Μια σερραϊκή πρωτοχρονιά
Μέσα σε μια
εξαιρετικά ευχάριστη ατμόσφαιρα έγινε η υποδοχή της νέας χρονιάς από τους
Σερραίους κι αυτό το όφειλαν αποκλειστικά και μόνο στις ανοιξιάτικες διαθέσεις
του καιρού με τη θερμοκρασία τις παραμονές των Χριστουγέννων να φτάνει έως τους
13 με 15 βαθμούς.
Ο ανταποκριτής του Φάρου της Μακεδονίας μετέφερε όμορφες
εικόνες:
«Εν τῳ καφενείῳ της Δημαρχίας και τῳ παρακειμένῳ των αγίων Αναργύρων άπας
ο κόσμος της πόλεως Σερρών ηγαλλιάτο λησμονών ότι διετέλει υπό την οργήν του
Δεκεμβρίου. Εν δε τῃ πεδιάδι, αρνάκια νέα επήδουν προς πληρεστέραν επισφράγισιν
της του χειμώνος αναχωρήσεως.
[...] Ευχάριστον δε, ότι και αι δεσποινίδες και αι κυρίαι
της πόλεως ημών διά το εξαίφνης της ατμοσφαίρας αλλοίωμα, δεν εστερήθησαν του
μακρού περιπάτου του αγ. Γεωργίου προς ον συνήθως η αριστοκρατία ημών
διασκεδάζει αγερώχως και ως είθισται εν ταις τουρκικαίς πόλεσι λίαν πολυτελώς
και κομψευομένως.
[...] Την πρωτοχρονιά και οι αγαπητοί Σερραίοι, την
οποίαν αίγλη φωτεινή του ηλίου εν πρώτοις διεσκέδαζε, πάνυ ευφρόσυνως διήλθον,
ευχόμενοι και αντευχόμενοι κατά τε τας αιθούσας και τας οδούς. Δεν υπήρξαν
αληθώς κατά την ημέραν εκείνην χείρες μη τυχούσαι χειραψιών ετέρων χειρών,
χείλη μη αμέσως εις έτερα χείλη δι’ ομοίων ευχών αποκριθέντα, και καρδίαι εις
ετέρας καρδίας δι’ ομοίων και τρυφερών κτυπημάτων ανταποκριθείσαι. Ελησμόνησα
να προσθέσω, ότι και η εν τῃ χαρτοπαιξίᾳ δοκιμή της ειμαρμένης εν τε τοις
καφενείοις και ταις αιθούσαις επαίχθη. [...]».
Λόγω των γιορτών είχε
διακοπεί η λειτουργία των δικαστηρίων, ενώ κανονικά συνέχισε τις εργασίες της
μόνο η μικτή –από Οθωμανούς και Χριστιανούς αποτελούμενη– επιτροπή για την
είσπραξη του φόρου 9% επί του κτηματολογίου, προκειμένου από τα εισπραττόμενα
χρήματα να προχωρούσε η αγορά ίππων για τον αυτοκρατορικό στρατό. Οι στρατιωτικές
προετοιμασίες επίσης συνεχίζονταν κανονικά, ενώ η σύζυγος του μουτεσαρίφη των
Σερρών απέστειλε εγκύκλιο σε κυρίες και δεσποινίδες της πόλης ζητώντας τη
συνδρομή τους υπέρ του στρατού.
Πέρα όμως από τον
ανοιξιάτικο καιρό και τη διακοπή των δικαστηρίων, δεν κυλούσαν όλα ευχάριστα.
Ίσα ίσα που για το τοπικό υποπρακτορείο του μονοπωλίου των καπνών η χρονιά
ξεκίνησε σε αρνητικό κλίμα. Ειδικότερα στις 31 Δεκεμβρίου 1884 (ή 12 Ιανουαρίου
1885 κατά το νέο ημερολόγιο) σημειώθηκε επεισόδιο στα γραφεία του υποπρακτορείου,
όταν ο διευθυντής τους, ο περιβόητος Μελχαμέ, απέπεμψε βρίζοντας και φτύνοντας
τον ελεγκτή και ταμία Κωνσταντίνο Γεωργιάδη, τον οποίο αργότερα έπαυσε
προσωρινά από τη θέση του.
Στο Δεμίρ-Ισσάρ
βρισκόταν σε εξέλιξη ανάκριση σε βάρος του καϊμακάμη Αλή Νιζαμή εφέντη, ενώ
στις αρχές του 1886 οι έρευνες επεκτάθηκαν και σε βάρος του ταμία της πόλης, με
τον ίδιο να οδηγείται στις Σέρρες και το ταμείο της διοικήσεως του Δεμίρ-Ισσάρ
να σφραγίζεται.
Εξάλλου οι
ανοιξιάτικες καιρικές συνθήκες συνοδεύτηκαν στις αρχές της χρονιά και από ιδιαίτερα
έντονες βροχοπτώσεις, οι οποίες προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στην περιοχή
μεταξύ των ποταμών Στρυμόνα, Νέστου και Αγγίτη και κυρίως στη Δράμα και τους
Φιλίππους. Καταστροφές προκλήθηκαν σε
ορισμένα χωριά του καζά Δεμίρ Ισσάρ, ενώ προβλήματα αντιμετώπισαν και στο
Μελένικο, όπου πλημμύρισε ο χείμαρρος που περνά μέσα από την πόλη. Οι
επιπτώσεις στην πόλη των Σερρών ήταν κυρίως έμμεσες με σοβαρότερη την
καθυστέρηση στην άφιξη του ταχυδρομείου της Κωνσταντινούπολης μέσω Καβάλας.
Επιπλέον στην πόλη των Σερρών –πέρα από τους ειδυλλιακούς περιπάτους
στον άγιο Γεώργιο και το άραγμα στα διάφορα καφενεία– έκαναν την εμφάνισή τους
κρούσματα ευλογιάς, όμως οι αρχές δεν βιάζονταν να πάρουν μέτρα εμβολιασμού των
κατοίκων. Επιπλέον εξακολουθούσαν τα φαινόμενα κακής δημόσιας υγιεινής, όπως
και η οικονομική δυσπραγία εξαιτίας του βαλτωμένου εμπορίου, που είχε περιγράψει
τους προηγούμενους μήνες ο ανταποκριτής του Φάρου.
Σε νεότερη επιστολή του με ημερομηνία 19 Ιανουαρίου σημείωνε: «Η αγορά μας, πάντοτε νεκρά, και
οι εμπορευόμενοι αεί ψυχροί και κατηφείς ένεκεν των πολιτικών ανωμαλιών. Απήλθε
φαίνεται διά παντός η φαιδρότης μεθ’ ης άλλοτε ειργάζοντο, και η όρεξις μεθ’ ης
επίσης εσκόρπιζον συναλλαττόμενοι τα προς την κοινωνίαν χρήματα [..]. Η γεωργία
μας εκήρυξε την πτώχευσίν της· δεινώς έπαθε και αδυνατεί να άρῃ την εαυτής προς
τα άνω κεφαλήν· τα χωρία λυμαίνεται πείνα φοβερά· δεν ήρκεσαν ούτε τα καπνά και
οι βάμβακες, ούτε τα γεννήματα, να έλθωσιν επίκουρα εν ταις δυστυχίαις αυτών».
Η δε εμποροπανήγυρη
των Σερρών, που κατά παράδοση πραγματοποιούταν μεταξύ 10 Φεβρουαρίου και 10
Μαρτίου συγκεντρώνοντας πλήθος εμπόρων απ’ όλα τα μήκη και πλάτη της
Μακεδονίας, είχε επίσης περιέλθει σε παρακμή τα τελευταία χρόνια. Το 1886 η
πανήγυρη κράτησε μόλις δύο εβδομάδες, οι δε αγοραστές, που ήρθαν, ήταν
μετρημένοι.
Μόνο στο καπνεμπόριο άρχισε
να παρατηρείται κάποια μικρή κινητικότητα στα τέλη Ιανουαρίου, όταν έγιναν οι
πρώτες αγορές καπνού στο Σαρμουσακλή.
Το Νοσοκομείο των Σερρών
Την Κυριακή της
Ορθοδοξίας, όπως κάθε χρονιά, πραγματοποιήθηκε η γιορτή του Νοσοκομείου με την
τέλεση μεγαλοπρεπούς μνημόσυνου στον μητροπολιτικό ναό υπέρ όσων είχαν
αγωνιστεί για την ίδρυσή του. Μετά το πέρας της θείας λειτουργίας ακολούθησε
ομιλία από τον καθηγητή θρησκευτικών στο Γυμνάσιο της πόλης, Μικρούλη. Στη
συνέχεια ο εορτασμός μεταφέρθηκε στην αίθουσα του νοσοκομείου, όπου ο γιατρός
Ν. Γράτσιος προκάλεσε ζωηρή αίσθηση στους παρευρισκόμενους επαινώντας τις
θετικές συμπεριφορές, αλλά και ψέγοντας τις όποιες παραλείψεις των προηγουμένων
ετών αναφορικά με την κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει το ίδρυμα.
Κατά τ’ άλλα συνεχίστηκαν οι οικονομικές προσφορές για την ολοκλήρωση
του νέου, υπό ανέγερση νοσοκομείου, η συνολική δαπάνη του οποίου προβλεπόταν
ότι θα έφτανε τις 3000 οθωμανικές λίρες. Μία εκ των δωρητών ήταν η Μαγδαληνή
σύζυγος (του καταγόμενου από την Ήπειρο) Μιχαήλ Δούκα, η οποία πέθανε γύρω στα
τέλη του 1885 με αρχές του 1886 και με τη διαθήκη της κατέλειπε δέκα οθωμανικές
λίρες υπέρ του νέου Νοσοκομείου (και άλλες τόσες λίρες υπέρ των εκπαιδευτηρίων
της πόλης).
Άλλες προσφορές υπέρ του Νοσοκομείου μέχρι και τον Ιανουάριο του 1886: αδερφοί Τικόπουλοι μετζιτιέ αξίας 1080 γροσιών, Γεώργιος Κωνστ. Σχοινάς
540 γρ., Δημ. Αλεξανδρίδης 324 γρ., Αναστάσιος Πέντζου 216 γρ., Ιωάννης
Πασχαλίδης 216 γρ., αδερφοί Γραμμένου 120 γρ., Χρήστος Θ. Μάλαμμα 60 γρ.,
Κωνστ. Τζελέπης 60 γρ., Γεώργιος Αγοραστού 54 γρ., Χ΄΄ Φώτιος Αραπαζής 100 γρ.,
Πέτρος Γούναρης 20 γρ. και Νικόλαος Καμβοσιώρας 108 γρ.
Προσφορές κατά το τρίμηνο
Φεβρουαρίου-Απριλίου: οικογένεια μακαρίτη Στέργιου Δούρου μάρμαρα αξίας 800 γρ.,
Αναστάσιος Ηλία, Βασ. Καπέλου 108 γρ., Μαρίνα Νικολάου 60 γρ., Στέργιος Φωκάς
120 γρ., Πέτρος Λόγης 108 γρ., Αντ. Μπαρμπούνης 108 γρ., Αθ. Κούζας 60 γρ.,
ιεροδιάκονος Ευσέβιος 54 γρ., Ιωάννης Μυρσιώτης 216 γρ., Χ΄΄ Γεώργιος Αραπαζής
200 γρ. και Μιχ. Βάρδας από την Καβάλα 324 γρόσια· Σταύρος Χατζηλαζάρου κεράμους αξίας 60 οθωμανικών λιρών,
η σύζυγος του Χατζηαποστόλου Χρυσάφη πρόσφερε ξυλεία αξίας 6 οθωμ. λιρών, οι δε
Δημ. Κωνσταντίνου Τζεράχης και Γιαννάκης Κωνσταντίνου συνέδραμαν με 1 οθωμ.
λίρα έκαστος.
Συνδρομές του Μαΐου: Κωνστ. Αργυριάδης 324 γρόσια, Δημ. Παπαμάρκου 200 γρ., Θεοχάρης
Παπαμάρκου 200 γρ., Γεώργ. Ηλιάδης 108 γρ., Αθανάσιος Δημητρίου 108 γρ.,
Νικόλαος Νούσκαλης 108 γρ., Δημ. Σινόκ 54 γρ., Ιωάν. Στεργίου 40 γρ. και
Γρηγόριος Μανασσή 20 γρόσια.
Δύο σημαντικές προσφορές τον ίδιο μήνα ήταν του Β. Σταμούλη, ο οποίος
κατέβαλε 15 οθωμ. λίρες στη μνήμη του πρόσφατα αποθανόντα πατέρα του
(αντίστοιχο ποσό κατέβαλε και υπέρ των σχολείων της πόλης), όπως και του από
χρόνια εγκαταστημένου στον Πειραιά Δημοσθένη Χατζηλαζάρου, ο οποίος μαζί με τη
σύζυγό του, Κλεοπάτρα, κατέβαλαν 25 εικοσάφραγκα με αφορμή την πρώτη μετά από
πολλά χρόνια επίσκεψή του στην πόλη των Σερρών.
Εξάλλου, τον Ιούνιο η χήρα του Χ΄΄ Αποστόλη Χρυσάφη ενημέρωσε μ’
επιστολή της τον μητροπολίτη Σερρών για την επιθυμία του συζύγου της ν’ αφήσει
εκατό οθωμανικές λίρες υπέρ του νοσοκομείου και άλλες εκατό λίρες υπέρ των
εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της πόλης.
ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΕΡΡΑΪΚΑ ΤΟΥ 1886
-- Στις 14/26 Ιανουαρίου έγινε γνωστή η αποπομπή του διοικητή του σαντζακιού
Σερρών, Χασάν Φιχάμ πασά.
-- Τον Ιανουάριο οι Σέρρες απέκτησαν νέο μητροπολίτη. Ο Ναθαναήλ, που
απουσίαζε από την πόλη από τα τέλη Απριλίου του 1885 λόγω των υποχρεώσεών του
στην Κωνσταντινούπολη ως μέλος της Ιεράς Συνόδου, εξελέγη μητροπολίτης
Προύσσης. Για τον μητροπολιτικό θρόνο των Σερρών οι υποψηφιότητες ήταν τρεις: ο
μητροπολίτης Ειρηνουπόλεως Φώτιος, ο αρχιμανδρίτης στον Γαλατά Πολύκαρπος και ο
τέως αρχιδιάκονος του οικουμενικού θρόνου Λουκάς Πετρίδης από τη Μάδυτο, ο
οποίος και τελικά εξελέγη.
Η χειροτονία του νέου
μητροπολίτη Σερρών έγινε στον πατριαρχικό ναό στις 2/14 Φεβρουαρίου. Τη
χειροτονία τέλεσε ο μητροπολίτης Κυζίκου, συλλειτουργούντων των σεβασμιοτάτων
Προύσσης (ο πρώην Σερρών) και Μελενίκου.
-- Στο μεταξύ, τον Ιανουάριο διαβιβάστηκε στη μητρόπολη Σερρών, όπως και
σε άλλες Μητροπόλεις, διαταγή του οθωμανικού υπουργείου Εσωτερικών, που ζητούσε
τη σύνταξη καταλόγου με πληροφορίες για τον αριθμό, το είδος και τη χρονολογία
ίδρυσης των εκκλησιών, των σχολείων και των νοσοκομείων, για τα οποία δεν είχε προηγουμένως
δοθεί η απαιτούμενη άδεια. Επίσημα, ο λόγος για τον οποίο ζητήθηκαν αυτοί οι
κατάλογοι από τις εκκλησιαστικές επαρχίες ήταν για την εξομάλυνση των
δυσχερειών που ανέκυπταν σε κάθε αίτηση χορήγησης άδειας για επισκευές
ιδρυμάτων, όπως τα προαναφερθέντα.
-- Μέχρι τον Φεβρουάριο του 1886 είχε ολοκληρωθεί ο έλεγχος
των συνόρων των ιδιοκτησιών, οι οποίες –είτε για ορισμένο χρονικό διάστημα είτε
συνεχώς– βρίσκονταν κάτω από τα ύδατα του ποταμού Στρυμόνα, οι δε ιδιοκτήτες
είχαν αποκλειστική προθεσμία τριών μηνών (αρχομένης από της 20ης Φεβρουαρίου) για
ν’ αποδείξουν τα όποια ιδιοκτησιακά τους δικαιώματα.
-- Σπουδαστές του γυμνασίου Σερρών σχεδίαζαν ν’ ανεβάσουν στο χειμερινό
θέατρο της πόλης στις 15/27 Φεβρουαρίου το δράμα «Ο Ιούνιος Βρούτος» με σκοπό
τη συγκέντρωση χρημάτων υπέρ των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Λίγες όμως ώρες πριν
την παράσταση, ο μουτεσαρίφης ζήτησε αιφνιδιαστικά να διαβάσει μετάφραση του
έργου στα τουρκικά, κάτι πρακτικά αδύνατο τη δεδομένη χρονική στιγμή, ώστε η
παράσταση αναβλήθηκε.
Τελικά, οι μαθητές
ανέβασαν άλλη παράσταση με τίτλο «Γάσπαρος ο αλιεύς» ακριβώς ένα μήνα μετά
(στις 15/27 Μαρτίου) υπέρ των σχολείων της πόλης. Τα όποια έσοδα συγκεντρώθηκαν
–μικρά ή μεγάλα δεν έχει σημασία– αποτελούσαν σημαντική βοήθεια, δεδομένου ότι
τα οικονομικά της εφορείας βρίσκονταν σε κακή κατάσταση αδυνατώντας ακόμη και
στην έκδοση λαχείου.
-- Στις 16/28 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκαν στο Δεμίρ Ισσάρ οι αρχαιρεσίες
της Φιλοπροοδευτικής Αδελφότητας, που ήδη μετρούσε 13 χρόνια παρουσίας. Ομόφωνα
επανεξελέγησαν τα ίδια άτομα, δηλαδή: πρόεδρος ο Κ. Ε. Συμέτσος, ταμίας ο
Λάσκαρης Αναστασίου, γραμματέας ο Γεώργιος Στιβαρός και σύμβουλοι οι Ι.
Κωνσταντίνου, Π. Βάκης και Δ. Θεοδωρίδης.
Σύμφωνα με τα πεπραγμένα
του λήξαντος έτους, τον Φεβρουάριο του 1886 η αδελφότητα αριθμούσε 108 μέλη, 31
δωρητές, 3 ευεργέτες και 6 μεγάλους ευεργέτες. Δύο ήταν οι νέοι μεγάλοι
ευεργέτες της Αδελφότητας κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο: ο Δεμιρισσαριανός
γιατρός Α. Δ. Κώτσιος και ο δημοσιογράφος, εκδότης της εφημερίδας Ακρόπολις, Βλάσιος Γαβριηλίδης.
Εξαιρετικά ήταν και τα οικονομικά του σωματείου, που στον ετήσιο απολογισμό του
εμφάνισε πλεόνασμα 5.000 γροσιών.
-- Όσον αφορά την καπνοπαραγωγή, η σοδειά των επαρχιών
Σερρών και Ζίχνης ήταν άφθονη, όμως οι παραγωγοί εμφανίζονταν αρκετά
διστακτικοί μετά και το περσινό τους πάθημα με τις τεράστιες οικονομικές
ζημίες.
-- Στο χωριό Τζίντζο (σήμερα Σιτοχώρι) μια απροσδιόριστη
ασθένεια έπληξε 23 παιδιά, εκ των οποίων τα 13 είχαν ήδη θεραπευτεί και τα 5
απεβίωσαν μέχρι τα μέσα Μαρτίου. Στο ίδιο χωριό την ίδια περίοδο εμφανίστηκαν
κρούσματα ευλογιάς στα πρόβατα, ώστε έσπευσε εκεί ο κτηνίατρος Απδουρραχμάν
εφέντης.
-- Με τις στρατιωτικές προετοιμασίες να συνεχίζονται πυρετώδεις όλο το
πρώτο τρίμηνο του 1886 και με την πόλη των Σερρών και την κωμόπολη της Κάτω
Τζουμαγιάς ν’ αποτελούν (μαζί με το Νευροκόπι, το Μελένικο και το Πετρίτσι)
κομβικά σημεία, στις αρχές Απριλίου στάλθηκε για πρώτη φορά ένα τάγμα στρατού
από την πόλη των Σερρών προς τη Νιγρίτα, όπου μέχρι τότε ήταν εγκατεστημένοι
μόλις τετρακόσιοι στρατιώτες.
-- Το πρόβλημα ωστόσο που απασχολούσε πολλούς Σερραίους αγρότες στις αρχές
του Απρίλη ήταν ακόμη μια υπερχείλιση του Στρυμόνα, τα νερά του οποίου κάλυψαν
μια τεράστια έκταση (δέκα έως δώδεκα οδοιπορικές ώρες) κατά μήκος του ποταμού
από το Δερβένι (σήμερα Ακριτοχώρι) έως τη λίμνη Κερκινίτιδα (η σήμερα
αποξηραμένη λίμνη του Αχινού).
Ήταν οι χειρότερες
πλημμύρες τουλάχιστον της τελευταίας δεκαπενταετίας, ενώ οι ζημιές
υπολογίζονταν σε 80 έως 100 χιλιάδες οθωμανικές λίρες εν μέσω φόβων για
επιδείνωση της καταστροφής μετά το αναμενόμενο λιώσιμο των χιονιών στις βόρειες
επαρχίες. Συνολικά είκοσι ένα χωριά και τσιφλίκια (επαύλεις) κατακλύστηκαν από τα
νερά του ποταμού στους καζάδες Δεμίρ Ισσάρ και Σερρών, τα εξής: (καζάς
Δεμίρ-Ισσάρ) Ούβα, Μρίσλα, Βαλτζή, Βουρσούκι, Μανιτάρι, Βαχτιάρι, Βουγιούκ
μαχαλάς· (καζάς Σερρών) εντεύθεν Καρατζάδες, εκείθεν Καρατζάδες, Χομόνδος, Άγκο
μαχαλάς, εντεύθεν Καμήλα, Τζαμί μαχαλά, Γκουδελί μαχαλά, Κης πηκεσί, Αδά
τσιφλίκι, Γενί μαχαλά, εκείθεν Καμήλα, Κακαράσκα, Αβδουλά μαχαλά, Αρναούτ μαχαλά.
Λίγες μέρες αργότερα
και ενώ η κατάσταση άρχισε να ομαλοποιείται, νέες ραγδαίες βροχοπτώσεις επί
τριήμερο προκάλεσαν νέα προβλήματα σε σπίτια και γέφυρες. Ο Φάρος της Μακεδονίας δημοσίευσε –και ο Νεολόγος αναπαρήγαγε– κατάλογο με τα
πλημμυρισμένα τσιφλίκια και τους ιδιοκτήτες τους. Και μόνο για την καταγραφή
των ονομάτων των τσιφλικάδων, αξίζει η αναδημοσίευσή του:
ΤΣΙΦΛΙΚΙ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ
Λάτροβο Νεσίτ
βέης
Καμαρέτω ΄΄
Προσνίκη Βελή
πασσάς, Β. Σταμούλης
Καλένδρα Αλή
βέης
Χομόνδος υιοί
Σ. Δούρα
Καμήλα Αλή
βέης
Άγο Μαχαλέ Α.
Ιατρός
Αδά Τσιφλίκι Χ΄΄.
Ταχήρ βέης
Γενή Μαχαλέ αδελφοί
Τικόπουλοι
Κακαράσκα αδελφοί
Τέγουτσικ
Κους πετεσί Χ΄΄.
Ταχήρ βέης
Μπελίκ Μαχαλέ ΄΄
Μπαρακτάρ Ισμαήλ
βέης
Φιτώκη Χ΄΄
Λεμήρ βέης
Βερτσινή ΄΄
Κάκκαρα Χ΄΄
βέης
Γουδελί Δερβίς
βέης
Αρναούτ Μαχαλέ
Αβδουλλά Μαχαλέ
Κουμάργια ιδιοκτησία
της κυβέρνησης
--
Το ίδιο διάστημα, η μεγάλη ευχάριστη είδηση για την ελληνική κοινότητα της
πόλης των Σερρών ήταν η αποπομπή του Χαμπίμπ Μελχαμέ από τη διεύθυνση του
υποπρακτορείου του Μονοπωλίου καπνών και η μετάθεσή του –πρακτικά ο υποβιβασμός
του– στο πρακτορείο της Θεσσαλονίκης ως απλός υπάλληλος. Την παραμονή της αναχώρησής
του από τις Σέρρες ο Μελχαμέ μετέβη στην οικεία του διερμηνέα του ελληνικού
προξενείου, Γεώργιου Τσορμπατζόγλου, και δημόσια –παρουσία μαρτύρων– του ζήτησε
συγγνώμη για την προσβλητική συμπεριφορά που είχε δείξει στο πρόσωπό του κατά
το παρελθόν.
-- Με τον νέο μητροπολίτη να μην έχει έρθει ακόμη στην
επαρχία του, αλλά ν’ αντιπροσωπεύεται από τον αρχιμανδρίτη Αθανάσιο, οι
Σερραίοι φαίνεται ότι δεν συμμετείχαν με μεγάλο ενθουσιασμό στις θρησκευτικές
τελετές της Μεγάλης Εβδομάδας και ο ανταποκριτής του Νεολόγου απέδωσε την εικόνα αυτή στο «οσημέραι εκλείπον» θρησκευτικό αίσθημα.
Ο πρωταγωνιστής όλης της περιόδου από τη Σαρακοστή μέχρι και τη Μεγάλη
Εβδομάδα ήταν κατά κάποιο τρόπο ο καθηγητής Μικρούλης, ο οποίος διαρκώς κήρυττε
το θείο λόγο στις διάφορες εκκλησίες της πόλης των Σερρών.
-- Την ίδια περίοδο σημειώθηκε μια αλλαγή στην ιεραρχία των μελών του
διοικητικού συμβουλίου των Σερρών. Ο μουχασεπετζής (δηλ. οικονομικός
διευθυντής) ανέβηκε δύο θέσεις και πλέον καταλάμβανε την τρίτη ιεραρχικά,
ακολουθούμενος από τον μουφτή (τέταρτος) και τον μητροπολίτη (πέμπτος).
-- Τον Μάιο ένας δωδεκάχρονος εμφανίστηκε στο διοικητικό συμβούλιο των
Σερρών και ζήτησε ν’ ασπασθεί τον ισλαμισμό, όμως ο μουτεσαρίφης τον απέπεμψε,
επειδή ήταν ανήλικος.
-- Μετά τις πλημμύρες ακολούθησε η ανομβρία και ο καύσωνας, ώστε τον
Ιούλιο του 1886 οι αγρότες του σαντζακιού Σερρών διαμαρτύρονταν για την
αναμενόμενη φτωχή συγκομιδή των καλλιεργειών τους (καπνά, βαμβάκι, σησάμι,
γλυκάνισος και καλαμπόκι). Η θερμοκρασία ξεπέρασε του 30 βαθμούς Ρεωμύρου
(δηλαδή τους 37.5 βαθμούς Κελσίου), ενώ υπήρξαν και οδοιπόροι που έχασαν την
ζωή τους εξαιτίας της ζέστης, όπως ένας Ιουδαίος που ερχόταν στις Σέρρες από
κάποιο χωριό.
Κάτοικοι όλων των
θρησκευμάτων έκαναν δεήσεις –στο Θεό που πίστευε ο καθένας– για λίγες σταγόνες
νερού που θα πότιζαν τα χωράφια και θα καθιστούσαν πιο βιώσιμη την
καθημερινότητά τους. Όμως οι δεήσεις δεν είχαν αποτέλεσμα, κάτι που οδήγησε και
σε δοκιμασία της πίστης. Στη διάρκεια μιας λιτανείας προς τα τέλη Ιουλίου στα
Καμινίκια, κάτοικοι της περιοχής κορόιδεψαν την τελετή και εξύβρισαν τις
εικόνες δημόσια, κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο για τα αυστηρά συντηρητικά ήθη της
εποχής εκείνης.
-- Τον Ιούλιο έφτασε επιτέλους στις Σέρρες ο νέος πρόξενος
της Ελλάδας, Διον. Βιτάλης, περίπου έντεκα μήνες μετά την απόλυση του Ν.
Φουντούλη.
-- Ο ισχυρός σεισμός στα Φιλιατρά στις 15/27 Αυγούστου με
πάρα πολλές καταστροφές σε διάφορα σημεία της δυτικής Ελλάδας και εκατοντάδες
θύματα (326 μόνο οι νεκροί), δεν άφησε ασυγκίνητους τους υπόδουλους Έλληνες.
Μεταξύ των πρώτων που έσπευσαν να προσφέρουν οικονομική βοήθεια ήταν και οι
Σερραίοι. Στις 3 Σεπτεμβρίου η αθηναϊκή Νέα
Εφημερίς ενημέρωνε ότι ο Έλληνας πρόξενος στις Σέρρες είχε διαβιβάσει συναλλαγματική
εκατό λιρών, δηλαδή του ποσού που είχε συγκεντρωθεί μέχρι τότε με έρανο υπέρ
των σεισμοπαθών.
-- Το φθινόπωρο του 1886 άρχισε ο σχεδιασμός για ενδεχόμενη επίστρωση των δημόσιων
δρόμων μέχρι την πόλη των Σερρών για στρατιωτικούς λόγους, ενώ συνεχιζόταν η
άφιξη νεοσυλλέκτων είτε προς πλήρωση του τάγματος που είχε την έδρα του στις
Σέρρες είτε για να μεταφερθούν σε κάποιο άλλο τάγμα.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
- H πόλη των Σερρών
-- Τον Απρίλιο του 1886 η χολέρα επανεμφανίστηκε στην πόλη των Σερρών. Μ’
αυτήν την αφορμή ο ανταποκριτής του Νεολόγου
επιβεβαίωσε τις αποκρουστικές περιγραφές του συναδέλφου του στον Φάρο της Μακεδονίας αναφορικά με την
παντελή έλλειψη δημόσιας υγιεινής, επιρρίπτοντας την ευθύνη στην αδράνεια της
δημοτικής αρχής. Διαβάζουμε στον Νεολόγο
της 30.04.1886:
«Πανταχού της πόλεως, μάλιστα δ’
εν αποκέντροις οδοίς, βλέπει τις παντοειδείς σωρούς ακαθαρσιών, πανταχού δε και
ποικίλα θνησιμαία κατοικίδια ζώα και ενιαχού ανοικτούς οχετούς αποπάτων
αναγκαζόμενος την χείρα επί της ρινός φέρων να επιταχύνη τα βήματά του μέχρις
ου απαλλαγή της δυσώδους οσμής. [..] Και τοιαύτα μεν τα εντός της πόλεως·
μικρόν δε περαιτέρω ως εκ των αρτίως γενομένων πλημμυρών και των συνεχών βροχών
εσχηματίσθησαν έλη και τέλματα, ων ένεκα μολυνομένη η πόλις αμειλίκτως
προσβληθήσεται τουντεύθεν, ως και οι ιατροί αποφαίνονται, υπό πυρετών».
-- Νέα παράπονα κατά της δημαρχίας Σερρών διαβάζουμε στην ίδια εφημερίδα,
στο φύλλο της 04.06, αυτήν τη φορά με αφορμή το χείμαρρο των αγίων Αναργύρων
στ’ ανατολικά της πόλης και τους κινδύνους που απειλούνταν:
«[...] παρά την
ανατολικήν άκραν αυτής [σ.σ. της πόλης] υπάρχει χείμαρρος κατά την δεξιάν όχθην
του οποίου υπάρχει και καφενείον ανήκον τη δημαρχία. Από του μέρους τούτου το
πλείστον των κατοίκων διερχόμενον τον χείμαρρον μεταβαίνει εις την εξοχήν ή εις
διάφορα χωρία. Εν καιρώ βροχών ο χείμαρρος μεν πλημμυρεί, πολλοί δε, γυναίκες,
άνδρες και παιδία αναγκαζόμενοι να διαβώσιν αυτόν διά δοκών πίπτουσιν εντός
αυτού· οικτρόν θέαμα! Πολλοί πολλάκις παρέστησαν τω κ. δημάρχω την εν τω μέρει
τούτω απόλυτον ανάγκην κατασκευής ξυλίνης τουλάχιστον γεφύρας αλλ’ ούτος, ούτ’
έπραξεν ούτε, ως φαίνεται, θα πράξη τι ως εκ της θέσεώς του· αντί τούτου όμως
θα επιδιώξη την κατασκευήν λιθίνης γεφύρας, εις ικανήν απόστασιν από του
ρηθέντος μέρους. Η γέφυρα όμως αύτη ου μόνον έσται σχεδόν άχρηστος, διότι το
πλείστον της πόλεως εξέρχεται αυτής διερχόμενον τον χείμαρρον παρά το
καφενείον, ως είρηται, του δημαρχείου, αλλά και ταχέως καταστραφήσεται».
-- Στο ίδιο φύλλο δημοσιεύτηκαν και παράπονα για τα
προβλήματα στην ταχυδρομική συγκοινωνία, που φαίνεται ότι δυσκολευόταν πολύ να
επανέλθει στην προ των πλημμυρών κατάσταση. Διαβάζουμε:
«Σκανδαλώδη και άτοπα από τινος
συμβαίνουσι κατά το διαμέρισμα Σερρών. Ταχυδρομική συγκοινωνία άπαξ μόνον της
εβδομάδος υπάρχει μεταξύ των πόλεων. Οι δ’ εν τοις χωρίοις μετά των εν τοις
πόλεσι πώς ν’ ανταποκρίνωνται; βεβαίως δι’ αγωγιατών μεταβαινόντων χάριν
εργασιών αυτών από χωρίου εις πόλιν και τανάπαλιν. Και όμως από τινος χρόνου
τους τοιαύτας επιστολάς φέροντας συλλαμβάνοντες υπάλληλοι του ταχυδρομείου
υποβάλλουσιν εις πρόστιμον, διότι τινές μη θέλοντες να υποβληθώσιν εις τον
άδικον τούτον δασμόν αναγκάζονται να μεταβαίνωσι μέχρι του διοικητηρίου, ένθα
πάλιν δεν δύνανται ν’ απαλλαγώσι των προστίμων. Τούτο περιήγαγεν εις
αγανάκτησιν, σύγχυσιν και απορίαν τους πάντας, πολλών δε και παρέλυσεν, ως
εικός, τας εργασίας.».
Ακόμη χειρότερη όμως ήταν η κατάσταση στο Μελένικο, όπου «πας όστις εισερχόμενος εις την
πόλιν ταύτην ήθελε συλληφθή φέρων επιστολήν άνευ γραμματοσήμων υποβάλλεται εις
πρόστιμον μιας λίρας εις εκάστην επιστολήν! Ιδού νόμοι αυστηρότεροι και αυτών
των δρακοντείων!».-- Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης ένα
μικρό, κάπως γενικόλογο κείμενο που δημοσιεύτηκε στο Φάρο της Μακεδονίας στις 05.04.1886 σχετικά με την εμπορική
δραστηριότητα των Σερραίων Ισραηλιτών:
«Γέμη ιουδαίων
εκ της πρωτευούσης, του εμπορικού τούτου λαού, του συντόνως επιδιώκοντος το
προσωπικόν συμφέρον αυτού· το ιουδαϊκόν τούτο στοιχείον και εν Σέρραις ήρξατο
εν πολλοίς εμπορεύμασι πρωτεύον. Εξ αυτοψίας μελετά τα πράγματα, τον τόπον, το
ποιόν και ποσόν των καταναλισκομένων ενταύθα εμπορικών υφασμάτων και των άλλων
εμπορευμάτων, συνεννοούμενον πάντοτε μετά των εν Θεσσαλονίκῃ κεφαλαιούχων και
των ιουδαϊκών καταστημάτων».
- Το Δικαστήριο των Σερρών
-- Στις 25 Ιανουαρίου, στον Φάρο της
Μακεδονίας δημοσιεύτηκε ένας αναπάντεχος έπαινος προς τον πρόεδρο του
στρατοδικείου Σερρών, τον χιλίαρχο Αχμέτ εφένδη, ο οποίος «κινεί τον θαυμασμόν όλης της
πόλεως ημών και της επαρχίας διά τε την εξιδιασμένην αυτού ικανότητα, και την
διακρινομένη ομολογουμένως αυτού ευθυδικία». Ο συντάκτης
καλούσε μάλιστα και τους υπόλοιπους να γίνουν «μιμηταί των παραδειγμάτων του αξιεπαίνου τούτου ανδρός,
ον από καρδίας ευχόμεθα προαγωγήν».
Θετική κουβέντα
επιφύλασσε το δημοσίευμα και για τον πρόεδρο του εμποροδικείου Σερρών, ο οποίος
«χέει αείποτε φως εν
ταις τυχόν εσκοτισμέναις υποθέσεσι και δικαιοσύνην εν ταις κρίσεσιν αυτού» σε αντιδιαστολή με τους υπόλοιπους προέδρους και αντιπροέδρους του δικαστηρίου
της πόλης, οι οποίοι έχρηζαν βελτίωσης. Σ’ αυτά ας προσθέσουμε έναν έπαινο (στον
Φάρο της Μακεδονίας της 26.03) και
προς τον αντιπρόεδρο του ποινικού τμήματος του δικαστηρίου, τον Χαλήλ εφένδη, ο
οποίος ήταν «εις των δραστηρίων υπαλλήλων και των γινοσκόντων καλώς την τε Ποινικήν
Δικονομίαν και τους νόμους».
-- Απ’ την άλλη πάλι, στον Νεολόγο
της 04.06.1886 δημοσιεύτηκαν παράπονα κατά του καδή, ο οποίος απαιτούσε απ’
όσους Χριστιανούς είχαν δικαστικές διαφορές με Οθωμανό να εμφανίζουν ως
μάρτυρες μόνο Οθωμανούς και όχι ομόθρησκούς τους!
-- Μια θετική εξέλιξη κατά τον μήνα Μάρτιο ήταν η επίσημη
ανακοίνωση του δικαστηρίου των Σερρών ότι πλέον θα επέτρεπε στους μη
μουσουλμάνους και σε όσους αγνοούσαν την τουρκική γλώσσα να επιδίδουν σ’ αυτό
έγγραφα γραμμένα στις δικές τους γλώσσες (ελληνικά, βουλγαρικά και γαλλικά για
τους Ιουδαίους), τα οποία στη συνέχεια θα μετέφραζε στα τουρκικά ο επίτιμος
διερμηνέας της οθωμανικής κυβέρνησης, Χρ. Καρακόζης.
-- Τον Μάρτιο έγινε αλλαγή φρουράς στα δικαστήρια της πόλης, καθώς ανέλαβε
τα καθήκοντά του ο νέος δημόσιος κατήγορος στη θέση του –καταγόμενου από τη
Λάρισα– Χουσνή εφένδη.
- Δεμίρ Ισσάρ
Στο Δεμίρ Ισσάρ, το
πρόβλημα των Ελλήνων κατοίκων είχε ονοματεπώνυμο: Χατζή βέης. Ήταν γιός του
πολύ πλούσιου και πανίσχυρου στην περιοχή Ιβραήμ πασά και είχε καταστεί
τύραννος της τοπικής κοινωνίας.
Αρχικά ο Χατζή βέης
κατοικούσε στο χωριό Συγγέλιο, απ’ όπου εκδιώχθηκε διά παντός από την Υψηλή
Πύλη ύστερα από διαμαρτυρίες των κατοίκων εναντίον της βάναυσης και
προσβλητικής απέναντι στις γυναίκες συμπεριφοράς του. Έτσι κατέφυγε στα Πορόια,
απ’ όπου επίσης εκδιώχθηκε για τους ίδιους λόγους, και από κει κατέληξε στο
Δεμίρ Ισσάρ, όπου ζούσε από το 1880. Στον Νεολόγο
της 05.07.1886 διαβάζουμε για τον βίο και την πολιτεία του Χατζή βέη:
«[...] Εις ουδέν λογίζεται τους πάντας! αλλοίμονον δε εις τον
ανθιστάμενον ή μη τας ορέξεις αυτού εκπληρούντα. Προ μηνός εν μέση αγορά άνευ
λόγου σφοδρόν κατήνεγκε ράπισμα κατά εντίμου πολίτου του Δεμίρ Ισσαρίου· έτερον
δε υβρίζων βαναύσως σύρει από του στήθους κατόπιν του βιαίως. Κατ’ αυτάς δε
χωρικοί τινες εν τη αγορά και πάλιν Δεμίρ Ισσαρίου δεινώς υπ’ αυτού υβρίζονται
και αικίζονται. Ούτοι ανηνέχθησαν επί τούτω προς τον καϊμακάμην, παρ’ άλλων δε
παραστάσεις εγένοντο προς ταχείαν εκείθεν απομάκρυνσιν του ανθρώπου τούτου
όστις όντως απέβη μάστιξ καθ’ άπασαν την επαρχίαν Μελενίκου. Και υπεσχέθη μεν
τούτο ο καϊμακάμης Δεμίρ Ισσαρίου, αλλ’ εισέτι ουδέν εγένετο. Οι δε τας
παραστάσεις ποιησάμενοι τρέμουσι φοβούμενοι εκδίκησιν του καταγγελθέντος ευθύς
ως ήθελε πληροφορηθή τούτο [...]».
Οι Οθωμανοί και οι
Χριστιανοί κάτοικοι του Δεμίρ Ισσάρ υπέβαλαν αναφορά στον καϊμακάμη τους, Αλή
Νιζαμή εφένδη, διαμαρτυρόμενοι για την απαράδεκτη συμπεριφορά του Χατζή βέη, ο
οποίος τελικά συνελήφθη και μεταφέρθηκε στις φυλακές των Σερρών.
ΤΟ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ
ΤΟΥ 1886
-- Τον Φεβρουάριο, μια ανώνυμη επιστολή γραμμένη στα τουρκικά με
παραλήπτες τον εισαγγελέα, τον χιλίαρχο της χωροφυλακής και τον Αθ. Σχοινά
υποδείκνυε ονομαστικά συγκεκριμένους Οθωμανούς πρόσφυγες των Σερρών, οι οποίοι
είχαν συστήσει συμμορία και διέπρατταν κλοπές και ληστείες στην πόλη. Κατά πάσα
πιθανότητα ο ανώνυμος αποστολέας ήταν συγγενής των ληστών ή πρώην μέλος της
συμμορίας, καθώς υποδείκνυε ακόμα και την οικία όπου φυλάσσονταν τα εργαλεία
τους. Οι αρχές πάντως αξιοποίησαν τη μαρτυρία αυτή και άρχισαν τις συλλήψεις
των κακοποιών.
-- Γύρω στα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου, ληστές εισέβαλαν σε μια
οικία στο τσιφλίκι Κούλα, συνέλαβαν τον υπηρέτη και μια γυναίκα, ενώ ο
ιδιοκτήτης κατάφερε να ξεφύγει. Αφού σκότωσαν τον υπηρέτη, βασάνισαν τη γυναίκα
με καυτό λάδι για να τους υποδείξει το σημείο όπου φυλάσσονταν τα χρήματα.
-- Την ίδια περίοδο, κοντά στην Τοπόλιανη (Χρυσό) σημειώθηκε συμπλοκή με
ανταλλαγή πυροβολισμών ανάμεσα σ’ έναν μικρέμπορο και δύο ληστές με τελική
έκβαση τον θάνατο των δύο τελευταίων.
-- Μάρτιο προς Απρίλιο έκανε την εμφάνισή της νέα λωποδυτική συμμορία, τα
μέλη της οποίας έκλεβαν περαστικούς στο κέντρο της πόλης μέρα μεσημέρι, ενώ
σταθερά συνεχίζονταν οι νυχτερινές διαρρήξεις οικιών και μαγαζιών. Μάλιστα το
βράδυ του μεγάλου Σαββάτου σημειώθηκαν πολλά κρούσματα κλοπών (ή απλά
ανεπιτυχείς απόπειρες) τόσο σε ανθρώπους όσο και σε σπίτια.
-- Δύο αυτοκτονίες αναστάτωσαν τους Σερραίους τον Απρίλιο και το Μάιο. Ο
πρώτος αυτόχειρας ονομαζόταν Κωνσταντίνος Χριστοδούλου, η δε αυτοκτονία του
συνδεόταν με εκκρεμείς εμπορικές συναλλαγές με κάποιον Δραμινό καπνέμπορο. Πέρα
από το γεγονός ότι η είδηση καθ’ εαυτή ήταν ασυνήθιστη για τα δεδομένα μιας
μικρής πόλης, όπως οι Σέρρες, τη συγκίνηση επέτεινε το γεγονός ότι ο
Χριστοδούλου άφησε πίσω του πολυμελή οικογένεια.
Η δεύτερη αυτοκτονία
έλαβε χώρα στη μονή Τιμίου Προδρόμου. Ο αυτόχειρας, που είχε έρθει στο
μοναστήρι λίγες μέρες πριν το απονενοημένο διάβημά του, ονομαζόταν Αγάπιος.
Είχε διατελέσει διάκονος στη μητρόπολη Μελενίκου, ενώ την προηγούμενη χρονιά
είχε μαθητεύσει στη θεολογική σχολή της Χάλκης.
-- Μια μυστηριώδης υπόθεση την ίδια περίπου περίοδο (αρχές Απριλίου 1886)
ήταν η δολοφονία ενός χωρικού από το Δημητρίτσι ονόματι Χριστόδουλος Μπόσκος. Ο
Μπόσκος ερχόταν στην πόλη των Σερρών μαζί με δύο Οθωμανούς, όταν υπό
μυστηριώδεις συνθήκες δέχτηκε θανάσιμες σφαίρες από το πυροβόλο αγνώστου. Εν τω
μεταξύ οι δύο Οθωμανοί, αντί να έρθουν στις Σέρρες (που ήταν και ο αρχικός
προορισμός τους), κατέφυγαν στη Θεσσαλονίκη, δικαιολογούμενοι ότι είχαν φοβηθεί
και απλά το έβαλαν στα πόδια αγνοώντας τι είχε απογίνει ο συνοδοιπόρος τους,
από το πτώμα του οποίου πάντως είχαν αφαιρεθεί όλα τα χρήματα.
-- Στα μέσα του Απριλίου δύο Οθωμανοί τζελέπηδες, οι οποίοι περιέρχονταν
τα χωριά για να καταμετρήσουν τα πρόβατα, βρέθηκαν δολοφονημένοι σε περιοχή
τρεις ώρες μακριά από τη Νιγρίτα. Ως ύποπτοι συνελήφθησαν κάποιοι Οθωμανοί
βοσκοί, κίνητρα των οποίων φαίνεται ότι ήταν η ληστεία και η εκδίκηση.
-- Εν τω μεταξύ σε «γάγγραινα» άρχισαν να εξελίσσονται οι διαρρήξεις στην
πόλη των Σερρών ακόμα και μέρα μεσημέρι. Στις αρχές Μαΐου, μια γυναίκα από την
οθωμανική συνοικία είχε λείψει λίγο από το σπίτι της για να επισκεφτεί μια φίλη
της κι όταν επέστρεψε είδε να λείπει ένα κουτί με αντικείμενα αξίας 150
οθωμανικών λιρών, ενώ σε άλλο σπίτι –και πάλι στην οθωμανική συνοικία– οι
ληστές άρπαξαν 200 λίρες σε μετρητά. Συχνό φαινόμενο ήταν και οι διαρρήξεις των
μαγαζιών, όπως από ένα υποδηματοπωλείο, από το οποίο οι ληστές αφαίρεσαν
σαράντα ζεύγη παπουτσιών!
-- Στα τέλη του ίδιου μήνα και μόνο η διάδοση φήμης περί εμφάνισης
ληστρικής συμμορίας στο όρος Μπέλες και στο Μελένικο ήταν αρκετή για να
κρατήσει τους αμπελογεωργούς μακριά από τ’ αμπέλια τους.
-- Στις 28 Μαΐου/9 Ιουνίου μια δεκαεξαμελής συμμορία λήστεψε 35 άνδρες
κοντά στον στρατιωτικό σταθμό του Καράκιοϊ στη Βροντού, απ’ όπου άλλωστε
κατάγονταν τα περισσότερα θύματα. Οι άτυχοι άνδρες μετέβαιναν στο χωριό Δορίτσα
κοντά στο Μελένικο, όπου την Πέμπτη προ της Πεντηκοστής διοργανωνόταν κάθε
χρόνο μεγάλη ζωοπανήγυρη.
Ένας οδοιπόρος από τη
Βροντού, ο οποίος αρνήθηκε να παραδώσει στους ληστές τα χρήματά του,
αποκεφαλίστηκε πάραυτα. Ο θάνατος ήταν η κατάληξη και για έναν τσαούση του
μικρού στρατιωτικού αποσπάσματος με επικεφαλής τον μουδίρη της Βροντούς, που
έσπευσε στην περιοχή μόλις έγινε γνωστή η δράση της συμμορίας.
Πώς εξηγείται αυτή η σπανίως
τόσο άμεση, παρότι αποτυχημένη εκ του αποτελέσματος, κινητοποίηση του στρατού;
Στο ότι οι ληστές δεν συμπαθούσαν το πρόσωπο του μουδίρη! Σύμφωνα με μαρτυρίες,
ενώ λήστευαν τους οδοιπόρους, τους κορόιδευαν λέγοντάς τους: «Εσείς λοιπόν δεν
θέλετε και δεν μπορείτε σ’ έξι χρόνια ν’ αλλάξετε έναν μουδίρη;». Κι όταν
εκείνοι αποκρίνονταν «Τι μας έκανε;», οι ληστές ανταπαντούσαν: «Ιδού τι σας
κάνει αυτός ο οποίος, ας αφήσουμε τ’ άλλα, παντού μας καταδιώκει με τον
στρατό».
Λίγες μέρες αργότερα
η ίδια συμμορία έφτασε στο Δουτλί (Ελαιώνα), όπου τα μέλη της στρατοπέδευσαν
περιμένοντας να περάσουν από το σημείο ο μουδίρης της Βροντούς και άλλοι
Έλληνες πρόκριτοι κατά την επιστροφή τους από την πόλη των Σερρών. Τελικά δεν
έγινε καμία σύγκρουση στο Δουτλί εκείνη τη μέρα, αλλά στις 17/29 Ιουνίου εκατό
στρατιώτες με επικεφαλής τον χιλίαρχο Αχμέτ εφέντη και με τη συνδρομή του
μουδίρη της Βροντούς και των άλλων Ελλήνων προκρίτων ήρθαν σε αντιπαράθεση με
τα μέλη της συμμορίας στο χωριό Λάκκος. Δύο ληστές σκοτώθηκαν εκεί και τα
κεφάλια τους μεταφέρθηκαν στις Σέρρες για δημόσια επίδειξη, όπως συνηθιζόταν.
-- Πολλά κρούσματα ληστειών σημειώνονταν την ίδια περίοδο και στον καζά
Νευροκοπίου, με αποτέλεσμα να σταλούν εκεί σαράντα σουβάρηδες από τις Σέρρες με
επικεφαλής τον εκατόνταρχο Αλή εφέντη.
-- Τον Ιούνιο επανεμφανίστηκαν στον καζά Ζίχνης ορισμένα από τα μέλη της
συμμορίας που είχε προκαλέσει όλον εκείνο το χαμό στα Λακκοβίκια (και σε άλλα
χωριά) το περασμένο καλοκαίρι, ώστε η διοίκηση έστειλε στρατιωτικές δυνάμεις από
τη Ζιλιάχοβα για να τους καταδιώξουν.
-- Στο δεύτερο μισό του Ιουνίου, οκτώ με δέκα Βούλγαροι ληστές εισέβαλαν
στο χωριό Κοτσάκι (σήμερα Μυρρίνη) και πιο συγκεκριμένα στην οικία κάποιου
Αργυριάδη, τον οποίο έψαχναν χωρίς όμως να καταφέρουν να τον βρουν, καθώς αυτός
είχε προλάβει να κρυφτεί πίσω από την πόρτα του μαγειρείου! Μοναδική τους λεία
ήταν ένα ρολόι κι ένα περίστροφο, που βρήκαν στο σπίτι, όμως ο τρόμος των
κατοίκων της ευρύτερης περιοχής ήταν πολύ μεγάλος, καθώς ξύπνησαν οι εφιαλτικές
μνήμες του περασμένου καλοκαιριού.
-- Στις 30 Ιουλίου/11 Αυγούστου ληστές εισέβαλαν στο Σαρμουσακλή
(Πεντάπολη), όπου επιτέθηκαν και αιχμαλώτισαν τέσσερα άτομα, τους: Ιωάννη Τσάφη
από τις Σέρρες, Θεοχάρη Δημητρίου, Ευάγγελο Π. Π. Κωνσταντίνου και Ιωάννη
Βακάλη αλβανικής καταγωγής. Την τελευταία στιγμή κατάφερε να ξεφύγει ένας πέμπτος,
ο Κωνσταντίνος Αθανασιάδης από τις Σέρρες.
Η επίθεση έγινε με
πυκνούς τυφεκιοβολισμούς που προκάλεσαν πολύ μεγάλη αναστάτωση στην κωμόπολη με
γέροντες να κλαίνε, εγκύους γυναίκες να λιποθυμούν, παιδιά να κρύβονται στις
αγκαλιές των μανάδων τους και άλλους κατοίκους να κρύβονται στα κατώγια, τις
στέγες ή τις σιταποθήκες των σπιτιών τους. Μόνο ένας είχε την τόλμη να
πυροβολήσει κατά των ληστών από τα παράθυρα του σπιτιού του, ο Γεώργιος
Μπαρμαλάς, ο οποίος τραυματίστηκε ελαφρά, όπως και η κόρη του.
-- Τον Αύγουστο σημειώθηκε μεγάλη συμπλοκή κοντά στη μονή
του Τιμίου Προδρόμου μετά την εμφάνιση της πολυάριθμης βουλγαρικής συμμορίας
ληστανταρτών υπό την αρχηγία του Στάνγκου. Εκατόν πενήντα ιππείς υπό τις
οδηγίες του συνταγματάρχη Αχμέτ βέη συνεπλάκησαν με τους αντάρτες, όμως πολλοί
από αυτούς είτε σκοτώθηκαν είτε τραυματίστηκαν, οι δε ληστές κατέφυγαν στο
παρακείμενο δάσος.
-- Μέχρι τώρα διαβάζουμε κυρίως για Οθωμανούς ή Βούλγαρους ληστές. Έλληνες
λήσταρχοι υπήρχαν; Ο Νεολόγος έγραφε
στις 04.09:
«Οθωμανική τις αυτόθι εφημερίς, ως
ανέγραψεν η ημετέρα εφημερίς, εν αλληλογραφία της εκ Μακεδονίας λέγει ότι και
έλληνες λησταί υπάρχουν εν Μακεδονία· έλληνας ληστάς ουδέποτε ηκούσαμεν
περιτρέχοντας και ληστεύοντας την Μακεδονίαν και πρώτην φοράν εκ της εφημερίδος
ταύτης μετ’ απορίας μανθάνομεν αγόμενοι πιστεύσαι ότι ο εκ Μακεδονίας
ανταποκριτής του εν λόγω τουρκικού φύλλου ή αναξιοπίστους μεταδίδωσι
πληροφορίας ή φρονεί ότι δέον να μεροληπτή».
ΠΡΟΣΩΠΑ
-- Μια σημαντική απώλεια του 1886 ήταν ο θάνατος του εμπόρου Εμμανουήλ
Σάσσου, ο οποίος απολάμβανε «πολλής
υπολήψεως», όπως υπογράμμιζε η σχετική σύντομη ανακοίνωση στην πειραϊκή
εφημερίδα Σφαίρα, του πρώην διευθυντή
του γυμνασίου Σερρών Ιωάννη Καλοστύπη, στις 4 Απριλίου 1886.
-- Μια ακόμη απώλεια, τον Απρίλιο του 1886, ήταν του Σταμούλη Παναγιώτου
με καταγωγή από τη Ζάρκο της Θεσσαλίας, ο οποίος είχε εγκατασταθεί στην πόλη
των Σερρών από παιδί. Εργάστηκε αρχικά ως δάσκαλος και ιεροψάλτης, αλλά κράτησε
μόνο τη δεύτερη ιδιότητα. Διαβάζουμε στον Νεολόγο της 30.04:
«Γνωστός γενόμενος εις μέγα της
Μακεδονίας μέρος επί τε τη λιγυρά αυτού φωνή και τη μουσική τέχνη· κατώρθωσε
διά της εργασίας, της τιμιότητος και της του καθήκοντος εκπληρώσεως, ως συν
άλλοις είπε και ο τον επικήδειον αυτού εκφωνήσας αρχιδιάκονος της μητροπόλεως
Σερρών κ. Ευσέβιος, να καταστή τοις πάσιν αγαπητός και σεβαστός, αναδείξη δ’
οικογένειαν εκ των καλλιτέρων εν Σέρραις».
-- Το καλοκαίρι, μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στο Εθνικό
Πανεπιστήμιο της Αθήνας και με το πτυχίο της ιατρικής στο χέρι, επέστρεψε στην
ιδιαίτερη πατρίδα του ο Δεμιρισσαριανός Π. Βάκης.
-- Τα εγκώμια δύο δασκάλων σε σχολεία των Σερρών έπλεξε η πειραϊκή
εφημερίδα Σφαίρα στις 12 και στις
28.08.1886:
«Αφίκετο εκ Σερρών ο έγκριτος
καθηγητής του αυτόθι γυμνασίου κ. Νικόλαος Κομπίδης από ετών πολλών διδάσκων
μεθοδικώτατα και καλλικάρπως την νεολαίαν της ελληνικωτάτης πόλεως, της
χρησιμευούσης ως προπύργιον και τηλαυγής [= φωτεινός] φάρος της ανά την
Ανατολικήν Μακεδονίαν διαδόσεως των ελληνικών γραμμάτων».
«Αφίκετο εκ Σερρών η ευπαίδευτος
και φιλοπονωτάτη διδασκάλισσα δεσποινίς Αναστασία Κατσούπη μετά της σεβαστής
μητρός της. Η δεσποινίς Κατσούπη διατελέσασα επί τετραετίαν όλην ως
υποδιευθύντρια εν τῃ κρατίστῃ και ακμαζούσῃ σχολή των θηλέων εν Σέρραις
εκτήσατο τας συμπαθείας πάντων των κατοίκων επί τε τῃ κοσμιωτάτῃ αυτής διαγωγή
και τῃ καλλικάρπῳ ιδίως διδασκαλία».
-- Η Άννα Τριανταφυλλίδου, μια από τις σημαντικότερες Σερραίες στο χώρο
της εκπαίδευσης, διορίστηκε τη χρονιά αυτή υποδιευθύντρια του παρθεναγωγείου
της πόλης. Με αφορμή την αναχώρησή της από το λιμάνι του Πειραιά, η Σφαίρα έγραψε ένα μικρό διάφορο στις
29.08:
«Ανεχώρησε χθες εις Σέρρας διά του
γαλλικού του Φραισσινέ ο κ. Νικόλαος Ιωαννίδης μετά της συζύγου του κ.
Βασιλικής και της ανεψιάς αυτού δεσποινίδος Άννης Τριανταφυλλίδου. Τους
απελθόντας απεχαιρέτισαν εν τῳ ατμοπλοίῳ οι ενταύθα συγγενείς και φίλοι».
-- Τέλος, ένας αρραβώνας στις Σέρρες χώρεσε στην ύλη της αθηναϊκής Νέας Εφημερίδος στις 08.09: «Ο κ. Δημ. Γερολάζος, καθηγητής
του εν Λαρίσσῃ γυμνασίου, εμνηστεύσατο εν Σέρραις την αρίστην εξ Ηπείρου
δεσποινίδα Αριστήν Κ. Τσακαλίδου. Οι εν Αθήναις φίλοι του συγχαίρουσιν αυτώ από
καρδίας».
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ
-- Στις 8/20 Ιουνίου ξεκίνησαν οι εξετάσεις στα δέκα σχολεία
των Σερρών. Η αρχή έγινε με τα 230 παιδιά του νηπιαγωγείου, το οποίο επί διετία
διηύθυνε με επιτυχία η Μ. Ροζανάκη. Παρών ήταν ο νέος μητροπολίτης Σερρών
Λουκάς, όπως και πολλές γυναίκες –προφανώς οι μανάδες και οι γιαγιάδες των
νηπίων. Τι περιλάμβαναν όμως οι εξετάσεις των παιδιών; παιχνίδια, ευχάριστα
τραγουδάκια, ποιήματα, σύντομους διαλόγους και ερωτήσεις σε στοιχειώδεις
γνώσεις.
Οι εξετάσεις του γυμνασίου
πραγματοποιήθηκαν στις 15/27 Ιουνίου. Οι απόφοιτοι του σχολείου ήταν εννέα: οι
δύο έλαβαν βαθμό «άριστα», έξι «λίαν καλώς» και οι υπόλοιποι τρεις αποφοίτησαν
με βαθμό «καλώς».
Τέσσερις μέρες μετά
ήταν η σειρά του Α΄ δημοτικού σχολείου και στις 22 Ιουνίου/4 Ιουλίου ακολούθησαν
οι μαθήτριες του παρθεναγωγείου.
-- Με τη λήξη της σχολικής χρονιάς πολλοί δάσκαλοι των Σερρών θέλησαν να
επιστρέψουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Απευθύνθηκαν λοιπόν στο αρμόδιο
γραφείο για να πάρουν τα διαβατήριά τους και να φύγουν, όμως εκεί τους ζητήθηκε
να καταβάλουν πρώτα φόρο επιτηδεύματος.
Ένας μόνο δάσκαλος
δέχτηκε να καταβάλει 70 γρόσια για να φύγει μια ώρα αρχύτερα, όμως οι υπόλοιποι
πρόβαλαν σοβαρές ενστάσεις επικαλούμενοι τον οθωμανικό νόμο για το φόρο
επιτηδεύματος, σύμφωνα με τον οποίο οι δάσκαλοι απαλλάσσονταν της υποχρέωσης
καταβολής του. Οι Οθωμανοί συνάδελφοί τους όντως δεν πλήρωναν φόρο, ο δε νόμος
δεν έκανε κάποια διάκριση σε βάρος των Χριστιανών, άρα οι άνθρωποι είχαν κάθε
δίκαιο να ζητούν ίση μεταχείριση.
Η ανταπάντηση όμως
ήταν το αρνητικό προηγούμενο των περασμένων ετών, καθώς ο νόμος ποτέ μέχρι τότε
δεν είχε εφαρμοστεί για τους Χριστιανούς δασκάλους, το δε επιχείρημα για την
απαλλαγή των Οθωμανών δασκάλων απορρίφθηκε με συνοπτικές διαδικασίες ως
«υπεκφυγή». Αν λοιπόν κάποιος δάσκαλος επιθυμούσε να πάρει το διαβατήριό του,
έπρεπε πρώτα να καταβάλει πάνω από μία οθωμανική λίρα για την τελευταία διετία.
Οι δάσκαλοι
αποτάνθηκαν στον νέο μητροπολίτη Σερρών, ο οποίος όμως δεν φαίνεται –σύμφωνα με
τα δημοσιεύματα τουλάχιστον– να έδειξε ιδιαίτερο ζήλο. Δέκα μέρες αφότου του
είχαν ζητήσει να πράξει τα δέοντα όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ώστε να μπορέσουν
οι άνθρωποι να επιστρέψουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους για λίγες εβδομάδες
διακοπών, ο μητροπολίτης δεν είχε υποβάλει ούτε ένα γραπτό ή έστω προφορικό
διάβημα προς τις αρχές!
____________________________________
* Από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 279-298
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου