-- Κατάλογος με τα κυριότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα που
λειτουργούσαν στην πόλη των Σερρών και τα περίχωρα κατά το σχολικό έτος 1883-84:
α) Το Παρθεναγωγείο
Σερρών αριθμούσε 219 μαθήτριες (20 περισσότερες σε σχέση με την προηγούμενη
χρονιά), από τις οποίες οι 151 φοιτούσαν στο τμήμα του Δημοτικού και οι
υπόλοιπες 68 στο τμήμα του Ελληνικού σχολείου.
Η ανώτερη τάξη αντιστοιχούσε –για πρώτη φορά– στη β΄
Γυμνασίου και είχε 7 μαθήτριες, τις: Βαΐα Αθανασίου, Μαρία Γεωργίου, Καλλιόπη
Βασδέκη, Αθανασία Θεοχάρους, Ελένη Μανασσή, Ευθαλία Καλλία και Α. Τρίπκου, στις
οποίες ο Ι. Τσικόπουλος δίδαξε Όμηρο και την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή.
Ένας ακόμη νεωτερισμός ήταν η πρόσληψη του Ν. Δέλλιου, ειδικού
δασκάλου για τα καλλιτεχνικά (μουσική και ιχνογραφία), ο οποίος δίδασκε τα ίδια
μαθήματα στις ανώτερες τάξεις του Γυμνασίου και στο πρώτο Δημοτικό σχολείο.
β) Το Γυμνάσιο
αριθμούσε συνολικά 260 μαθητές (72 περισσότερους από την περασμένη χρονιά), εκ
των οποίων οι 85 προέρχονταν από τα χωριά των επαρχιών Σερρών, Ζίχνης,
Ελευθερουπόλεως, Μελενίκου και Νευροκοπίου.
Χάρη στις ενέργειες και τις προσφορές της εφορείας των
σχολείων, το Γυμνάσιο των Σερρών διέθετε λαμπρή συλλογή ορυκτών για τη
διδασκαλία της ορυκτολογίας, ζωολογικούς πίνακες, διάφορα ιχνογραφικά σχήματα
από χαρτί ή γύψο, καθώς και καινούριους γεωγραφικούς χάρτες της αρχαίας
Ελλάδας, της Ιταλίας και της Παλαιστίνης για τη διδασκαλία της αρχαίας
ιστορίας. Σημαντικός ήταν και ο εμπλουτισμός της βιβλιοθήκης του, που πλέον
αριθμούσε 1060 βιβλία.
Αποτελούταν από τέσσερις τάξεις αντίστοιχες του Ελληνικού
σχολείου και τρεις γυμνασιακές, ενώ καινοτομία αποτέλεσε η δημιουργία μιας
μικτής τάξης από τους 17 συνολικά μαθητές της δευτέρας και της τρίτης γυμνασίου,
για να διδαχθούν τα μαθήματα της τετάρτης, παρότι αυτή δεν είχε ιδρυθεί
επισήμως, ώστε κατ’ αυτόν τον τρόπο να ολοκληρωθεί ο θεσμός του γυμνασίου κατά
το γερμανικό παράδειγμα.
Κατά τ’ άλλα, το σχολικό έτος 1883-83 εισήχθη για πρώτη
φορά στο Γυμνάσιο των Σερρών η διδασκαλία της τουρκικής γλώσσας από τον
καθηγητή Γ. Τζορμπατζόγλου, καθώς και η ιχνογραφία στην πρώτη τάξη του Ελληνικού
σχολείου.
Δεν είναι τυχαίο ότι τον Οκτώβριο του 1884, η ελληνική
κυβέρνηση αναγνώρισε το Γυμνάσιο των Σερρών ισότιμο με εκείνα του ελληνικού
κράτους. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι οι απόφοιτοι του γυμνασίου θα μπορούσαν
πλέον να γίνονται δεκτοί στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας απευθείας, χωρίς να
χρειάζονται απολυτήριο από γυμνάσιο πόλης του ελεύθερου κράτους.
γ) Το Νηπιαγωγείο
των Σερρών φιλοξενούσε 172 παιδιά (δώδεκα περισσότερα συγκριτικά με την
προηγούμενη χρονιά), εκ των οποίων 45 αγόρια και 55 κορίτσια στο νηπιακό τμήμα
και 72 μαθήτριες στο δημοτικό τμήμα, το οποίο αντιστοιχούσε με την κατώτερη
τάξη του δημοτικού σχολείου θηλέων. Καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς
οι τελειόφοιτες του Παρθεναγωγείου δίδασκαν εκ περιτροπής υπό την επίβλεψη και
τις οδηγίες της νηπιαγωγού, Α. Βόγια.
δ) Το Νηπιαγωγείο του
προαστείου Άνω Καμενίκη ήταν επίσης χωρισμένο σε νηπιακό και δημοτικό τμήμα και
αριθμούσε συνολικά 54 νήπια και 38 μαθήτριες. Το νηπιαγωγείο της Άνω Καμενίκης
διηύθυνε από διετίας η κ. Μαγδαληνή.
ε) Το Α΄ δημοτικό
σχολείο αποτελούταν από 255 μαθητές (20 περισσότερους από πέρυσι),
χωρισμένους σε τέσσερις τάξεις. Διευθυντής του ήταν ο Δημήτριος Μακρής, ο
οποίος πίστευε ότι τα τεχνικά μαθήματα είχαν την ίδια σπουδαιότητα με τα
θεωρητικά (γλώσσα, μαθηματικά κλπ.), μια άποψη αρκετά ριζοσπαστική για την
εποχή, που προσέκρουσε σε αρκετές αρνητικές αντιδράσεις.
στ) Το Β΄ δημοτικό
σχολείο είχε 180 μαθητές· διευθυντής, ο Β. Βασιλειάδης.
ζ) Το σχολείο
του Αραμπατζή μαχαλά είχε 52 μαθητές· διευθυντής, ο Ιατρίδης.
η, θ) Το Νηπιαγωγείο
της Κάτω Καμενίκης αριθμούσε 45 νήπια (12 περισσότερα από πέρυσι), ενώ το Δημοτικό σχολείο του προαστίου είχε 59
μαθητές.
ι-ιγ) Στη Νιγρίτα,
το ελληνικό σχολείο αριθμούσε 34 μαθητές, το νηπιαγωγείο και το παρθεναγωγείο
185 μαθήτριες και το δημοτικό 97 μαθητές.
ιδ, ιε) Το δημοτικό, υπό τη διεύθυνση του Σ. Βουργαρέλη,
και το νηπιαγωγείο του Αηδονοχωρίου
είχαν αθροιστικά 110 παιδιά.
ιστ) Το δημοτικό
σχολείο του Αχινού είχε 60
μαθητές και δάσκαλο το Γ. Δαμάνη.
ιζ) Στο νεοσύστατο σχολείο
της Δοβίστας φοιτούσαν 90 μαθητές.
ιη) Σ’ ό,τι αφορά το βουλγαρικό
σχολείο της Κάτω Καμενίκης, σ’ αυτό φοιτούσαν 68 μαθητές, από τους οποίους
οι 55 προέρχονταν από τα γύρω χωριά και μόνο οι 13 από την πόλη, «τέκνα κτιστών και ξυλουργών αλλαχόθεν ορμωμένων και παρεπιδημούντων
ενταύθα»
σύμφωνα με τον ανταποκριτή του Νεολόγου.
- Η αναχώρηση
του Δημητρίου Μαρούλη
Το καλοκαίρι του 1884 αναχώρησε οριστικά από τις Σέρρες ο Δημήτριος Μαρούλης, αφού προηγουμένως επί 14 χρόνια είχε αφήσει τη σφραγίδα του στα εκπαιδευτικά πράγματα της πόλης που τόσο τον αγάπησε, αλλά και τον πολέμησε συγχρόνως.
Με αφορμή τη θλιβερή αυτή εξέλιξη, στις 14.08.1884 η Ανατολική Επιθεώρησις δημοσίευσε ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα στη μέθοδο διδασκαλίας του Μαρούλη.
- Άλλες ειδήσεις
γύρω από τα σχολεία των Σερρών το 1884
-- Στις βόρειες επαρχίες του σαντζακιού Σερρών τα
εκπαιδευτικά πράγματα δεν έβαιναν καλώς. Στο Μελένικο, όπου η μεγάλη πλειοψηφία
του πληθυσμού ήταν Έλληνες, το βουλγαρικό σχολείο άκμαζε λειτουργώντας πλέον με
τρεις δασκάλους (έναντι μόλις ενός την προηγούμενη χρονιά) και με 90 μαθητές
από το Μελένικο και τα γύρω χωριά. Επίσης ξανάρχισε να λειτουργεί το βουλγαρικό
σχολείο της Τζουμαγιάς, όπως και του Πετριτσίου, ενώ κάτοικοι των επαρχιών
αυτών επέρριπταν την ευθύνη στον μητροπολίτη Μελενίκου Προκόπιο.
Εξάλλου, στις 19/31 Ιανουαρίου, 160 Χριστιανοί και
Οθωμανοί πρόκριτοι της κωμόπολης Βαρακλή-Τζουμαγιά συνέταξαν αναφορά προς τον
μουτεσαρίφη Σερρών, γραμμένη στα τουρκικά, διαμαρτυρόμενοι για την επικείμενη
επαναλειτουργία του βουλγαρικού σχολείου, που είχε κλείσει πρόσφατα από τις
αρχές:
«[...] Επειδή,
λοιπόν, εάν επιτευχθεί ο πόθος των ελάχιστων αυτών Βουλγάρων, οι οποίοι
υποκινούνται από το εξωτερικό, και η απαίσια ευχή τους ν’ αποκατασταθεί στην
κωμόπολή μας τέτοια σχολή και τέτοιοι δάσκαλοι, προφανώς επίκειται απευκταία
και πολυποίκιλη διατάραξη της τοπικής ησυχίας, η οποία ίσως θα απασχολήσει πολύ
τη σεβαστή κυβέρνηση και θα παρεμβάλει προσκόμματα στην υπηρεσία της. Επειδή,
όπως έχει αποδειχτεί, τόσο οι Οθωμανοί όσο και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί ουδέποτε
έπαψαν να επαγρυπνούν και με όλες τους τις δυνάμεις να φροντίζουν για τη
διόρθωση του καθεστώτος, την εξασφάλιση της ησυχίας του τόπου και τη
διευκόλυνση κάθε υπηρεσίας και επειδή εξαιτίας των προαναφερθέντων λόγων κανείς
από μας δεν θα συναινέσει στην αποκατάσταση βουλγαρικού σχολείου και Βούλγαρου
δασκάλου εδώ, τολμούμε να παρακαλέσουμε την Υμετέρα Εξοχότητα να σπεύσει στην
εκτέλεση κάθε μέτρου, που μπορεί να προλάβει και να εμποδίσει τα υποδεικνυόμενα
ολέθρια αποτελέσματα».
-- Στις 3/15 Ιουνίου ξεκίνησαν οι εξετάσεις των σχολείων
στην πόλη των Σερρών, αρχής γενομένης από το δημοτικό σχολείο και το νηπιαγωγείο
του προαστείου Κάτω Καμενίκη, τα οποία διηύθυναν αντίστοιχα ο Ι. Πανταζής και η
Πάνου. Στις 24 του μηνός πραγματοποιήθηκαν οι εξετάσεις του κεντρικού παρθεναγωγείου·
στις 30 Ιουνίου ξεκίνησαν και οι εξετάσεις του γυμνασίου, ενώ όλος αυτός ο
εξεταστικός κύκλος έκλεισε στις 10/22 Ιουλίου, δηλαδή διήρκεσε συνολικά 37
μέρες! Αρνητικά σχολιάστηκε πάντως η για πρώτη φορά απουσία έστω και ενός
αξιωματούχου της οθωμανικής διοίκησης από τις σχολικές εξετάσεις.
-- Στις 17/29 Ιουνίου διενεργήθηκαν οι εξετάσεις του παρθεναγωγείου
Αλιστράτης υπό τη διεύθυνση της Ευαγγελίας Κ. Ζιάκκα από τις Σέρρες, η οποία δίδασκε
στο σχολείο μαζί με την αδελφή της, Ευθαλία.
-- Στις 1/13 Ιουλίου, ημέρα Κυριακή, ξεκίνησαν –και
ολοκληρώθηκαν την επομένη– οι εξετάσεις του σχολείου αρρένων στο Δεμίρ Ισσάρ.
Μετά την τέλεση της θείας λειτουργίας από τον μητροπολίτη Μεθόδιο, οι πρόκριτοι
της πόλης συγκεντρώθηκαν στην ειδικά διακοσμημένη αίθουσα του σχολείου, όπου
πραγματοποιήθηκε η επίσημη τελετή έναρξης των εξετάσεων με εκφώνηση ομιλίας από
τον διευθυντή, Δημοσθένη Α. Οικονόμου. Μετά τη μικρή τελετή άρχισε η εξέταση
των μαθητών ξεκινώντας από αυτούς της ανώτερης τάξης και καταλήγοντας στους
μαθητές της πρώτης.
Μία εβδομάδα αργότερα πραγματοποιήθηκαν οι εξετάσεις του παρθεναγωγείου,
που μετρούσε ήδη τέσσερα χρόνια ζωής. Ακολουθήθηκε το ίδιο τυπικό: ο κυριακάτικος
εκκλησιασμός και εκφώνηση ομιλίας στην αίθουσα του δημοτικού σχολείου από τη
διευθύντρια του παρθεναγωγείου, Κ. Αναστασία.
-- Τον Οκτώβριο η ελληνική κοινότητα του Δεμίρ Ισσάρ
εγκαινίασε δημοτικό σχολείο στην Κάτω συνοικία της κωμόπολης, ως απάντηση στην προσπάθεια
των βουλγαρόφωνων για την ίδρυση βουλγαρικού σχολείου εκεί, εκμεταλλευόμενοι τη
μεγάλη απόστασή της από τα μέχρι τότε σχολεία του Δεμίρ Ισσάρ.
-- Τον Οκτώβριο, ύστερα από 25 και πλέον χρόνια στα σχολεία
των Σερρών, παραιτήθηκε ο Ν. Κουνουπίδης (ή Κουμπίδης;), καθηγητής ελληνικών
και μαθηματικών. Στη θέση του διορίστηκε ο Λάζαρος Αντωνιάδης από τη Θεσσαλονίκη.
-- Μια επιστολή από τη Ζηλιάχοβα με ημερομηνία 25 Νοεμβρίου, όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Φάρος της Μακεδονίας, αναφέρεται στις προσπάθειες των τοπικών παραγόντων για κάλυψη των εκπαιδευτικών κενών στην κωμόπολη, ενώ παραθέτει τα ονόματα των μελών της εφορίας των τοπικών σχολείων:
«Η Σεβαστή Εφορία των εν Ζηλιαχόβη εκπαιδευτηρίων, συνισταμένη από τους αξιοτίμους κυρίους Δ. Γ. Σούλιον, Ευάγγελον Παρούση, Φίλιππον Πολυμέρην και Γεώργιον Ευαγγέλου συνελθούσα συνεσκέφθη μετά των προυχόντων και προκρίτων της Κοινότητος κυρ. Τάκη Αναστασίου, Γιανάκην Α. Μουτού και Αντωνίου Στέφου, περί των αναγκών και ελλείψεων των εκπαιδευτηρίων, ως έχουσι κατά την χειμερινήν ταύτην του έτους ώραν, ως και απεφάσισαν να αναπληρώσωσι [...]».
______________________________________
* Από την έρευνα «Οι Σέρρες και οι Σερραίοι μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων», τόμος Α΄, σελίδες 224-230
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου