Μικρές και μεγάλες ειδήσεις από την περιοχή των Σερρών το 1874

-- Ύστερα από τρία χρόνια ο Νικόλαος Γεννάδης παύθηκε από το υποπροξενείο Σερρών, απόφαση που προξένησε θλίψη σε μεγάλη μερίδα της σερραϊκής κοινωνίας. Σερραίοι με ελληνική υπηκοότητα απέστειλαν τηλεγράφημα προς την ελληνική κυβέρνηση στις 18/30 Απριλίου 1874 ζητώντας την ανάκληση της σχετικής απόφασης. Επιστολή Σερραίου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Μέλλον:

«[..] Εν τω προσώπω του κ. Γεννάδη ου μόνον οι υπήκοοι Έλληνες στερούνται προξένου προστατεύσαντος τα συμφέροντά των, όσον ουδείς άλλος προ αυτού, αξιοπρεπώς δε επί τέσσαρα όλα έτη αντιπροσωπεύσαντος την κυβέρνησιν παρά ταις εγχωρίοις αρχαίς, αλλά και ο εν Μακεδονία Ελληνισμός χάνει πολύτιμο επίκουρόν του και πεφωτισμένον προστάτην. Διό ουδόλως διστάζομεν ν’ αποκαλέσωμεν δυστύχημα του Ελληνισμού την εκ της Μακεδονίας απομάκρυνσιν του αξίου τούτου ανδρός [..]».

-- Μία είδηση ήσσονος σημασίας τη χρονιά αυτή ήταν ο αρραβώνας του Σερραίου Χρήστου Χατζηλαζάρου με την Άννα Καλλιφρονά, κόρη του τότε βουλευτή –και πρώην δημάρχου της Αθήνας– Δημήτριου Καλλιφρονά. Ο αρραβώνας διήρκεσε πολλά χρόνια και φαίνεται ότι δεν οδήγησε τελικά σε γάμο, όμως στα τέλη Οκτωβρίου του 1874 η είδηση του αρραβώνα των δύο νεών δημοσιεύτηκε στις περισσότερες αθηναϊκές εφημερίδες.

Για παράδειγμα, στις 28 Οκτωβρίου η εφημερίδα Αυγή ανακοίνωνε ότι «Ο εκ Σερρών βαθύπλουτος νέος Χατζή Λαζάρου ηρραβωνίσθη την θυγατέρα του βουλευτού Αττικής κ. Δ. Καλλιφρονά, Άννην ονομαζομένην», ενώ δύο μέρες αργότερα η Παλλιγγενεσία σημείωνε: «Ο εκ Σερρών κ. Χρήστος Χατζή-Λαζάρου εμνηστεύσατο την δεσποινίδα Άνναν Καλιφρονά, θυγατέρα του βουλευτού Αττικής κ. Δημ. Καλλιφρονά».

-- Από την άλλη, αναμφίβολα το σημαντικότερο γεγονός του 1874, που συντάραξε τη σερραϊκή κοινωνία, ήταν η αντιπαράθεση στο εσωτερικό του Μακεδονικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου με τη διχοτόμησή του και την εμφάνιση δύο προεδρείων. Το ακόμα πιο θλιβερό ήταν η μεγάλη δημοσιότητα της εσωτερικής αυτής σύγκρουσης με την ανταλλαγή εχθρικών επιστολών των αντιπαρατιθέμενων πλευρών στον ελληνικό τύπο.

Πλέον η διαίρεση δεν βασιζόταν στο δίπολο των «προοδευτικών» και των «οπισθοδρομικών», όπως ήταν το γνωστό το 1873, αλλά οι δύο παρατάξεις αναδιαμορφώθηκαν μετά τη ρήξη στο εσωτερικό των «προοδευτικών», αφετηρία της οποίας υπήρξε η αποπομπή του Δημήτριου Μαρούλη από το διδασκαλείο του Συλλόγου τον Μάρτιο του 1874 (κομβικό γεγονός είχε αποτελέσει το διδασκαλικό συνέδριο τον ίδιο μήνα) με την κατηγορία ότι συνέδραμε την προτεσταντική θρησκευτική προπαγάνδα στο διδασκαλείο που διηύθυνε.

Στις 30 Ιουνίου/12 Ιουλίου, μία μέρα με την αναχώρηση του προέδρου του Μ.Φ.Σ. Ιωάννη Θεοδωρίδη για την Αλιστράτη, όπου είχε μεταβεί για τις εκεί διενεργούμενες σχολικές εξετάσεις, δέκα μέλη του Συλλόγου ζήτησαν από τον αντιπρόεδρο Αθ. Κοντό τη διεξαγωγή έκτακτης συνεδρίασης, στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν τέσσερις αποφάσεις: α) ανακλήθηκε η διαγραφή του Μαρούλη και άλλων 25 ατόμων της επιρροής του, β) ο Ι. Θεοδωρίδης κηρύχτηκε έκπτωτος και αντικαταστάθηκε από τον Μ. Ν. Μιχαήλ, όπως και ο μέχρι τότε γενικός γραμματέας Ν. Ιωαννίδης αντικαταστάθηκε από τον Γ. Σωτηριάδη, γ) συμφωνήθηκε η μεταφορά των αρχείων του συλλόγου στην οικία του Κοντού και δ) συμφωνήθηκε η σφράγιση του πρώην γραφείου του συλλόγου.

Μόλις έλαβε γνώση των εξελίξεων αυτών, ο Θεοδωρίδης επέστρεψε στις Σέρρες και συγκάλεσε άμεσα συνεδρίαση στο σπίτι του, όπου όλες οι ως άνω αποφάσεις κηρύχτηκαν άκυρες. Πλέον ο Μακεδονικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος χωρίστηκε σε δύο κομμάτια, το καθένα από τα οποία εμφανιζόταν ως το μόνο νόμιμο να τον εκπροσωπεί.

Στις επιστολές που δημοσιεύτηκαν κυρίως στις αθηναϊκές εφημερίδες Μέλλον και Νέα Ελλάς, όπως και σε ορισμένες εφημερίδες της Κωνσταντινούπολης, οι αντιπαραθέσεις δεν περιορίζονταν μόνο σε κρίσεις επί των προσώπων του Θεοδωρίδη και του Κοντού (παραδόξως ο Μιχαήλ δεν μπήκε στο κάδρο της σύγκρουσης), αλλά όλοι έβαλαν εναντίον όλων, ανάλογα με την πλευρά που υποστήριζε ο καθένας.

Σφοδρά πυρά δέχτηκε –αναμενόμενα από τη στιγμή που υπήρξε μία από τις πηγές της σύγκρουσης αυτής– ο Δημ. Μαρούλης, εγκαλούμενος για τις προοδευτικές διδακτικές μεθόδους που επιθυμούσε να εισαγάγει στο Φάβρειο Λύκειο, το οποίο πλέον διηύθυνε στις Σέρρες.

Ένα ζήτημα που επίσης αναδείχτηκε μέσω των επιστολών αυτών, αφορούσε την περίπλοκη υπόθεση εκτέλεσης της διαθήκης του Ιωάννη Κόκκινου, για την οποία έγινε λόγος στην ενότητα για το 1872 (σελ.108-09) και στην οποία ενεπλάκησαν διάφορα πρόσωπα, μεταξύ άλλων και το ρωσικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη, δεδομένου ότι ο Κόκκινος έφερε τη ρωσική υπηκοότητα. Υπήρξαν μομφές περί κατάχρησης 40 λιρών από τον Έλληνα υποπρόξενο Γεννάδη, με την πλευρά Θεοδωρίδη να τον υπερασπίζεται και να αφήνει υπόνοιες κατά του Μαρούλη.

Δεν σκοπεύω να αναπαράξω αποσπάσματα από τη θλιβερή αυτή ανταλλαγή επιστολών, οι οποίες ήταν έμπλεες προσωπικών παθών και δεν τιμούσαν κανέναν –ούτε φυσικά μπορεί να αξιολογηθεί η αντικειμενικότητά τους, ακριβώς για τους λόγους αυτούς. Για όποιον ενδιαφέρεται σχετικά, η παράθεση των σχετικών δημοσιευμάτων θα συμπεριληφθεί στο τέλος, στον τόμο με τις πηγές.

-- Τέλος, σύμφωνα με δημοσίευμα του Νεολόγου Κωνσταντινουπόλεως (3/15.08) οι πρώτοι μήνες του 1874 ήταν μια εξαιρετικά κακή περίοδος για τους καπνοπαραγωγούς των Σερρών, της Ζίχνης και της Δράμας. Πολλοί παραδοσιακοί καλλιεργητές είχαν φοβηθεί να σπείρουν καπνά λόγω των νέων κανονισμών της αυτοκρατορικής κυβέρνησης, ενώ όσοι το τόλμησαν, βρέθηκαν αντιμέτωποι με εξαιρετικά κακές καιρικές συνθήκες (παρατεταμένη ανομβρία), ώστε τελικά η σοδειά της χρονιάς στις επαρχίες Ζίχνης και Δράμας υπολογιζόταν στο 30% των περασμένων ετών.

____________________________________

* Από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 117-119.