Οι εκλογές για το ελληνικό κοινοβούλιο στις υπόδουλες Σέρρες το 1863

Μια από τις αλλαγές που επιχειρήθηκε να καθιερωθούν στο νεαρό ελληνικό κράτος μετά την έξωση του Όθωνα στις 11/23 Οκτωβρίου 1862 ήταν η συμμετοχή και εκπροσώπων του υπόδουλου ελληνισμού στην Εθνοσυνέλευση που θ’ αναδεικνυόταν μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Η ανακοίνωση της Προσωρινής Κυβερνήσεως στις 23.10.1862 (π.η.), που συνόδευε το «Ψήφισμα περί εκλογής των πληρεξουσίων του έθνους», μεταξύ άλλων όριζε ότι: «τέλος πάντων, καλούνται εις την Συνέλευσιν πληρεξούσιοι ου μόνον των εν τη ημεδαπή πολιτών Ελλήνων, αλλά και εκείνων, οίτινες μακράν αυτής κοπιώσιν, εργαζόμενοι υπέρ του μεγαλείου του Ελληνικού ονόματος και απαύστως μεριμνώσιν υπέρ της ευδαιμονίας της Πατρίδος».

Οι εκλογικές διαδικασίες στις υπόδουλες περιοχές δεν πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα με τις εκλογές στο ελεύθερο κράτος, αλλά σε αρκετά μεταγενέστερο χρόνο και σε διαφορετικές ημερομηνίες μεταξύ τους, ώστε ουσιαστικά το εγχείρημα οδηγήθηκε σε ναυάγιο και δεν επαναλήφθηκε.

Ειδικά στην προξενική περιφέρεια Θεσσαλονίκης, όπου υπάγονταν οι Σέρρες, η διενέργεια των εκλογών ξεκίνησε στις 7/19 Ιανουαρίου 1863. Συνολικά, στους εκλογικούς καταλόγους των τριών υποπεριφερειών (Θεσσαλονίκης, Σερρών και Αίμου) ήταν εγγεγραμμένοι 648 ψηφοφόροι (σ.σ.: δικαίωμα ψήφου είχε παραχωρηθεί μόνο σε όσους έφεραν νόμιμα την ελληνική υπηκοότητα), εκ των οποίων προσήλθαν τελικά να ψηφίσουν οι 491 (ποσοστό συμμετοχής περίπου 76%). Στην υποπεριφέρεια των Σερρών, όμως, το ποσοστό συμμετοχής ήταν αρκετά αυξημένο (89.5%), καθώς από τους 143 εγγεγραμμένους ψήφισαν οι 128.

Τέσσερις ήταν οι υποψήφιοι, που διεκδικούσαν τη θετική ψήφο των εκλογέων, οι: Α. Κοντός, Δ. Χατζηλαζάρου, Γ. Μουσούρος και Π. Ρογκότης. Οι δύο πρώτοι ήταν κάτοικοι Σερρών, γεγονός που ίσως εξηγεί το αυξημένο ενδιαφέρον των Σερραίων για την εκλογική διαδικασία.

Τα τελικά αποτελέσματα είχαν ως εξής:

Γ. Μουσούρος …… 225 ψήφοι

Α. Κοντός ………... 176    ``

Π. Ρογκότης ……… 174    ``

Δ. Λαζάρου ………. 170    ``

Κανονικά, έπρεπε να θεωρηθούν ως νικητές και άρα να εκπροσωπήσουν την περιφέρεια στη Β΄ Εθνική των Ελλήνων Συνέλευση οι δύο πρώτοι σε θετικές ψήφους, Μουσούρος και Κοντός. Ωστόσο, με το αιτιολογικό ότι κανείς από τους υποψηφίους δεν είχε καταφέρει ν’ αποσπάσει την απόλυτη πλειοψηφία, ο πρόξενος Ματάλας, αποφάσισε τη διεξαγωγή επαναληπτικής εκλογής στις 9 Φεβρουαρίου, την οποία τελικά δεν διεκπεραίωσε ο ίδιος, αλλά ο διάδοχός του, Ναούμ.

Αυτήν τη φορά η συμμετοχή ήταν μικρότερη· μόλις 335 ψήφισαν σε όλη την προξενική περιφέρεια, εκ των οποίων οι 112 στις Σέρρες. Μετά την παραίτηση του Χατζηλαζάρου από τη διαδικασία παρέμειναν τρεις υποψήφιοι: ο Π. Ρογκότης, που απέσπασε συνολικά 323 ψήφους, ο Α. Κοντός που απέσπασε 270 και ο Μουσούρης, που αιφνιδίως δεν πήρε ούτε μία ψήφο –αν και φαίνεται ότι υπήρχε έντονο παρασκήνιο πίσω από την εξέλιξη αυτή.

Κάποια ενδιαφέροντα αριθμητικά στοιχεία: το σύνολο των Σερραίων ψηφοφόρων έδωσε θετική ψήφο στον Κοντό, ενώ μόνο δύο ήταν οι αρνητικές για τον Ρογκότη, ο οποίος όμως απέσπασε το σύνολο των θετικών ψήφων σε Θεσσαλονίκη και Αίνο. Εκατόν πενήντα έξι (σε σύνολο 164 ψηφισάντων) ήταν οι θετικές ψήφοι για τον Κοντό στη Θεσσαλονίκη, ενώ μόλις δύο (σε σύνολο 49) ήταν οι θετικές του ψήφοι στην υποπεριφέρεια Αίνου.

Η προβολή σειράς ενστάσεων κατά του κύρους της επαναληπτικής εκλογικής διαδικασίας (με την προβολή είτε τυπικών λόγων είτε υπονοιών ακόμη και για νοθεία), μεταξύ άλλων και από τον μεγάλο αδικηθέντα των εκλογών της 7^ης Ιανουαρίου, Γ. Μουσούρη, απασχόλησε την ελληνική Βουλή στη συνεδρίαση της 27^ης Μαΐου 1863.

Η τριμελής επιτροπή της Βουλής αποφάσισε ότι έπρεπε να διαγραφούν τα ονόματα 115 ψηφισάντων στις πρώτες εκλογές της 7^ης Ιανουαρίου, ο αριθμός των οποίων έπεσε πλέον στους 376, ώστε με βάση τα νέα αριθμητικά δεδομένα ο Μουσούρος με τις 225 ψήφους (στις οποίες θα έπρεπε να προστεθούν και άλλες 14, οι οποίες είχαν δοθεί δι’ αναφοράς) απέσπασε πάνω από το 50% των προτιμήσεων κι επομένως η εκλογή του έπρεπε να θεωρηθεί νόμιμη.

Επιπλέον η Επιτροπή έκρινε ότι στις 176 ψήφους του Κοντού έπρεπε να προστεθούν ακόμη 14, οι οποίες δόθηκαν υπέρ αυτού επίσης δι’ αναφοράς, ώστε με τις 190 πλέον καταμετρημένες ψήφους έπρεπε και αυτός να κριθεί νόμιμα εκλεγμένος πληρεξούσιος από την πρώτη κιόλας αναμέτρηση. Έτσι ακυρώθηκε η δεύτερη εκλογική διαδικασία και οι Μουσούρος και Κοντός αναγνωρίστηκαν ως νόμιμοι πληρεξούσιοι, απόφαση που επικυρώθηκε και από την ολομέλεια.

Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση όλης αυτής της αναστάτωσης στην ελληνική Βουλή (συνεδρίαση της 27^ης Μαΐου 1863) έδωσε σε πολλούς βουλευτές την ευκαιρία να επιχειρηματολογήσουν κατά της συμμετοχής πληρεξουσίων από τις προξενικές περιφέρειες, με ορισμένους να ζητούν ακόμη και τη μη είσοδο στη Συνέλευση πληρεξουσίων που είχαν μεν εκλεγεί νόμιμα, αλλά... όχι άξια!

______________________________

* Από την έρευνά μου «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων»... τόμος Α΄, σελ.76-78