Μικρές και μεγάλες ειδήσεις από την περιοχή των Σερρών το 1871

-- Μια θλιβερή ιστορία στιγμάτισε τον Ιανουάριο του 1871. Ο πρώην δάσκαλος Δημήτριος Χρηστίδης ξυλοκοπήθηκε από ζαπτιέδες (= αστυνομικούς), επειδή δεν έφερε μαζί του φανό (/φανάρι), όπως επέβαλε ο νόμος! Χτυπημένος οδηγήθηκε στις φυλακές, όμως την επόμενη μέρα χάθηκαν τα ίχνη του, οι δε αρχές της πόλης βεβαίωναν τους συγγενείς του ότι είχε δήθεν δραπετεύσει.

Οκτώ μέρες μετά, ωστόσο, ο Χρηστίδης βρέθηκε πνιγμένος μέσα στο φρεάτιο του Διοικητηρίου, γεγονός που –σε συνδυασμό και με τα όσα είχαν λάβει χώρα λίγες μέρες νωρίτερα– προκάλεσε την εύλογη πεποίθηση στην ελληνική κοινότητα ότι ο δάσκαλος είχε πνιγεί από τους ζαπτιέδες. Διατάχθηκε μεν η διενέργεια ανακρίσεων ύστερα από σειρά παραστάσεων του Έλληνα προξένου, παρότι οι τοπικές αρχές δεν αναγνώριζαν την ελληνική υπηκοότητα του θύματος, όμως οι ανακρίσεις αυτές δεν φαίνεται να οδήγησαν πουθενά (δεν υπάρχει κάποια πληροφόρηση για την έκβασή τους), όπως ήταν και οι αρχικές προβλέψεις των Σερραίων, βάσει των εμπειριών τους από παλιότερες αντίστοιχες υποθέσεις.

-- Συγκίνηση προκάλεσε ο θάνατος της δεκάχρονης Ελένης Κοντού, κόρης του εμπόρου Αθανάσιου Κοντού, το Μάρτιο του 1871. Η Ελένη ήταν οικότροφος στο εκπαιδευτήριο της Αικατερίνης Χρηστομάνου στην Αθήνα, όταν χτυπήθηκε από οξεία εγκεφαλίτιδα και μετά από διήμερη μάχη με το θάνατο αποβίωσε. Συγγενείς της Ελένης Κοντού (οι Σουλτάνα Δόσκου, Βασιλική Ανδρονίκου και Ιωάννης Παραμυθιώτης) εξέφρασαν μέσω επιστολής τους στην εφημερίδα Αιών (φ. της 25.03.1871) τις ευχαριστίες τους προς τη διευθύντρια και την υποδιευθύντρια του σχολείου.

-- Το καλοκαίρι του 1871 ιδρύθηκαν τα πρώτα κτηματολόγια στην Οθωμανική αυτοκρατορία, που είχαν το όνομα Τεφτέρι-Χακανί. Πρώτος διευθυντής του πρώτου Τεφτέρι-Χακανί στις Σέρρες διορίστηκε ο Κιαζήμ μπέης.

-- Τη νύχτα της 3/15 Σεπτεμβρίου, στο ιερό βήμα της εκκλησίας του αγίου Νικολάου ξέσπασε πυρκαγιά, η οποία μέσα σε τρεις ώρες κατέστρεψε το ναό και όλα τα άμφια και τα σκεύη που υπήρχαν μέσα σ’ αυτόν.

-- Μεγάλες ζημιές και ενδεχόμενες απώλειες ανθρώπινων ζωών εξαιτίας των πλημμυρών σημειώθηκαν στην περιοχή της διοίκησης Σερρών τον Ιούλιο του 1871. Τουρκικές εφημερίδες έκαναν λόγο για 132 νεκρούς, 116 οικίες κατεστραμμένες εξαιτίας των υδάτων και υλικές ζημιές συνολικού κόστους 15.000 λιρών περίπου, όμως η ακρίβεια των αριθμών αυτών αμφισβητείται έντονα. Σύμφωνα με την εφημερίδα Ανατολικός Αστήρ, στην πόλη των Σερρών παρασύρθηκαν από τα νερά ένα καφενείο, ένα εργαστήριο και περίπου 30 σπίτια Αθιγγάνων, ενώ τα ισόγεια απροσδιόριστου αριθμού κατοικιών γέμισαν με άμμο· το κυριότερο, δεν αναφέρθηκε αριθμός θυμάτων. Στο δε Σιδηρόκαστρο η υπερχείλιση του Μαχμουδιέ παρέσυρε δύο οικίες και γκρέμισε τους τοίχους άλλων οκτώ, ενώ η υπερχείλιση του ποταμού Κρουσόβου (Κρουσοβίτης) είχε ως αποτέλεσμα να παρασυρθούν αρκετά ζώα που βοσκούσαν στην περιοχή.

-- Όμως εξαιρετικά βροχερός ήταν και ο Νοέμβριος, οπότε έβρεχε επί 20 μέρες συνεχώς. Το αποτέλεσμα ήταν η υπερχείλιση του Στρυμόνα με άμεσες συνέπειες στη βαμβακοπαραγωγή, ενώ καταστράφηκαν οι γέφυρες στα χωριά Ορμάν (προφανώς εννοείται το Ορμανλή, σήμερα Δασοχώρι), Δουπίντζα (ο σημερινός Νέος Σκοπός) και Σανκερτή (;), προκαλώντας τεράστια προβλήματα στις μετακινήσεις των κατοίκων, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν πρακτικά αδύνατες.

-- Τέλος, δύο ήταν οι φοιτητές που εγγράφτηκαν στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας το ακαδημαϊκό έτος 1871-72 και εμφανίζονταν με καταγωγή από τις Σέρρες: ο Ιωάννης Δέλλιος (αλλά γραμμένος ως Δελίου) στη Φιλοσοφική και ο Δημήτρης Μανασίδης στην Ιατρική, αμφότεροι απόφοιτοι του Α΄ Γυμνασίου Αθηνών με βαθμούς απολυτηρίου «κάλλιστα» και «καλώς» αντίστοιχα.

-------------------------------------------------

Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ

Η πρώτη αισθητή παρουσία του νεοϊδρυθέντα Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου στον τύπο έγινε με τη δημοσίευση του προγράμματός του στην εφημερίδα Ημέρα της Τεργέστης στο φύλλο της 20.03/01.04.1871 ως κάλεσμα οικονομικής ενίσχυσης προς τους απανταχού Έλληνες:

Μεταξύ των πρώτων που ανταποκρίθηκαν στο προσκλητήριο του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου, ήταν ο Κ. Π. Αντωνιάδης, διευθυντής ενός από τα γνωστότερα εκείνη την εποχή ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Αθήνας. Ο Αντωνιάδης θα δεχόταν δωρεάν υπότροφους στο εκπαιδευτήριό του δύο νέους Μακεδόνες, οι οποίοι θα επιλέγονταν από το Σύλλογο, υπό τους εξής όρους:

- οι σπουδαστές να ήταν δεκαπέντε ετών περίπου, ευφυείς, επιμελείς, να είχαν χρηστό ήθος και να προέρχονταν από φτωχές οικογένειες·

- κατά τη διαμονή τους στο εκπαιδευτήριο να συμμορφώνονταν πλήρως με τους κανονισμούς του·

- μετά την αποπεράτωση των σπουδών τους να δίδασκαν υποχρεωτικά για έξι τουλάχιστον χρόνια σε όποιο σχολείο της Μακεδονίας τους έστελνε ο Σύλλογος·

- ένας εγγυητής ν’ αναλάμβανε την υποχρέωση καταβολής 40 οθωμανικών λιρών σε περίπτωση μη εκπλήρωσης ενός από τους παραπάνω όρους.

Άμεση ήταν η ανταπόκριση και του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου στην προσφορά του Αντωνιάδη, προκηρύσσοντας ειδικές προφορικές και γραπτές εξετάσεις («Αντωνιάδειο διαγώνισμα») για την επιλογή των δύο υποτρόφων μαθητών. Ως ημερομηνία του διαγωνισμού ορίστηκε η 1η Αυγούστου 1871 και σ’ αυτόν είχαν δικαίωμα να λάβουν μέρος όσοι μαθητές:

- είχαν ολοκληρώσεις τις τάξεις του Ελληνικού σχολείου, ήταν φτωχοί, επιμελείς, ευφυείς και είχαν χρηστό ήθος·

- είχαν υποβάλλει αίτηση συμμετοχής μέχρι τις 25 Ιουλίου·

- έφεραν ενδεικτικά υπογεγραμμένα από τους δασκάλους και τους εφόρους της σχολής, όπου είχαν φοιτήσει·

- είχαν καταθέσει το απαιτούμενο εγγυητικό έγγραφο, επικυρωμένο από τους δημογέροντες ή τους προκρίτους του χωριού, όπου ζούσαν, επιβεβαιωμένο από τον αρχιερέα και προσκόμιζαν ενδεικτικό πενίας.

Οι πρώτοι Σερραίοι που πέτυχαν στο διαγωνισμό και από το Σεπτέμβριο του 1871 άρχισαν να σπουδάζουν δωρεάν ως υπότροφοι στο εκπαιδευτήριο του Κ. Π. Αντωνιάδη ήταν οι Β. Δημητριάδης και Γ. Κωνσταντινίδης.

Εξάλλου, μεταξύ των πρώτων που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου ήταν και ο «Σύλλογος προς διάδοσιν των ελληνικών γραμμάτων». Μάλιστα ο ιδρυτής αυτού, Κωνσταντίνος Δόσιος, που πέθανε στις 12 Ιουνίου 1871, άφησε ως κληροδότημα στο Σύλλογο το ποσό των 2.500 δραχμών.

Ως έκφραση ευγνωμοσύνης, στις 25 Ιουλίου/6 Αυγούστου ο σερραϊκός σύλλογος τέλεσε λαμπρό αρχιερατικό μνημόσυνο υπέρ της μνήμης του Κωνσταντίνου Δόσιου στον μητροπολιτικό ναό των Σερρών, όπου, παρουσία όλων των τάξεων της σερραϊκής κοινωνίας, ο Νικ. Γεννάδης και ο Χόνδρος κατέθεσαν στεφάνια και εκφώνησαν λόγους εξαίροντας το παράδειγμα του τιμώμενου νεκρού.

_______________________________

* Από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 101-104.