Κάτι άρχιζε ν’ αλλάζει προς το καλύτερο γύρω στα 1833 με 1834 στην πόλη
των Σερρών με την συγκρότηση τοπικής δημογεροντίας και την απόφαση για την
ίδρυση αλληλοδιδακτικού σχολείου, όπως προκύπτει και από την επιστολή (με
ημερομηνία 12 Ιανουαρίου 1834) δύο Σερραίων, των οποίων γνωρίζουμε μόνο τα
αρχικά: Π.Δ. και Β.Ζ., προς κάποιο φίλο τους, από το όνομα του οποίου
γνωρίζουμε επίσης μόνο το αρχικό γράμμα Δ., κάτοικο Μονάχου.
Και οι τρεις είχαν υπάρξει μαθητές του Αργύριου Παπαρίζου στο σχολείο των
Σερρών (άρα είχαν αποφοιτήσει από αυτό πριν το 1830), ενώ φαίνεται ότι
διατηρούσαν τακτική επικοινωνία δι’ αλληλογραφίας επί χρόνια. Στην αρχή οι δύο
επιστολογράφοι σχεδόν απολογούνταν στο φίλο τους, διότι «με τας
προλαβούσας ειδήσεις μας δεν εκάμνομεν άλλοτε, ειμή να πικραίνωμεν την καρδίαν
σου, αγγέλοντές σοι (με λύπην μας πάντοτε) αλλεπαλλήλους και συνεχείς
διδασκάλων μεταλλαγάς και των πολιτών μας την διχοστασίαν και διχόνοιαν, εκ των
οποίων συνέβαινεν, η μεν δυστυχής Νεολαία μας να ζημιούται τα καίρια, η δε
Πόλις και οι Πολίται μας να κατηγορούνται αφειδώς παρά των ξένων ως αφιλόκαλοι
και παντάπασιν αδιάφοροι εις τα περί την Ηθικήν μόρφωσιν και παιδείαν των
τέκνων των, το οποίον ένυττε [= τσιμπούσε] καθ’ υπερβολήν τας καρδίας πάντων
των ευαισθήτων πατριωτών».
Αυτήν τη φορά όμως «θάρσει,
αγαπητέ» του έγραφαν· «η ανά χείρας σου αύτη επιστολή μας δεν περιέχει τοιαύτας
ειδήσεις ανιαράς· εξ εναντίας μάλιστα είναι οιωνός αίσιος, φέρων αγγελίαν
αρεστήν και χαρμόσυνον, ήτις θέλει σε ευφράνη κατά πολλά· διότι οι Πολίται μας
ήδη, αφέντες τας προτέρας των διχοστασίας και έριδας, ωμοφώνησαν, και διά
προτροπής του φιλογενούς συμπολίτου μας κ. Κωστάκη Σπανδωνίδου, συμφρονήσαντες,
οκταμελή Δημογεροντίαν εσύστησαν, εκλέξαντες άνδρας τους εγκριτωτέρους και
φρονιμωτέρους των εμπόρων και Ισναφλήδων μας, διά να συμφροντίζουν ομού υπέρ
των κοινών συμφερόντων της πόλεως, και ιδιαζόντως υπέρ βελτιώσεως και επί το
κρείττον μεταβολής και μεταρρυθμίσεως του Σχολείου μας».
Πέρα όμως από τη σύσταση της Δημογεροντίας, ο Σπανδωνίδης πρωτοστάτησε «με λόγους
εμψυχωμένους από πατριωτικόν ζήλον και ενθουσιασμόν», που είχαν άμεση απήχηση στους Σερραίους, και στη
σύσταση ενός αλληλοδιδακτικού σχολείου. Χωρίς αναβολή αποφασίστηκε η επιλογή
ενός νεαρού Σερραίου, προκειμένου να σταλεί στο ελεύθερο ελληνικό κράτος για να
διδαχτεί την αλληλοδιδακτική μέθοδο διδασκαλίας, γεωγραφία και αριθμητική, ώστε
επιστρέφοντας στις Σέρρες να μεταδώσει τις νέες γνώσεις και στην υπόλοιπη
σερραϊκή νεολαία.
Επελέγη ο γνωστός «διά την αρετήν και χρηστότητα των ηθών του» Νεόφυτος (Καλούδης), ο οποίος «μ’ όλην την
υπερβάλλουσαν εκ μετριοφροσύνης δειλίαν του δεν αντέτεινε ποσώς, αλλ’ αποβλέψας
εις το κοινόν όφελος, εδέξατο ασμένως την πρότασιν, και σήμερον ή αύριον
αφεύκτως αναχωρεί, συστημένος παρά του Σπανδωνίδου, εις τα επισημότερα της
Ελλάδος αλληλοδιδακτικά παιδευτήρια».
Αν επιχειρούσαμε, λοιπόν, να βάλουμε τις παραπάνω πληροφορίες σε μια
χρονική σειρά, θα καταλήγαμε στο ότι οι όποιες διεργασίες για τη συγκρότηση
δημογεροντίας στις Σέρρες και η απόφαση για τη σύσταση του αλληλοδιδακτικού
σχολείου έλαβαν χώρα το 1833, ενώ στα μέσα Ιανουαρίου του 1834 ο Νεόφυτος
Καλούδης έφυγε για το Άργος (τελικά), όπου και φοίτησε.
Δύο ακόμη προτάσεις του Κωστάκη Σπανδωνίδη αφορούσαν τον εμπλουτισμό της
υπάρχουσας σχολικής βιβλιοθήκης των Σερρών (με συγγράμματα παλαιότερων και
νεότερων Ελλήνων, υδρόγειο, μπάλες κλπ.) και την αποστολή ενός ακόμη «πτωχού και
ευφυούς» νέου στην Ευρώπη,
προκειμένου «να διδαχθή αυτόθι την φιλολογίαν και τας φυσικάς και
μαθηματικάς επιστήμας, και επιστρέψας, να αναδεχθή την Σχολαρχίαν της πατρίδος
μας [σ.σ.: των Σερρών] διά να παύσωμεν από την ανάγκην του να επιτρέπωμεν την
διαμόρφωσιν της Νεολαίας μας εις χείρας διδασκάλων αλλοδαπών», όπως διαβάζουμε στην ίδια επιστολή, την οποία
αναπαρήγαγε η εφημερίδα Ελληνικός
Τηλέγραφος, στις 11.04.1834.
Οι δε προπαρασκευές για την ίδρυση αλληλοδιδακτικού σχολείου
επιβεβαιώνονται και από τις σημειώσεις ενός αμερικανού ιεραπόστολου ονόματι
Ντουάιτ, ο οποίος το καλοκαίρι του 1834 βρέθηκε στην ευρύτερη περιοχή μαζί μ’
έναν ακόμη ιεραπόστολο, ο οποίος ονομαζόταν Σόφερ.
Οι σημειώσεις αυτές δημοσιεύτηκαν την επόμενη χρονιά στην εφημερίδα The Missionary Herald. Ειδικότερα, ο Ντουάιτ περιέγραψε τη συνάντησή του με τον τότε
μητροπολίτη Σερρών (και αργότερα Οικουμενικό Πατριάρχη) Γρηγόριο, από τον οποίο
έμεινε εντυπωσιασμένος:
«Ο επίσκοπος των Σερρών, τον οποίο επισκεφτήκαμε, φαινόταν
ένας αληθινά φιλελεύθερος και φωτισμένος άνδρας. Αναφέραμε το λανκαστεριανό
σύστημα διδασκαλίας ως ταιριαστό στην τοπική κοινωνία, όπου τα σχολεία στοιχειώδους
εκπαίδευσης είναι τόσο πολύ απαραίτητα. Απαντώντας μας ενημέρωσε ότι για πολύ
καιρό επιθυμούσαν τέτοια σχολεία χωρίς να ξέρουν πώς να τα ιδρύσουν, όμως
πρόσφατα ετοιμάστηκε ένα δωμάτιο, ενώ ένας νεαρός άνδρας στάλθηκε στην Ελλάδα
για να μάθει το σύστημα και ν’ αποκτήσει τα προσόντα του δασκάλου. Αυτό είναι
πολύ ελπιδοφόρο και πάντοτε παίρνω κουράγιο ανακαλύπτοντας ότι αυτοί οι
άνθρωποι κινούνται με τη βούλησή τους και τολμούν να εισαγάγουν βελτιώσεις.
Προσφερθήκαμε να το επιπλώσουμε με χάρτες, μαυροπίνακες κλπ. από την
Κωνσταντινούπολη, αν το επιθυμούσε, όμως μας απάντησε ότι ο νεαρός απεσταλμένος
άνδρας, η επιστροφή του οποίου αναμενόταν από μέρα σε μέρα, αναμφίβολα θα
έφερνε μαζί του όλον τον απαραίτητο εξοπλισμό».
____________________________________
* Απόσπασμα από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 19-21.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου