυγε από τη ζωή ο
γιατρός, πρώην πρόεδρος του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου και πρώην
πρόξενος της Ιταλίας, Ιωάννης Θεοδωρίδης. Η είδηση του θανάτου του δεν ήταν
ξαφνική, καθώς ο αγαπητός Σερραίος γιατρός έδωσε μακρά μάχη για να κρατηθεί
στην ζωή, ενώ τον Ιανουάριο του 1881 είχε ταξιδέψει στην Αθήνα για λόγους
υγείας.
Ύστερα από πρωτοβουλία του μητροπολίτη Σερρών και σε ένδειξη
ευγνωμοσύνης για την προσφορά του Θεοδωρίδη στην ζωή της πόλης, προτάθηκε στην
οικογένεια του νεκρού η πραγματοποίηση της κηδείας του δημοσία δαπάνη, πρόταση
που οι συγγενείς άκουσαν με συγκίνηση, αλλά δεν αποδέχτηκαν θεωρώντας ιερό τους
καθήκον την από μέρους τους οργάνωση της κηδείας του αγαπημένου τους προσώπου.
Πάνω από τέσσερις χιλιάδες Σερραίοι συνόδεψαν τον Ιωάννη Θεοδωρίδη στην
τελευταία του κατοικία στις 17/29 Απριλίου, ενώ μεγάλη ήταν η συγκίνηση και
μεταξύ των μη Ορθοδόξων Σερραίων, οι οποίοι τον γνώριζαν κυρίως ως γιατρό.
Επικήδειους λόγους εκφώνησαν στον μητροπολιτικό ναό ο γυμνασιάρχης Ιωάννης
Δέλιος και ο γραμματέας του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ι.
Τσικόπουλος, ενώ λίγα αυθόρμητα λόγια από καρδιάς ακούστηκαν στο νεκροταφείο
και από τον δάσκαλο της ελληνικής σχολής της πόλης, Λουκά Δημητριάδη.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο φιλολογικός σύλλογος «Παρνασσός» της Αθήνας
θέλοντας να τιμήσει τον ευγενή νεκρό, που εν ζωή αποτελούσε επίτιμο μέλος του,
ύστερα από πρόταση του Νικολάου Φιλιππίδη αποφάσισε την τοποθέτηση της εικόνας
του Θοεδωρίδη στην αίθουσα του συλλόγου.
Λίγα βιογραφικά: Ο Ιωάννης
Θεοδωρίδης γεννήθηκε στην Τσαριτσάνη της Λάρισας. Ο πατέρας του βρήκε μαρτυρικό
θάνατο, όταν, ενώ ήταν ήδη τραυματισμένος, τον έδεσαν στην ουρά ενός αλόγου,
που τον έσερνε από δω κι από κει. Τότε, μαζί με τη μητέρα και τ’ αδέρφια του ήρθαν
στις Σέρρες. Φοίτησε στο Ελληνικό σχολείο των Σερρών, όταν το διηύθηνε ο
σπουδαίος Εμμανουήλ Φωτιάδης. Σπούδασε την Ιατρική στην Ιταλία και στο Παρίσι,
για να επιστρέψει στη συνέχεια στην πόλη όπου μεγάλωσε και να διαδραματίσει
σημαντικό ρόλο στην πνευματική πρόοδο των Σερραίων (και όχι μόνο) με την
πρωτοβουλία του για τη σύσταση του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου ως
αντίβαρου στα σχέδια του πανσλαβισμού, που σιγά-σιγά άρχισε να κάνει ολοένα πιο
αισθητή την παρουσία του.
Σύμφωνα με μια αναφορά στην πειραϊκή εφημερίδα Σφαίρα, εκδότης της οποίας ήταν ο πρώην γυμνασιάρχης Σερρών Ιωάννης
Καλοστύπης, τον καιρό ακόμα που σπούδαζε στην Πίζα (1846-47) ο Θεοδωρίδης είχε
ανακαλύψει ότι μεταξύ των Βούλγαρων συμφοιτητών του κυοφορούταν το κίνημα του
πανσλαβισμού και μάλιστα μετέφερε τους σχετικούς φόβους του στον πρωθυπουργό
Κωλέττη, ο οποίος εξέλαβε τους φόβους αυτούς απλά ως «χιμαιρικούς».
Έγραψαν για τον Ιωάννη Θεοδωρίδη:
«Ο εν Μακεδονία ελληνισμός εν τω προσώπω αυτού απώλεσε πρόμαχον
γενναίον πολλά μοχθήσαντα και μετά ζήλου εργασθέντα υπέρ της επαρχίας εκείνης,
εφ’ ης τοσαύται ξενικαί εποφθαλμιάσεις υπάρχουσι» (Παλιγγενεσία, 25.04.1881)
«Ανήρ εξόχου πατριωτισμού, μεγάλης καρδίας, και διανοίας
λαμπράς, συνήνου [= συνένωνε] αγαθόν ήθος μετά σιδηράς θελήσεως, αισθήματα ευγενή
και φιλάνθρωπα μετά προσηλώσεως ιεράς προς το εαυτού καθήκον, ως πολίτου,
ιατρού διακεκριμένου, και φαεινού κέντρου των εθνικών εν την ανατολική
Μακεδονία πολυσήμαντων ενεργειών». (Σφαίρα, 25.04.1881)
-- Σε άλλα νέα, μετεωρολογικά
ο Απρίλιος του 1881 ήταν αρκετά άστατος με ξηρούς και ενοχλητικούς βοριάδες επί
τέσσερα μερόνυχτα και ένα καταστρεπτικό χαλάζι έως 50-80 δράμια, που κατέστρεψε
πολλά αμπέλια στις επαρχίες Σερρών, Δεμίρ Ισσαρίου, Τζουμαγιάς, Ζίχνης και
Πραβίου· μετά δε από το χαλάζι ήρθαν οι βροχές, αλλά και τα χιόνια στα υψώματα.
-- Ο αποκλεισμός των
Χριστιανών από τον διορισμό επιστατών για την επίβλεψη της είσπραξης της δεκάτης
προκάλεσε αναταραχή, ώστε τον Ιούνιο οι Χριστιανοί των Σερρών υπέβαλλαν μαζικά
τις παραιτήσεις τους απ’ όποιο δημόσιο αξίωμα κατείχαν (μέλη του
ιδαρέ-μετζιλισίου, των δικαστηρίων, της δημαρχίας κλπ.), ενώ από κοινού με τους
Ισραηλίτες της πόλης υπέβαλαν αναφορά στη Γενική Διοίκηση για να
διαμαρτυρηθούν.
Αυτό που είχε συμβεί ήταν μια διασταλτική ερμηνεία του νόμου, που μεταξύ
των προσόντων των επιστατών της δεκάτης προβλεπόταν η γνώση της τουρκικής
γλώσσας. Για πρώτη φορά οι αρχές προέβαλαν τον ισχυρισμό ότι οι επιστάτες θα
έπρεπε όχι απλά να μιλούν την τουρκική γλώσσα, όπως ερμηνευόταν η σχετική
διάταξη μέχρι τότε, αλλά θα έπρεπε να είναι σε θέση και να την γράφουν σωστά,
κάτι που όμως αγνοούσαν ακόμα και πολλοί Τούρκοι.
-- Τον Ιούλιο, ο
ανταποκριτής του Τηλεγράφου ενημέρωνε
για την άφθονη σοδειά των αγροτών, όμως η παρατεταμένη ανομβρία και ο καύσωνας,
που ακολούθησε, φόβισαν τους αγρότες των Σερρών και κυρίως της Ζίχνης που
καλλιεργούσαν καλαμπόκι και βαμάκι.
-- Ο ανταποκριτής του Τηλέγραφου έγραφε τον Ιούλιο και για την
απαλλαγή του τόπου από τις ληστρικές συμμορίες, οι οποίες είχαν κινηθεί
βορειότερα. Εξέφραζε ωστόσο την εκτίμηση ότι η ησυχία αυτή θα ήταν μάλλον
προσωρινή, καθώς στην περιοχή παρέμεναν «τα στοιχεία εξ ων δύνανται να
γεννηθώσι και σχηματισθώσι νέαι συμμορίαι», δηλαδή «κακοποιοί
Τούρκοι και Κιρκάσιοι και Βούλγαροι λησταντάρται εκ των γνωστών υπό το όνομα
«κομητατζήδες»».
Πράγματι, ένα φορτωμένο δελτίο ληστρικών επιθέσεων δημοσίευσε ο Φάρος της Μακεδονίας στις αρχές Σεπτεμβρίου:
συμμορία λήστεψε και δολοφόνησε δύο κατοίκους του Δεμίρ Ισσάρ, ενώ αυτοί
κατευθύνονταν στην Τζουμαγιά· πτώματα Χριστανών βρέθηκαν στα χωριά Σουμπάσκιοϊ
(σήμερα Νέο Σούλι) και Βερζιανή (σήμερα Ψυχικό) χωρίς οι αρχές να δείξουν
ιδιαίτερο ζήλο για τον εντοπισμό των δραστών· από την άλλη, θετική εξέλιξη ήταν
η σύλληψη τριών ληστών, που επί πολύ καιρό λυμαίνονταν την περιοχή, στο χωριό
Γενίκιοϊ (σήμερα Προβατάς).
-- Στις αρχές
Σεπτεμβρίου, ομάδα κομιτατζήδων εισέβαλε στο σπίτι του Κ. Καραμφέξη στην
Αλιστράτη –πιθανόν για λόγους εκδίκησης– και αφού σκότωσαν τον ίδιο, απήγαγαν
δύο από τα παιδιά του, τα οποία αργότερα κατακρεούργησαν, τεμαχίζοντάς τα σε
κομματάκια.
-- Στις 13/25
Σεπτεμβρίου, δώδεκα προσκυνητές με προορισμό τη μονή Εικοσιφοίνισσας έπεσαν
θύματα ληστείας, όμως στη συνέχεια καταδίωξαν τους ληστές μέχρι το όρος Όρβηλος
παίρνοντας πίσω τα γαϊδουράκια τους.
-- Την περίοδο των
γιορτών, τέλη 1881 με αρχές 1882 (δεν είναι σαφής η ακριβής ημερομηνία), κοντά
στη Σκρίτζοβα (σήμερα Σκοπιά), οι αρχές είχαν τα τυχερά τους πετυχαίνοντας και
συλλαμβάνοντας έναν μεθυσμένο Βούλγαρο κομιτατζή και τη συνοδεία του από το
χωριό Γκόρνιτσα (σήμερα Καλή Βρύση Δράμας), οι οποίοι από το πολύ μεθύσι είχαν
χάσει τον προσανατολισμό τους και μπλέχτηκαν σε μια βάτο!
Η συμμορία αποτελούσε τον φόβο και τον τρόμο των προκρίτων πολλών χωριών
της περιοχής, οι οποίοι είχαν βρει καταφύγιο στην Αλιστράτη. Κατά την ανάκριση
ο κομιτατζής ισχυρίστηκε ότι τον ενίσχυε οικονομικά ένας γνωστός Έλληνας –και
μάλιστα φιλόμουσος– κτηματίας, ο Βασίλειος Κομπότης, ο πατέρας του οποίου
ωστόσο είχε απαχθεί και δολοφονηθεί άγρια από κομιτατζήδες στο όρος Μενοίκιο
δυο χρόνια νωρίτερα. Ο ανταποκριτής του Νεολόγου
στην Καβάλα, ο οποίος μετέφερε την είδηση, παρέπεμπε στο «όμμα της δικαιοσύνης», όμως παρέμενε επιφυλακτικός ως προς αυτήν
την πληροφορία –εύλογα, όπως αποδείχτηκε από τις δυσάρεστες εξελίξεις λίγους
μήνες αργότερα.
-- Εν τω μεταξύ στην
Ελβετία ο σπόρος, που είχε φυτέψει ο Δημήτριος Μαρούλης λίγα χρόνια νωρίτερα,
συνέχισε ν’ ανθίζει. Την 1η Δεκεμβρίου 1881 πραγματοποιήθηκε στο Νεσατέλ «αγορά
υπέρ του έργου του Μαρούλη», στα πλαίσια της οποίας συγκεντρώθηκαν 4.879,35
φράγκα, ενώ άλλα 206,80 φράγκα (δηλαδή σύνολο 5.086,15) μαζεύτηκαν από μια
διάλεξη του καθηγητή Φρεντερίκ Γκοντέ λίγες μέρες αργότερα με θέμα την τραγωδία
«Προμηθέας» του Αισχύλου.
……………………………………………….
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ
-- Μια γενική εικόνα των
σχολείων της Αλιστράτης έδινε η εφημερίδα Πρωία
στις 18 Ιανουαρίου 1881. Είναι εντυπωσιακή η πληροφορία ότι η κωμόπολη διέθετε
νηπιαγωγείο, που φιλοξενούσε 180 παιδιά αμφοτέρων των φύλων. Το πιο σημαντικό
όμως ήταν η επαναλειτουργία της κεντρικής Ελληνικής σχολής, η οποία είχε
παραμείνει κλειστή για αρκετά χρόνια εξαιτίας οικονομικών δυσχερειών και
διαφόρων θλιβερών διενέξεων.
Στην επανέναρξη της λειτουργίας της σχολής σημαντική ήταν η οικονομική
ενίσχυση που είχε παράσχει ο Μακεδονικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος τον Αύγουστο
του 1880. Η σχολή αποτελούταν από πέντε τάξεις και σ’ αυτή δίδασκαν τέσσερις
δάσκαλοι. Στα τέλη της χρονιάς φοιτούσαν εκατό μαθητές, από τους οποίους οι 14
προέρχονταν από τα γύρω χωριά, ενώ μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων
επρόκειτο να προστεθούν άλλα 25 παιδιά.
Η επαναλειτουργίας της Ελληνικής σχολής κινδύνεψε να τιναχτεί στον αέρα
εξαιτίας μια διαμάχης μεταξύ του διευθυντή της, Ιωάννη Δ. Μακτού, και του
εκπροσώπου του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου, που λειτουργούσε ως «εκτελεστής της εθνικής αποφάσεως». Η
διαμάχη αυτή οδήγησε στην παύση του Μακτού, ο οποίος ωστόσο το Σεπτέμβριο του
1881 επανήλθε στη θέση του έχοντας εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη του «εν Αθήναις
συλλόγου για τη διάδοση των ελληνικών γραμμάτων».
-- Στις Σέρρες οι
εγγραφές των μαθητών για το σχολικό έτος 1881-82 ξεκίνησαν στις 31 Αυγούστου/12
Σεπτεμβρίου, ενώ μία εβδομάδα μετά ξεκίνησαν και οι παραδόσεις των μαθημάτων.
-- Λίγο αργότερα, τη
δεύτερη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, άρχισαν οι εγγραφές των μαθητών στην κεντρική
Ελληνική Σχολή του καζά Ζίχνης, εν αναμονή και της επιστροφής του διευθυντή
της, Ι. Μακτού.
Και μπορεί κατά τη νέα σχολική χρονιά (1881-82) να δίδασκαν πλέον πέντε
δάσκαλοι στη Σχολή, αυτή όμως αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα, καθώς
οι περισσότεροι χωρικοί αδυνατούσαν να καταβάλλουν τον οβολό τους.
Εξάλλου, στα τέλη του 1881 επικράτησε αναστάτωση μετά την εγκατάσταση
Βούλγαρου δασκάλου στην Αλιστράτη, ο οποίος προσείλκυσε ικανό αριθμό κατοίκων
στη δωρεάν διδασκαλία της βουλγαρικής γλώσσας.
-- Δύο ονόματα
εκπαιδευτικών στα σερραϊκά σχολεία: διευθύντρια του Παρθεναγωγείου Σερρών ήταν
η Βασιλική Σταυροπούλου· ένας από τους σεβαστούς καθηγητές του διδασκαλείου
Σερρών ήταν ο Μιχαήλ Γκράτσιος με καταγωγή από την Ήπειρο.
-- Ο Γεώργιος Ι.
Τσιάκας, τελειόφοιτος του διδασκαλείου Μαρούλη στις Σέρρες, εξέδωσε στο
τυπογραφείο του Ανδρέα Κορομηλά στην Αθήνα το βιβλίο «Ιερά Ιστορία μετά ρητών»,
το οποίο είχε βραβευτεί στον Καραπάνειο αγώνα στην Κωνσταντινούπολη και έφερε
την έγκριση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Το βιβλίο ήταν
χωρισμένο σε τρεις κύκλους. Οι δύο πρώτοι, αποτελούμενοι από 52 και 114 σελίδες
αντίστοιχα, περιείχαν ιστορίες από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και
απευθύνονταν σε παιδιά του Δημοτικού. Ο τρίτος κύκλος, αποτελούμενος από 120
σελίδες, επικεντρωνόταν στην ιστορία του Ισραηλιτικού λαού και απευθυνόταν στα
Ελληνικά σχολεία.
Το Ιούλιο του 1882 το θρησκευτικό περιοδικό Σιών φιλοξένησε μια κριτική για το βιβλίο του Τσιάκα
χαρακτηρίζοντάς το «άριστον εις το είδος του» με «εκφραστικότατες» εικονογραφίες και «ύφος απλούν, ομαλόν και εύληπτον».
-- Τέλος, μια ακόμη διάκριση Σερραίου φοιτητή στο Εθνικό Πανεπιστήμιο: «Ο εκ Σερρών της Μακεδονίας κάλλιστος νέος κ. Αναστάσιος Χρυσάφης, τελειόφοιτος της ιατρικής, δους τας νενομισμένας εξετάσεις ενώπιον της οικείας σχολής, έτυχεν επαξίως του βαθμού «λίαν καλώς»», έγραφε η Νέα Εφημερίς στις 24.12.1881.
_________________________________________
* Από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 177-182
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου